In de ban van eten: alles over eetstoornissen

Een eetstoornis is geen keuze, een doorgeslagen dieet of een schreeuw om aandacht. Het is een psychische aandoening die wordt gekenmerkt door verstoord eetgedrag. Het kan verschillende vormen aannemen en interfereren met je mentale en lichamelijke gezondheid. 

Eetstoornissen discrimineren niet en beïnvloeden mensen van alle leeftijden, rassen, geslachten, vormen en maten.

In dit artikel gaan we dieper in op welke eetstoornissen er bestaan. Daarnaast bespreken we de gezondheidsrisico’s en behandelmethoden. 

Diëtist Desiré van der Kruk beantwoordt jouw vragen

Geschreven door Desiré van der Kruk, DiëtistBSc Voeding en diëtiek, WO niveau Nutrition, Exercise and Sports

eetstoornis anorexia

Soorten eetstoornissen

Veel mensen denken bij een eetstoornis aan een jonge, magere vrouw met anorexia. Maar wist je dat anorexia een van de minst voorkomende eetstoornissen is? Zo komen boulimia en binge eating disorder komen veel vaker voor.

Lees verder om te weten te komen wat elke eetstoornis inhoudt. 

Anorexia nervosa

Anorexia nervosa wordt gekenmerkt door een laag lichaamsgewicht en vervorming van het lichaamsbeeld met een obsessieve angst om aan te komen. 

Anorexiapatiënten consumeren zeer beperkte hoeveelheden voedsel. Vaak raken mensen met anorexia zo ondervoed dat ze in het ziekenhuis moeten worden opgenomen. Zelfs dan kunnen ze ontkennen dat er iets met hen aan de hand is.

Er zijn twee subtypes van anorexia nervosa: een restrictieve type en een het purgerende type. Bij restrictieve anorexia vermijd of beperk je voedsel om gewichtstoename te voorkomen. Bij purgerende anorexia eet je weinig en heb je last van eetbuien. Deze eetbuien worden gecompenseerd door braken, laxeermiddelen of overmatig sporten.  

Anorexia nervosa kan dodelijk zijn. Het heeft een extreem hoog sterftecijfer in vergelijking met andere psychische stoornissen. 

De volgende kenmerken horen bij anorexia nervosa:

  • Je beperkt je voedselinname zodanig dat je een te laag lichaamsgewicht hebt voor je fysieke gezondheid, geslacht en leeftijd
  • Je hebt een intense angst om aan te komen 
  • Je hebt een vervormd lichaamsbeeld
  • Je denkt dat je ondergewicht niet zo ernstig is
  • Je gewicht heeft een zeer grote invloed op je eigenwaarde

Herken je je in alle punten? Dan is het mogelijk dat je anorexia hebt. Je doet er verstandig aan om contact te zoeken met je huisarts of neem een naaste in vertrouwen en deel je gedachtes, zodat deze persoon je kan helpen. 

Wist je dat...

...het vroeger gebruikelijk was om het uitblijven van de menstruatie te hanteren als criterium voor anorexia. Hoewel het uitblijven van de menstruatie een teken is van ondervoeding, menstrueert niet iedereen. Dit criterium wordt niet langer gebruikt, aangezien ook mannen, postmenopauzale vrouwen en jonge meisjes de eetstoornis kunnen krijgen.
 

Voedingsschema's op maatNieuw

Ontvang elke week een nieuw voedingsschema op basis van je persoonlijke macro- en caloriebehoefte. Inclusief wekelijkse boodschappenlijst.

Elke week een nieuw voedingsschema op maat!
Fitchef logo Powered by FitChef
Voedingsschema's
eetstoornis boulimia nervosa

Boulimia nervosa

Boulimia nervosa wordt gekarakteriseerd door frequente episodes van overeten (eetbuien) gevolgd door compenseergedrag, zoals braken (zelf opgewekt) om gewichtstoename te vermijden.

Tijdens een eetbui zal een boulimiapatiënt een grote hoeveelheid calorierijk voedsel in korte tijd consumeren. Daarna treden meestal schuld- of schaamtegevoelens op.

