Clusterhoofdpijn: oorzaken, symptomen en behandelen

Clusterhoofdpijn is een zeldzame vorm van hoofdpijn.

Ondanks dat 'slechts' ongeveer 1 op de 1000 mensen te maken krijgt met clusterhoofdpijn is het een veelbesproken aandoening, met name omdat het zo'n intens hevige pijn geeft.

Het wordt wel de ergste vorm van hoofdpijn genoemd.

In Nederland en België hebben zo'n 12.500 mensen last van clusterhoofdpijn.

Veel patiënten worden op het werk of in hun sociale leven niet serieus genomen met hun klachten.

Helaas is er nog veel onbegrip als het gaat om (chronische) hoofdpijn.

Met dit artikel willen we een bijdrage leveren aan meer inzicht in clusterhoofdpijn en erkenning voor patiënten.

Wat is clusterhoofdpijn?

Clusterhoofdpijn wordt ook wel 'neuralgie van Horton' genoemd. Het begint meestal tussen het 20ste en 40ste levensjaar.

Anders dan migraine en spanningshoofdpijn hebben mannen vaker last van clusterhoofdpijn dan vrouwen.

Wat gebeurt er tijdens een aanval?

Bepaalde eiwitten (neuropeptiden) bevinden zich in de bloedvaten van de hersenvliezen. Deze eiwitten komen vrij in de zenuwuiteinden van die bloedvaten.

De bloedvaten verwijden zich en geven ontstekingsremmende stoffen af. Dit veroorzaakt de pijn.

Oorzaken clusterhoofdpijn

Er wordt, net als bij andere soorten hoofdpijn, nog volop gespeculeerd over de oorzaak van clusterhoofdpijn.

Helaas denken veel mensen dat hoofdpijn alleen een psychische oorzaak heeft en een kwestie is van rustig aan doen.

Uiteraard kunnen psychische aspecten de hoofdpijn triggeren, maar onderzoek heeft uitgewezen dat clusterhoofdpijn een neurologische ziekte is en geen psychische ziekte.

Dit heeft te maken met het zenuwstelsel dat bestaat uit de hersenen, het ruggenmerg en de zenuwen.

Vaak is het genetisch bepaald; het zit in de familie.

Patiënten hebben over het algemeen last van aanvallen tijdens de slaap (en worden daar dan natuurlijk wakker van).

Ook zijn er vaak periodes van aanvallen die samenvallen met het wisselen van de seizoenen.

Deskundigen denken daarom dan clusterhoofdpijn wellicht te maken heeft met een verstoorde biologische klok.

De hypothalamus is het deel van de hersenen dat het dag- en nachtritme stuurt.

Tijdens een aanval kun je op scans zien dat dit gebied actiever wordt.

Ook spelen hormonen hoogstwaarschijnlijk een rol bij clusterhoofdpijn.

Vaak duurt het gemiddeld een aantal jaar voordat er een diagnose wordt gesteld.

Symptomen clusterhoofdpijn

Symptomen kunnen per persoon erg verschillen.

Vooraf aan een aanval

Vooraf aan een aanval (vanaf een paar dagen tot een paar uur ervoor) kun je je onrustig, geïrriteerd maar ook lusteloos voelen.

Je voelt drang om te bewegen en wordt soms verkouden.

Tijdens een aanval

Een aanval komt vaak op tijdens de slaap.

Dit gaat gepaard met een enorme drang om te bewegen, vooral met de benen. Als je daaraan toegeeft stijgt je bloeddruk en wordt de pijn nog erger.

Bij clusterhoofdpijn heb je last van (meestal) korte, hevige, scherpe aanvallen van hoofdpijn.

De pijn zit meestal aan één kant van het hoofd. Je voelt de pijn vooral rondom en achter je oogkas en het kan uitstralen richting het oor, de kaken en de nek.

Je kunt daarbij last hebben van een loopneus, tranende ogen en een verkleinde pupil aan de kant van het gezicht waar de pijn zit.

Ook krijg je het vaak warm en voel je veel spierspanning.

Deze aanvallen kunnen variëren van 15 minuten tot wel 3 uur. Sommige mensen hebben wel 8 keer op een dag een aanval.

