Duurzame Keurmerken: Welke zijn er en wat houden ze in?

In de supermarkt kies je een product waarschijnlijk op basis van het uiterlijk, de houdbaarheidsdatum en de prijs. Maar deze drie criteria zeggen niets over de kwaliteit.

Toch staat er regelmatig iets op de verpakkingen dat je wellicht over het hoofd ziet: logo’s van keurmerken. Deze kunnen je wél wat vertellen over de kwaliteit van het product. Helaas is het niet altijd duidelijk wat de kwaliteitseisen zijn. Bovendien zijn er zo veel logo’s dat je soms door de bomen het bos niet meer ziet.

In dit artikel kom je erachter waarvoor verschillende keurmerken dienen, zodat je een betere keuze kunt maken voor jezelf, het klimaat en/of het dierenwelzijn.

Journalist Marijn Burggraaff

Geschreven door Marijn Burggraaff, Journalist i.oBSc Journalistiek

Een keurmerk is een kwaliteitsoordeel over een product of dienst

Wat zijn keurmerken?

Een keurmerk is een kwaliteitsoordeel over een product of dienst. Wanneer het product of de dienst aan de eisen van het keurmerk voldoet, kan het bijbehorende logo op het etiket of bijvoorbeeld de website worden gebruikt. Vervolgens wordt het productieproces op regelmatige basis gecontroleerd door een onafhankelijke partij om zo de kwaliteit te garanderen.

Waarvoor is een keurmerk nodig?

Een keurmerk is bedoeld om doelen binnen een bepaalde sector sneller te behalen. Zo zijn er keurmerken die bijdragen aan het klimaat, gezondheidsdoelen en dierenwelzijn. Met een keurmerk wordt dus aangeduid dat het bedrijf actief werkt aan deze doelen.

Als consument kun je besluiten producten te kopen die deze doelen steunen. Daarom is het handig als het keurmerk duidelijk op een etiket wordt weergegeven. Dan kun je naast de houdbaarheid en prijs ook letten op de kwaliteit van het product. Het is daarbij wel handig om te weten welke eisen er aan een keurmerk gesteld worden.

Wij leggen hieronder de bekendste duurzaamheidskeurmerken uit

Duurzaamheidskeurmerken

Op een karton eieren, een pak rijst of een verpakking van kippendijen kun je soms wel vijf verschillende keurmerken vinden. Weet jij waarvoor deze keurmerken dienen? Grote kans dat je de logo’s vaag herkent, maar geen idee hebt waar ze voor staan.

Wij leggen hieronder de bekendste duurzaamheidskeurmerken uit, te beginnen met de biologische keurmerken. 

De verschillende biologische keurmerken

Er bestaan een tal aan keurmerken om biologische producten aan te duiden. Hieronder geven we een bondig overzicht van de bekendste biologische keurmerken en leggen we uit aan welke eisen een biologisch product moet voldoen.

Voedingsschema's op maatNieuw

Ontvang elke week een nieuw voedingsschema op basis van je persoonlijke macro- en caloriebehoefte. Inclusief wekelijkse boodschappenlijst.

Elke week een nieuw voedingsschema op maat!
Fitchef logo Powered by FitChef
Voedingsschema's
Het europees biologisch keurmerk voldoet aan de wetgeving

Europees biologisch keurmerk

Om te beginnen lichten we het Europese keurmerk uit. Sinds 2012 moeten alle biologische producten die verkocht worden in de Europese Unie een keurmerk hebben. Dit logo geeft aan dat het product aan de Europese biologische wetgeving voldoet.

Om dit keurmerk te krijgen, moeten voedingsmiddelen onder andere aan deze eisen voldoen:

  • Transparantie over de herkomst van de ingrediënten
  • Vrij van kunstmest
  • Vrij van chemische bestrijdingsmiddelen     
  • Oog voor dierenwelzijn
  • Vrij van synthetische conserveringsmiddelen, geur-, kleur- en smaakstoffen     
  • Vrij van genetische modificatie
  • Het product bestaat voor minimaal 95% uit biologische ingrediënten
Het eko-keurmerk

Eko-keurmerk

Elke ondernemer en elk product met het Nederlandse EKO-keurmerk voldoet ook aan de Europese biologische wet- en regelgeving.