Deze eetaanvallen worden gevolgd door compenserende handelingen om gewichtstoename te voorkomen. Een aantal voorbeelden zijn opzettelijk overgeven, overmatig gebruik van laxeermiddelen of plaspillen, vasten of overmatig sporten. In tegenstelling tot anorexiapatiënten, kunnen boulimiapatiënten een normaal gewicht behouden of overgewicht hebben.

Wanneer je boulimia hebt voldoe je aan de volgende kenmerken:

  • Je eet grote hoeveelheden voedsel in een korte tijd, bijvoorbeeld binnen twee uur
  • Je hebt het gevoel geen controle te hebben over je eetbuien
  • Je hebt in een periode van drie maanden elke week minstens een keer een eetbui
  • Je compenseert je eetbuien door opzettelijk over te geven, overmatig te bewegen, te vasten of laxeermiddelen te gebruiken
  • Je gewicht heeft een zeer grote invloed op je eigenwaarde
eetbuistoornis binge eating disorder

Eetbuistoornis of binge eating disorder (BED)

Binge eating disorder (BED) is de meest voorkomende eetstoornis. Een eetbuistoornis gaat verder dan je 'vol' voelen of af en toe te veel eten.

Als je deze aandoening hebt dan kun je het gevoel hebben dat je je eetaanvallen niet meer onder controle hebt. Emoties zoals angst en schaamte overheersen. 

De volgende kenmerken worden geassocieerd met binge eating disorder:

  • Je eet grote hoeveelheden voedsel in een korte tijd, bijvoorbeeld binnen twee uur
  • Je hebt het gevoel geen controle te hebben over de eetbuien
  • Je eet terwijl je geen honger hebt 
  • Je eet tot je onaangenaam vol zit
  • Je eet vaak alleen, uit schaamte over je eetpatroon
  • Je voelt je somber, beschaamd of schuldig over wat je eet en hoeveel 
  • Je hebt in een periode van drie maanden elke week minstens een keer een eetbui

Andere eetstoornissen

Hoewel anorexia, boulimia en eetbuistoornis de meest bekende eetstoornissen zijn, bestaan er nog meer soorten.

Een Avoidant/Restrictive Food Intake Disorder (ARFID) wordt gekenmerkt door het vermijden of beperken van voedsel. Dit komt niet voort uit een angst om dik te worden, maar heeft andere oorzaken. Je hebt bijvoorbeeld een negatieve ervaring met voedsel, zoals na een stikervaring. Of je houdt niet van bepaalde zintuiglijke kenmerken van voedsel, zoals de geur of textuur.

Een ruminatiestoornis wordt gekenmerkt door het herhaaldelijk oprispen en herkauwen van voedsel. Je laat eten vanuit je maag terugstromen naar je mond. Daarna kauw je het opnieuw, spuug je het uit of slik je het door. Zowel kinderen als volwassenen kunnen deze eetstoornis hebben.

Pica is een relatief zeldzame stoornis waarbij niet-eetbare dingen worden genuttigd, zoals papier, zand en haar. Deze stoornis komt vaak voor in combinatie met een mentale handicap, maar kan in zeldzame gevallen ook voorkomen bij schizofrenie of zwangerschap. 

Andere eetstoornissen worden geclassificeerd onder "andere gespecificeerde voedings- en eetstoornissen". 

Wist je dat...

...eetstoornissen vaak samengaan met andere mentale aandoeningen? Zo heeft de helft van alle anorexiapatiënten ook een angststoornis, zoals obsessieve-compulsieve stoornis (OCD) of sociale fobie.

Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!

Hoe gezond eet jij?

Doe de quiz en kom er in enkele minuten achter! Ook ontvang je een persoonlijk advies waarin staat hoe je je eetpatroon kunt verbeteren.

Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!

Wil jij graag je gezondheid verbeteren?

Gebruik onze gratis Matching tool om de voedingsexpert te vinden die jou het beste kan ondersteunen.

Ga naar de Matching tool
Vind jouw ideale voedingsexpert

Gezondheidsrisico’s van eetstoornissen

Eetstoornissen kunnen leiden tot groot aantal onaangename en zelfs ronduit schadelijke gezondheidsproblemen. Een deel van deze complicaties zijn omkeerbaar, maar het is van belang om zo snel mogelijk hulp te zoeken.