Wanneer er bij een patiënt nooit langer tussenzit dan 30 dagen voordat er weer een nieuwe aanval komt, dan spreken we van chronische clusterhoofdpijn.

Na een aanval

Na een aanval ben je vaak erg vermoeid, lusteloos en kun je nog napijn ervaren.

Sommige mensen hebben last van spierzwakte en kunnen moeilijk lopen.

Behandelen en verminderen clusterhoofdpijn

Medicatie

Er bestaan verschillende medicijnen tegen clusterhoofdpijn.

Triptanen zoals Imigran (Sumatriptan) en Maxalt (Rizatriptan) kunnen de hoofdpijnaanval afbreken door de bloedvaten te vernauwen.

Medicijnen als Prednisolon en Verapamil kunnen de hoofdpijnaanval voorkomen door hun ontstekingsremmende werking. Dit zijn vaak middelen die in eerste instantie bedoelt zijn voor andere aandoeningen.

Er zijn medicijnen die je kunt slikken, die je moet injecteren met een injectie-pen en die in neusspray-vorm bestaan.

Kijk uit voor Paracetamol en ontstekingsremmende middelen zoals triptanen.

Deze kunnen goed werken maar je kunt er medicatie-afhankelijke hoofdpijn van krijgen: het lichaam reageert dan niet meer op de medicijnen en je krijgt er juist hoofdpijn van. Uiteraard zullen artsen hier ook voor waken.

Slik dit soort medicatie niet vaker dan 9 dagen per maand. Veel medicijnen hebben ook bijwerkingen die niet zo prettig zijn.

Er is momenteel een nieuw medicijn in ontwikkeling dat getest wordt in Leiden (LUMC). Dit medicijn is behalve tegen migraine aanvallen ook effectief tegen clusterhoofdpijn.

Het middel werkt als volgt: het schakelt het CGRP-eiwit uit dat zorgt dat de hersenzenuwen hoofdpijn waarnemen. Je zou daarmee 1 keer per maand een injectie krijgen en er zijn weinig bijwerkingen voor zover getest.

Andere behandelmethodes

Zuurstof-therapie (je kunt dit zelf thuis doen) is eveneens volop in ontwikkeling. Dit heeft een aanvalsremmende werking.

Thermolesie is een warmte-behandeling van de zenuwvezels.

Ook wordt er al gewerkt met neurostimulatie. De achterhoofdzenuwen worden dan gestimuleerd door middel van elektriciteit. Dit gebeurt door middel van een apparaatje wat onderhuids wordt aangebracht.

Overige pijnverlichtende methodes

Een gezonde lifestyle is erg belangrijk als je lijdt aan clusterhoofdpijn.

Ten eerste voldoende beweging. Je bloeddruk gaat weliswaar omhoog wat een aanval kan triggeren, maar dit gaat beter als je regelmatiger gaat sporten.

Goede voeding is ook essentieel. Eet liever geen oude kaas, chocolade of gekruid eten.

Gemberpoeder in water schijnt goed te werken tegen aanvallen. Drink veel water en slik eventueel voedingssupplementen als vitamine B en magnesium.

Vermijd een teveel aan stress, alcohol en tabak.

Ga niet te lang achter je beeldscherm zitten en doe (nek)spier-versterkende oefeningen zodat je spieren een aanval beter aankunnen en minder gaan verkrampen. Ook yoga en meditatie brengen je lichaam en geest tot rust.

Neem een koude douche als je de aanval op voelt komen; dit vernauwt de bloedvaten.

Onder andere homeopathie en acupunctuur zijn alternatieve behandelmethodes waar veel patiënten baat bij hebben, al gaat het alleen al om het tijdelijk verminderen van de pijn.

Verder zijn sommige patiënten gebaat bij het slikken van melatonine, producten met moederkruid, het slikken van taurine capsules en het gebruik van softdrugs. Dit laatste in kleine doseringen en op eigen risico.

Ten slotte helpt het bij sommige patiënten om tijdens een aanval sterke koffie of energie drinks te drinken. Dit is zeker niet voor iedereen geschikt.