Maar dat is nog niet alles. Als producent moet je nog aan aanvullende eisen voldoen om dit keurmerk te mogen dragen.

Zo moet je als producent, boer of handelaar ook bezig zijn met het verduurzamen van het bedrijf om dit keurmerk te mogen gebruiken. Je kunt daarbij denken aan het gebruik van duurzame verpakkingen en het verminderen van het energiegebruik. Ook ethisch en eerlijk zakendoen valt onder de eisen van het EKO-keurmerk.      

Er zijn ook een aantal specifieke normen voor elke landbouwsector. Zo moeten veedieren een ruime tijd per jaar buiten in de wei grazen, wordt er biologisch stro gebruikt en krijgen de beesten voldoende daglicht.                                                                 

Voor akkerbouw en vollegrondsgroenteteelt zijn er voornamelijk aanvullende eisen opgesteld om de grond te beschermen tegen bodemuitputting. Zo moet je als akkerbouwer minimaal 30% aan grondverrijkende rustgewassen gebruiken zoals graan, grasklaver of vlinderbloemigen. Daarnaast mag slechts 50% van de grond gebruikt worden voor rooigewassen zoals aardappelen, wortel- en knolgewassen.

Het Demeter-keurmerk

Demeter

Het Demeter-keurmerk staat voor biologisch-dynamische (biodynamische) landbouw. Deze vorm van landbouw gaat nog een stap verder dan biologische landbouw. Wanneer een product het Demeter-logo draagt, voldoet het product ook aan de eisen van het EKO-keurmerk en het Europese biologische keurmerk.

Biodynamische landbouw houdt in dat er niet alleen oog is voor dier en natuur, maar dat er uitgegaan wordt voor een samenhang tussen mens, plant, dier en bodem. Alle natuurlijke levensprocessen worden zo veel mogelijk ondersteund. 

Bedrijven die dit keurmerk dragen werken meestal met gemengde sectoren. Zo wordt er gestreefd naar een kringloop van voer en mest in het eigen bedrijf. Hier zie je een greep uit de algemene eisen die het Demeter-keurmerk stelt:

  • Mest is 100% biologisch.
  • Dierenvoer is 100% biologisch, waarvan minimaal 80% (50% voor kippen en varkens) afkomstig is van het eigen bedrijf.
  • Stro moet van een biologisch(-dynamisch) bedrijf afkomstig zijn.
biodynamische veehouderijen houden rekening met dierenwelzijn

In de biodynamische veehouderij zijn de eisen voor dierenwelzijn hoger dan in de biologische veehouderij. Iedere sector heeft aanvullende eisen waar aan voldaan moet worden voordat het Demeter-keurmerk kan worden gebruikt. Lees hieronder meer over wat biodynamische veehouderij betekent voor dierenwelzijn.

Voor een kippenhouderij gelden onder andere deze eisen:

  • Binnen wordt rekening gehouden met maximaal 5 kippen per m2 
  • Het uitloopgebied moet voor 40% uit beplanting, zodat de kippen beschutting hebben
  • Enkel langzaam groeiende kippenrassen worden gehouden
  • Snavels worden niet geveild of geknipt

Voor rundvee gelden onder meer deze eisen:

  • Maximaal 2 koeien per hectare 
  • De koeien hebben minimaal 180 dagen weidegang
  • Onthoornen is niet toegestaan
  • Het voer bestaat voor 60% uit ruwvoer (gras/hooi/kuil)

Bij een varkenshouderij moet rekening gehouden worden met onder andere deze eisen:

  • Het aanbrengen van een neusring is niet toegestaan
  • De dieren moeten tijdens de gehele mestperiode toegang hebben tot uitloop 
  • Immunocastratie is niet toegestaan
  • Varkens hebben het recht op een goed ingestrooide ligruimte
Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!