Mogelijke lichamelijke gezondheidsrisico’s zijn:

  • Ondervoeding
  • Gewrichtsproblemen
  • Spierzwakte
  • Constipatie of onregelmatige stoelgang
  • Duizeligheid
  • Vermoeidheid
  • Tandbederf
  • Uitdroging
  • Botontkalking
  • Onvruchtbaarheid
  • Orgaanschade
  • Vroegtijdig overlijden
Wist je dat...

...in de Verenigde Staten elke 52 minuten iemand aan een eetstoornis overlijdt?

Eetstoornis oorzaak genetica

Mogelijke oorzaken van eetstoornissen

Als eetstoornissen slechts één oorzaak zouden hebben, dan zouden mentale aandoeningen een stuk gemakkelijker te behandelen en te voorkomen zijn. In werkelijkheid bestaat er niet één oorzaak. Vaak spelen verschillende risicofactoren een rol.

Een daarvan is genetica. Wanneer je een broer, zus of ouder hebt met een eetstoornis, heb je een verhoogd risico om er zelf een te ontwikkelen.

Persoonlijkheidskenmerken zijn een andere factor. Met name neuroticisme, perfectionisme en impulsiviteit zijn drie persoonlijkheidskenmerken die vaak verband houden met een hoger risico op het ontwikkelen van een eetstoornis

De omgeving waarin je opgroeit is ook belangrijk. Factoren die een negatieve invloed kunnen hebben zijn onder meer de druk om dun te zijn, kritiek op het uiterlijk en plagerige of negatieve opmerkingen over gewicht.

De media lijken ook een rol te spelen. In een beroemd onderzoek van Dr. Anne Becker bezochten de onderzoekers Fiji in 1995. Dit was een paar weken nadat de televisie werd geïntroduceerd op het eiland. De onderzoekers keerden in 1998 terug in. Beide keren vroegen ze Fijische schoolmeisjes hoeveel tv ze keken en hun houding ten opzichte van de programmering. Daarnaast stelden ze de onderzoekers vragen over het eetgedrag van de meisjes. 
Eetgestoord gedrag nam flink toe na introductie van de televisie op het eiland. Zo nam opzettelijk overgeven om het gewicht onder controle te houden toe, met ruim 11% in drie jaar tijd. Becker concludeerde dat de belangrijkste indicatoren van een eetstoornis vaker voorkomen na blootstelling aan televisie.

Volgens wetenschappers kunnen verschillen in je hersenstructuur ook een rol spelen bij de ontwikkeling van eetstoornissen. 

Behandelwijzen van eetstoornissen

Behandelwijzen van eetstoornissen

Als je denkt dat je een eetstoornis hebt, is het belangrijk om de hulp van een gespecialiseerde zorgverlener in te schakelen. Vroegtijdige behandeling vergroot namelijk de kans op herstel.

Hoe je eetstoornis wordt behandeld ligt aan de ernst van je ziekte en mogelijkheden van instanties. We noemen een aantal behandelwijzen hieronder.

Behandeling van een psycholoog en diëtist

Meestal zijn er verschillende zorgverleners betrokken bij de behandeling van een eetstoornis. Je hebt dan bijvoorbeeld contact met een diëtist, psychiater en huisarts. Dit komt omdat een eetstoornis invloed heeft op je gewicht, maar ook op je lichamelijke en mentale gezondheid.

Een diëtist kan advies geven hoe je een gezond gewicht bereikt. Met een psycholoog of psychiater ga je met het mentale gedeelte aan de slag. 

Ieder persoon is uniek, dit geldt ook voor de behandeling van eetstoornissen. Je kunt met je (huis)arts bespreken welke behandelmogelijkheden er zijn en het beste bij jouw situatie passen.

Opname in het ziekenhuis

Bij een gevaarlijk laag gewicht kun je in het ziekenhuis worden opgenomen met sondevoeding. Dit is een korte termijn behandeling die zich hoofdzakelijk richt op gewichtstoename. Het doel is om orgaan falen en overlijden te voorkomen.

Behandeling in een eetstoorniskliniek

Wanneer je anorexia of boulimia hebt, kun je worden opgenomen in een eetstoorniskliniek. Hier eet je met je groep en ontvang je therapie. 

