Robert Coleman Atkins was een cardioloog uit de Verenigde Staten en hield zich veel bezig met alternatieve geneeswijzen als medische benadering. In 1972 werd het Atkins dieet gelanceerd dat in de jaren 90 bekendheid kreeg. Hij gebruikte het dieet tijdens zijn promotie en studie om zijn eigen overgewicht tegen te gaan.
Volgens Atkins ligt de blaam van welvaartsziektes in de westerse wereld, zoals overgewicht en diabetes, bij het sterk gestegen gebruik van geraffineerde koolhydraten (meel, suiker en fructose). Het Atkins dieet bestaat voornamelijk uit veel groente met een beperkte hoeveelheid koolhydraten gecombineerd met vis of vlees voor eiwitten en vetten. Bij dit dieet worden vier fases gevolgd.
In de eerste fase, die twee weken duurt, wordt het lichaam in ketogene toestand gebracht om zo vetten te laten verbranden (ketose). Om dit te bereiken worden weinig tot geen koolhydraten geconsumeerd. Wel mag er veel eiwit en vet gegeten worden.
Het doel van fase twee is om je persoonlijke koolhydraten grens te kunnen bepalen. Deze grens is het aantal koolhydraten dat je dagelijks kunt consumeren terwijl het verlies in gewicht aanhoud. Je houdt hetzelfde voedingspatroon aan als in fase één, maar er mogen meer koolhydraten worden geconsumeerd. Hierdoor kunnen meerdere soorten groenten worden gekozen. Elke week is er toename van vijf gram koolhydraten, zodat de koolhydraatinname kan worden opgebouwd. Deze toename gaat door tot het verlies in gewicht net niet stopt.
Fase drie is gericht op het bepalen van de ideale inname van het aantal gram koolhydraten waarbij men gelijk blijft in gewicht. Als men stabiel blijft en het streefgewicht is behaald dan stopt de toename van koolhydraten en is de ideale inname van koolhydraten bereikt. Fase drie gaat vanzelf over in de vierde fase, de levenslange handhaving.
Bij sommige doelgroepen kan het Atkins dieet gezondheidsbevorderende effecten hebben zoals voor epilepsiepatiënten. Ook bij mensen met ernstig overgewicht kan het Atkins dieet uitkomst bieden, echter op lange termijn kan dit leiden tot een tekort aan diverse vitamines en mineralen. Als men de gewenste hoeveelheid is afgevallen is het aan te raden om een voedingspatroon te volgen volgens Richtlijnen Gezonde Voeding.