Hoe gezond eet jij?

Doe de quiz en kom er in enkele minuten achter! Ook ontvang je een persoonlijk advies waarin staat hoe je je eetpatroon kunt verbeteren.

Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!

Wil jij graag je gezondheid verbeteren?

Gebruik onze gratis Matching tool om de voedingsexpert te vinden die jou het beste kan ondersteunen.

Ga naar de Matching tool
Vind jouw ideale voedingsexpert
Wist je dat...

...koeien hoorns hebben? Doordat de beesten bij conventionele rundveehouderijen vaak minder ruimte hebben, verwonden ze elkaar regelmatig met hun hoofdtooien. Daarom wordt vee regelmatig onthoornd.

Overige duurzame keurmerken

Niet enkel biologische keurmerken zijn duurzaam. Er bestaan nog veel meer soorten die op hun manier bijdragen aan een duurzamer product. Hieronder zetten we er een aantal voor je op een rij. 

Eisen voor biologische vis zijn streng

Keurmerken voor vis

Misschien is het je al opgevallen: er staat in de uitleg van bovenstaande biologische keurmerken niets over vis. De eisen die de Europees biologische wetgeving stelt zijn erg strikt. Zo streng dat het lastig is om biologische vis te kweken in ons land. Daarom kom je biologische vis niet vaak tegen. 

Toch kun je in Nederland door middel van twee keurmerken kiezen voor duurzame vis: het Marine Stewardship Council-keurmerk (MSC) en het Aquaculture Stewardship Council-keurmerk (ASC).

MSC staat voor duurzame visserij

MSC

Dit keurmerk vind je op visproducten die afkomstig zijn van een duurzame visserij. Hierbij wordt zo min mogelijk schade toegebracht aan het zeeleven. Er wordt gelet op zo min mogelijk bijvangst en een verantwoordelijk beheer van de voorraden. Het MSC-keurmerk houdt geen rekening met dierenwelzijn.

ASC-keurmerk

ASC

Dit keurmerk, anders dan het MSC-keurmerk, is bedoeld voor kweekvis. Het doel van dit keurmerk is het verlagen van de invloed van kweken op het milieu.

Het ASC-keurmerk heeft meer oog voor dierenwelzijn dan MSC. Er zijn eisen met betrekking tot de waterkwaliteit, stressvermindering en de leefruimte.

Het ASC-logo draagt bij aan het beschermen van de lokale biodiversiteit en ecosystemen. Het gebruik van chemicaliën en antibiotica wordt streng gereguleerd. Daarnaast richt het keurmerk zich op betere arbeidsomstandigheden.

'Het beter leven-keurmerk

Beter leven

Het Beter Leven-keurmerk van de Dierenbescherming kun je vinden op eieren, vlees- en zuivelproducten. Hierbij wordt gebruikgemaakt van een drie-sterren-systeem. Wanneer er meer sterren op de verpakking staan, is het productieproces diervriendelijker.

Tip

Belangrijk om te weten is dat er niet in iedere sector drie sterren vallen te behalen. Bij de productie van kalfsvlees is het maximum aantal sterren twee.

Het Beter Leven-keurmerk heeft eisen opgesteld per diersoort om het dierenwelzijn zo goed mogelijk te waarborgen. Hieronder zie je een overzicht per dier. Hierbij komt niet elk veedier en elke eis aan bod. In dit overzicht duiden we de eis voor minimaal één ster aan.