In klinieken wordt vaak met een beloningsysteem gewerkt. Wanneer je minimaal een halve kilo per week aankomt, krijg je meer vrijheden zoals naar school gaan (voor minderjarigen) en minder controle van zorgpersoneel. Therapie in een kliniek richt zich op onder andere het veranderen van je zelfbeeld, foutieve denkbeelden en perfectionisme.  

Deeltijdtherapie is ook mogelijk, je gaat dan een paar dagdelen per week naar de kliniek. In sommige eetstoornisklinieken kun je ook terecht voor een eetbuistoornis.

Eetstoornis medicatie depressie

Gebruik van medicatie

Wanneer je medicatie krijgt, is het primaire doel gewichtstoename of het behandelen van angst- of depressieve symptomen die samen met je eetstoornis kunnen optreden.

Prozac en andere soortgelijke antidepressiva die bekend staan als selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI's) zijn mogelijk effectief bij boulimia nervosa.

In eetstoornisklinieken wordt geregeld olanzapine aan anorexiapatiënten voorgeschreven. Dit is een antipsychoticum. Dit medicijn vermindert onrust, angsten en vergroot de eetlust.

Medicatie zou niet de hoofdbehandeling van een eetstoornis moeten zijn. Hoewel enig succes is aangetoond met bepaalde medicijnen, is er veel meer wetenschappelijk bewijs voor het positieve effect van voedingsondersteuning en psychotherapie.

Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!

Hoe gezond eet jij?

Doe de quiz en kom er in enkele minuten achter! Ook ontvang je een persoonlijk advies waarin staat hoe je je eetpatroon kunt verbeteren.

Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!
Tip

Op de website van proud2bme vind je veel informatie over eetstoornissen en kun je in contact komen met andere mensen die worstelen met een eetstoornis.

Een naaste met een eetstoornis helpen

Herstel van een eetstoornis vereist professionele hulp. De kans op herstel neemt toe naarmate iemand eerder met de behandeling begint. Hoe kun je nu je kind, vriend(in), partner of familielid met een eetstoornis het beste helpen?

Ouders van kinderen onder de 18 kunnen vaak eisen dat de eetstoornis van hun kind wordt behandeld, zelfs als het kind niet gelooft dat behandeling noodzakelijk is. Voor naasten van een volwassene met een eetstoornis kan het aanmoedigen om hulp te zoeken een moeilijke taak zijn. Als je geliefde een eetstoornis heeft, kunnen onderstaande tips je helpen.

eetstoornis aandoening ontkenning

Lees je in over eetstoornissen

Het kan frustrerend zijn als je partner, vriend of familielid met een eetstoornis elke vorm van hulp weigert. Hoewel het zoeken van hulp voor jou misschien eenvoudig lijkt, kan het voor de ander erg stressvol en eng zijn.

Een eetstoornis is een mentale aandoening en ontkenning is vaak onderdeel van de ziekte. Als je dat in gedachten houdt, kun je je inleven in wat je geliefde doormaakt. 

Beperk opmerkingen over gewicht

Maak geen opmerkingen over het gewicht van eetstoornispatiënten. Zelfs wanneer je het goed bedoelt. Opmerkingen zoals: ‘je bent niet dik’, ‘je ziet er goed/slecht uit’ of ‘je bent veel aangekomen/afgevallen’ werken averechts. Je kunt de ziekte en de focus op het gewicht erger maken. 

Verwijs in plaats daarvan naar specifieke situaties en gedragingen die je hebt opgemerkt en waarom je je daar zorgen over maakt. 

eetstoornispatiënt ontkenning

Wees voorbereid op ontkenning en woede

Veel eetstoornispatiënten voelen zich bedreigd wanneer je hen confronteert met hun gedrag. Niet zelden reageren ze met ontkenning en woede. Vat dit niet persoonlijk op.

Het is normaal dat patiënten beperkt inzicht hebben in de ernst van hun ziekte. Het betekent niet dat ze niet beter worden. Soms ontstaat inzicht pas lang na herstel.

