Hypochondrie: De Angst voor Ernstige Ziekte

Heb jij ook wel eens het internet afgestruind op zoek naar wat die ongewone verkleuring, dat kleine vlekje of extra haartje betekent? Na tien minuten zoeken heb je het idee dat je elk bestaande nare ziekte zou kunnen hebben. Dit lijkt op hypochondrie, maar dit is niet hetzelfde.

Bij de angststoornis hypochondrie werkt dit fenomeen in het extreme. De symptomen die je ervaart worden versterkt door de angst voor het hebben van een ernstige ziekte. 

Lees in dit artikel wat hypochondrie precies inhoudt en wat je ertegen kunt doen.

Gewone lichamelijke verschijnselen, zoals hoofdpijn, jeuk of kramp, zie je als een teken van een ernstige ziekte, met angst en paniek tot gevolg.

Wanneer je lijdt aan hypochondrie blijft de angst voor ernstige ziekte aanwezig, zelfs als een dokter niks vindt. Geruststelling is bijna niet mogelijk. 

Kenmerken van hypochondrie

De symptomen waar je je zorgen over maakt als je lijdt aan hypochondrie, kunnen variëren van algemene klachten als pijn of vermoeidheid, tot normale lichamelijke functies zoals je ademhaling of geluiden van je maag en darmen. 

Symptomen hypochondrische stoornis

Op de momenten dat de angst voor een aandoening hevig aanwezig is, kunnen deze lichamelijke klachten ontstaan:

• Hartkloppingen, transpireren, koude rillingen, duizeligheid en beven
• Benauwdheid, een vervelend gevoel op je borst
• Tintelingen of een doof gevoel in je handen en/of voeten
• Een droge mond, misselijkheid, maagklachten, braken of diarree
• Hoofdpijn, rood worden en flauwvallen
• Het gevoel hebben dat je niet meer weet wie of waar je bent
• Het gevoel dat je de controle over jezelf verliest, gek wordt of doodgaat

Hoe ontstaat hypochondrie?

Het is niet precies duidelijk waarom sommige mensen deze angststoornis hebben. Erfelijkheid lijkt een rol te spelen, aangezien in sommige families angststoornissen vaker voorkomen. 

Daarnaast wordt er gedacht dat bepaalde stoffen invloed hebben op je gevoeligheid voor angst en paniek. De boodschapperstofjes (neurotransmitters) in je zenuwen zouden bij mensen met een angststoornis beter werken dan bij mensen zonder deze aandoening. 

Grotere kans op hypochondrie

In sommige situaties heb je meer kans op het ontwikkelen van hypochondrisch gedrag. Dit is bijvoorbeeld het geval:

• Als je alleen woont
• Als je geen werk hebt
• Als je weinig inkomen hebt
• Als je een lagere opleiding hebt
• Als je depressief bent (geweest)
• Als je een verslavingsprobleem hebt
• Als je een verleden hebt met seksueel misbruik
• Als je als kind aan een ernstige ziekte hebt geleden
• Als je een ouder hebt met dezelfde stoornis

Het is wel belangrijk om je te realiseren dat het soms niet duidelijk is of de angststoornis de oorzaak of het gevolg is van de situatie. Je kunt bijvoorbeeld hypochondrie ontwikkelen doordat je geen werk hebt. Maar je kunt ook geen werk hebben, omdat je hypochondrie hebt.

Diagnose hypochonder

Het stellen van de diagnose hypochondrie is soms erg lastig. Je bent er zelf tenslotte van overtuigd dat je klachten en gevoelens van onbehagen door een medische ziekte veroorzaakt worden. Wanneer de symptomen zich voordoen, zal je dokter dan ook eerst een uitgebreide anamnese en lichamelijk onderzoek doen om te kijken waar je klachten vandaan komen. 

Wanneer er geen lichamelijke oorzaken blijken te zijn, verwijst de dokter je vaak door naar een psycholoog of psychiater. Deze specialist doet meestal een psychologische evaluatie, waarin hij/zij je vragen stelt over je symptomen, stress-situaties, familiegeschiedenis, zorgen en andere dingen die je leven beïnvloeden.

Behandeling van hypochondrie

Wanneer de diagnose hypochondrie is gesteld, wil je natuurlijk graag van deze angststoornis af. Allereerst zijn er verschillende dingen die je zelf kunt doen om je angst te verminderen.

• Houd een dagboek bijwaarin je per dag je angstige momenten noteert. Schrijf alles op wat er in je omgaat op deze momenten. Waarom vertrouw je bepaalde lichamelijke verschijnselen niet? Wat gebeurt er als je de angst voelt opkomen? Welke klachten krijg je en welke gedachten komen er in je op? En hoe reageer je op die angst? Denk je direct aan een ernstige ziekte, vlucht je voor de angst of verdoof je het bijvoorbeeld door middel van alcohol, drugs of andere middelen?
• Bekijk je angstgedachten.Denk je inderdaad bij elk gevoel in je lichaam direct aan de meest ernstige ziekte? Bekijk kritisch of je angstige gedachten wel kloppen en of er daadwerkelijk reden is voor paniek.
• Focus je op positieve gedachten.Vervang de negatieve gedachten door iets positievers. Bedenk bijvoorbeeld een onschuldige verklaring voor je lichamelijke verschijnselen. Schrijf deze positieve gedachten op, zodat je ze later kunt nalezen.
• Leer omgaan met je angsten.Vlucht er niet voor en probeer het ook niet te verdoven met middelen; zo leer je er niet mee omgaan en kan het uiteindelijk nog erger worden.

Professionele hypochondrie behandeling

Mochten de methodes om zelf van je angst af te komen niet helpen, dan kan een professionele behandeling nodig zijn. 

• Psychotherapie: De meest gebruikelijke behandeling van hypochondrie is psychotherapie, en dan met name cognitieve gedragstherapie (CGT). CGT kan zeer effectief zijn, omdat het je vaardigheden aanleert die je helpen bij het beheersen van de stoornis.
• Medicatie: Wanneer je alleen lijdt aan hypochondrie, is psychotherapie meestal de meest effectieve behandeling. Medicatie heeft dan over het algemeen weinig zin. Maar wanneer psychotherapie niet voldoende helpt, of als er ook nog sprake is van een stemmingsstoornis of andere angststoornis, worden soms antidepressiva of medicijnen tegen angst voorgeschreven.

Vooruitzicht

Wat is je vooruitzicht als je hypochondrie hebt? De stoornis is vaak chronisch. De symptomen kunnen dan ook terugkomen. Naarmate je ouder wordt en/of meer stress ervaart, heb je er vaak meer last van. 

Therapie is voornamelijk gericht op het omgaan met de verschijnselen. Hierdoor wordt de overlast die je in het dagelijks leven van je angststoornis ervaart, geminimaliseerd.