Melkkoeien:

  • Ligplekken: minstens zoveel ligbedden als het aantal koeien
  • Borstels in de stal 
  • Weidegang: minstens 120 dagen gedurende minimaal 6 uur per dag 

Vleesrunderen:

  • Kalf bij de moeder voor minimaal 3 maanden
  • Ruimte: minimaal 5,4 m2 per rund
  • Zachte ligplaats van stro

Leghennen:

  • Ruimte: maximaal 9 hennen per m2
  • Afleidingsmateriaal is verplicht, zoals graan, stro en pikstenen
  • Uitloop is verplicht, minimaal 20% van de stalruimte is een overdekte uitloopplek

Vleeskuikens:

  • Binnenruimte: maximaal 13 kuikens per m2
  • Ras: langzaam groeiend ras om plofkippen en antibiotica te voorkomen
  • Uitloop is verplicht, minimaal 20% van de stalruimte is een overdekte uitloopplek

Beter Leven heeft dit keurmerk in het leven geroepen zonder winstoogmerk. Bedrijven met het Beter Leven-keurmerk worden regelmatig gecontroleerd door Stichting Beter Leven keurmerk en door verschillende onafhankelijke, geaccrediteerde Certificatie Instellingen zoals IKB, KAT, VvM en MSC.

Wist je dat...

…biologisch vlees, zuivel en eieren automatisch drie Beter Leven-sterren verdienen? Dit komt doordat de Europese wetgeving voor biologische landbouw aan de eisen van Beter Leven voldoet. Andersom werkt dit niet. Een product met drie sterren is niet automatisch biologisch, omdat een biologisch keurmerk meer vereist dan alleen dierenwelzijn.

On the way to PlanetProof

On the way to PlanetProof

Dit keurmerk stelt eisen met betrekking tot duurzame productie, natuur, klimaat en dier. Het logo van PlanetProof kun je tegenkomen op de volgende voedingsmiddelen; zuivel, groente en fruit, eieren, bloemen, planten bomen en bloembollen. Grote kans dat je dit keurmerk wel eens gezien hebt!

Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!

Hoe gezond eet jij?

Doe de quiz en kom er in enkele minuten achter! Ook ontvang je een persoonlijk advies waarin staat hoe je je eetpatroon kunt verbeteren.

Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!

De keurmerk-criteria hebben betrekking op de gehele productiecyclus. Er dient zuinig te worden omgegaan met energie en water, actief te worden gewerkt aan het verminderen van uitstoot en oog te hebben voor dierenwelzijn, natuur en biodiversiteit.

On the way to PlanetProof is een keurmerk uitgegeven door SMK. Dit bedrijf heeft meerdere keurmerken onder haar naam staan zoals Milieukeur, EU Ecolabel en Milieuthermometer Zorg. Bedrijven met een certificaat voor het On the way to PlanetProof-keurmerk wordt onafhankelijk gecontroleerd door KIWA, SGS, ECAS en andere organisaties.

Wist je dat...

…producten meerdere keurmerken kunnen hebben? Zo kun je een Beter Leven keurmerk en het Europees Biologisch keurmerk op je eierdoos vinden.

Een keurmerk voor keurmerken: De Raad voor Accreditatie

Een keurmerk voor keurmerken: De Raad voor Accreditatie

Een keurmerk voor een keurmerk… Volg jij het nog? Ik kan me goed voorstellen dat het je inmiddels wat begint te duizelen. Het is dan ook lastige materie, maar ook voor ieder keurmerk bestaat een keurmerk! 

Dat zit zo… Keurmerkhouders van bovenstaande keurmerken worden stuk voor stuk gecontroleerd door onafhankelijke partijen om de kwaliteit van het product te garanderen. Deze partijen worden op hun beurt weer gecontroleerd door de Raad voor Accreditatie om de kwaliteit van het keurmerk te waarborgen.

Deze raad is een zelfstandig bestuursorgaan, aangewezen door de overheid als nationale accreditatie-instantie. De hoofdtaak van deze raad is controleren of de kwaliteit van producten of diensten (en in dit geval dus keurmerken) ook écht gerechtvaardigd is.

Hoe maak ik als consument een betere keuze?

Hoe maak ik als consument een betere keuze?

Wil je een steentje bijdragen aan een betere wereld? Dan kun je kijken of het product dat je wilt kopen een keurmerk heeft. Denk na over wat jij belangrijk vindt bij het productieproces van jouw eitje, biefstuk of tomaat en maak op basis daarvan je keuzes.