Zoek een middenweg tussen het probleem forceren en het negeren

Als je overdreven opdringerig en strijdlustig wordt, kan de ander je gaan vermijden. Aan de andere kant wil je een potentieel dodelijke ziekte niet negeren.

Het is niet eenvoudig om een ??middenweg te vinden tussen deze twee uitersten. Blijf in contact met elkaar: vraag regelmatig hoe het gaat en pols af en toe hoe je geliefde denkt over een behandeling. Maar weet ook wanneer je het moet laten rusten, je kan iemand niet dwingen.

Conclusie

Eetstoornissen zijn een reeks psychische aandoeningen die ervoor zorgen dat ongezonde eetgewoonten ontstaan. De bekendste eetstoornissen zijn anorexia, boulimia en eetbuistoornis. Mogelijke oorzaken zijn genen, persoonlijkheidskenmerken en je omgeving. 

Wanneer een eetstoornis niet wordt behandeld, kunnen ernstige gezondheidsrisico’s zoals orgaanschade, botontkalking en onvruchtbaarheid ontstaan. In sommige gevallen kan een eetstoornis dodelijk zijn.

Een opname in een eetstoorniskliniek, gesprekken met een psycholoog en/of diëtist en medicatie zijn een aantal manieren waarop een eetstoornis behandeld kan worden. Hoe sneller je hulp zoekt, hoe groter je kans op herstel.

Beoordeel dit artikel

Diëtist Desiré van der Kruk beantwoordt jouw vragen

Nieuwsgierig naar meer informatie over dit onderwerp?

Stel dan je vraag gratis en eenvoudig aan één van onze voedingsexperts hier!

Wil jij graag je gezondheid verbeteren?

Gebruik onze gratis Matching tool om de voedingsexpert te vinden die jou het beste kan ondersteunen.

Ga naar de Matching tool
Vind jouw ideale voedingsexpert
Nieuw Voedingsschema's op maat

Gezond eten was nog nooit zo eenvoudig!

Voedingsschema's
Meer informatie
Fitchef logo Powered by FitChef

Beoordeel dit artikel

Gerelateerde artikelen

Hyperhidrosis: overmatig zweten

Hyperhidrosis: overmatig zweten

Overmatig zweten kan vervelend en gênant zijn. Zweten tijdens het sporten of in de sauna is prima. Maar bij inspanning, ...

Misselijkheid verhelpen: wat helpt tegen misselijkheid?

Misselijkheid verhelpen: wat helpt tegen misselijkheid?

Misselijkheid is een oncomfortabel gevoel in je maag dat vaak gepaard gaat met (het gevoel te moeten) overgeven. Maar di...

Wat is anorexia nervosa?

Wat is anorexia nervosa?

Anorexia nervosa is een ernstige psychische aandoening die veel bij tieners en vrouwen gezien wordt. Dit uit zich in een...

Constipatie en gebruik laxeermiddel of laxerende voeding

Constipatie en het gebruik van laxeermiddel of laxerende voeding

Constipatie kan erg lastig zijn. Bijna iedereen heeft er wel eens mee te maken. Je kunt last hebben van een langdurige o...

Hypochondrie: de angst voor ernstige ziekte

Hypochondrie: De Angst voor Ernstige Ziekte

Heb jij ook wel eens het internet afgestruind op zoek naar wat die ongewone verkleuring, dat kleine vlekje of extra haar...

gezond aankomen in gewicht

Hoe kun je gezond aankomen? ( + 5 tips)

Denk jij weleens: 'Ik wil aankomen maar het lukt niet?' En vraag jij je af: 'Hoe kan ik snel en gezond aankomen?'. 5 kil...

Eetstoornissen hulp

First EET kit: platform en podcastserie voor hulp bij eetstoornissen

Het aantal jongeren met een eetstoornis is sinds de covid-pandemie fors toegenomen. Om bij te dragen aan de groeiende ke...

Lees wat je gemist hebt

14113 Mensen gingen je al voor

Blijf op de hoogte door je in te schrijven voor onze nieuwsbrief. Ontvang tijdelijk ons e-book 'Eet jij gezond?' helemaal gratis.

Je ontvangt maximaal één persoonlijke e-mail per week van een van onze teamleden.
Een postbode met het (PDF) boek 'Gezond eten voor iedereen'