Geen keurmerk

Zo, na dit artikel kun je wel stellen dat je een échte keurmerk-expert bent. Maar je weet nog niet alles. Wist je dat producten die geen logo op hun etiket hebben, niet per definitie slechter zijn dan voedingsmiddelen met keurmerk? 

Zo’n logo verschijnt niet zomaar op een product, ook niet als je aan alle eisen voldoet. Als bedrijf moet je je aanmelden om hiervoor in aanmerking te komen. 

Een keurmerk kan te duur zijn voor de ondernemer

De redenen voor een ondernemer om dit níet te doen lopen uiteen. Het recht om het keurmerk op je producten te plaatsen komt bijvoorbeeld niet zonder prijskaartje.

Wanneer je je productieproces wilt laten controleren moet je een onafhankelijke partij betalen om deze controles uit te voeren. De prijs hiervan weegt voor sommige ondernemers niet op tegen de (extra) winst die ze ermee kunnen behalen.

Wist je dat...

…een product ook ontzettend duurzaam en verantwoord kan zijn zonder dat het een keurmerk draagt?

Waar haal ik duurzame producten?

Tegenwoordig kun je in elke supermarkt producten vinden met keurmerken. Ook bestaan er biologische (gecertificeerde) supermarkten die voornamelijk biologische producten verkopen.

Wil je echt wat bijdragen aan een betere wereld dan kun je er ook eens aan denken om langs te gaan bij een lokale boer. Zo weet je waar je product vandaan komt en wat er wordt gedaan aan het dierenwelzijn en klimaat. 

Of je kunt eens een bezoekje brengen aan de plaatselijke molenaar. Die verkoopt weliswaar geen biologisch meel, maar doordat je rechtstreeks bij de maker koopt draag je wel bij aan een beter milieu.

Beoordeel dit artikel

Journalist Marijn Burggraaff

Nieuwsgierig naar meer informatie over dit onderwerp?

Stel dan je vraag gratis en eenvoudig aan één van onze voedingsexperts hier!

Wil jij graag je gezondheid verbeteren?

Gebruik onze gratis Matching tool om de voedingsexpert te vinden die jou het beste kan ondersteunen.

Ga naar de Matching tool
Vind jouw ideale voedingsexpert
Nieuw Voedingsschema's op maat

Gezond eten was nog nooit zo eenvoudig!

Voedingsschema's
Meer informatie
Fitchef logo Powered by FitChef

Beoordeel dit artikel

Gerelateerde artikelen

Behaal jouw doelen met een gepersonaliseerd voedingsschema

Gezond aan je gewicht werken? Gebruik een voedingsschema

Afvallen, spiermassa opbouwen, op gewicht blijven of het nastreven van een bepaalde sportieve challenge. Wat je doel ook...

Wat is een diëtist

4 Redenen om een diëtist in te schakelen (+ dit kost het)

Waarschijnlijk denk je bij het woord diëtist al snel aan het woord afvallen. En het klopt dat deze specialist je daarbij...

tonijn

Tonijn: de gezondheidsvoordelen en mogelijke nadelen op een rij

Tonijn is een van de meest populaire vissoorten ter wereld. En niet zonder reden: tonijn heeft een romige smaak en vlezi...

vegetariërs leven langer

Feit of fabel: Vegetariërs leven langer

Steeds meer mensen kiezen ervoor om minder of geen vlees te eten vanwege hun gezondheid, dierenwelzijn of het milieu. I...

Biologisch vlees zuivel beter

Biologisch vlees en zuivel beter voor jou en het milieu?

Biologische vlees- en zuivelproducten zijn hot! Zo kan het zomaar gebeuren dat je bij je buurvrouw op de koffie bent en ...

Lees wat je gemist hebt

14326 Mensen gingen je al voor

Blijf op de hoogte door je in te schrijven voor onze nieuwsbrief. Ontvang tijdelijk ons e-book 'Eet jij gezond?' helemaal gratis.

Je ontvangt maximaal één persoonlijke e-mail per week van een van onze teamleden.
Een postbode met het (PDF) boek 'Gezond eten voor iedereen'