Cholesterol: oorzaken en gevolgen van een te hoog cholesterolgehalte

Aan cholesterol kleeft een negatieve klank, omdat een te hoge waarde in verband wordt gebracht met aderverkalking en een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Vandaar dat veel mensen zoeken naar manieren om hun cholesterol te verlagen. 

Toch heb je dit essentiële vet in je lichaam wel degelijk nodig om te kunnen functioneren. Het is namelijk betrokken bij de productie van je lichaamscellen, hormonen en gal.

In dit artikel leggen we uit wat cholesterol is, wat de mogelijke oorzaken en gevolgen van een te hoog cholesterolgehalte kunnen zijn. Ook vertellen we hoe je je cholesterolwaardes kunt verlagen met een gezonde leefstijl en gevarieerde voeding.

LDL-cholesterol staat voor ‘Low Density Lipoproteïne’. Deze vorm kan cholesterol weer uit je bloedbaan halen, wanneer het bijvoorbeeld nodig is voor de productie van lichaamscellen. Het nadeel van LDL-cholesterol is dat overtollig cholesterol niet wordt afgevoerd, maar in je bloedbaan blijft circuleren. 

Cholesterolwaarde meten

Bij het meten van je bloedcholesterol, wordt er naar 4 waarden gekeken: 

1. Je totale cholesterol: een waarde onder de 5 mmol/L is goed
2. Je LDL-cholesterol: een waarde onder de 3 mmol/L is goed
3. Je HDL-cholesterol: een waarde boven de 1 mmol/L is goed
4. Je triglyceriden: een waarde onder de 2 mmol/L is goed

Als je te veel zetmeel, suikers en alcohol binnenkrijgt, zet je lichaam dit om in triglyceriden: je bouwt een vetreserve op. Na een vetrijke maaltijd gaan de triglyceridenwaarden in je bloed meteen kort omhoog. Triglyceriden zijn bloedvetten die je voornamelijk uit voeding binnenkrijgt en die je lichaam energie leveren.

Bij aderverkalking worden je bloedvaten gedeeltelijk of zelfs geheel afgesloten. Je organen krijgen daardoor onvoldoende bloed en zuurstof. Dit kan resulteren in hart- en vaatziekten, zoals: 

• Hartinfarct, aantasting van de kransslagaders
• Herseninfarct en beroerte
• Vaatziekten in de benen (slechte doorbloeding)
• Angina pectoris: pijn op de borst 

Ook kunnen er vetophopingen in je lijf ontstaan, bijvoorbeeld op je oogbol, je oogleden en op de pezen van je hiel, knie en vingers. 

Oorzaken van hoog cholesterol

Er zijn verschillende oorzaken die kunnen leiden tot een te hoog cholesterol:

• Ongezonde voeding Als je veel suiker en verzadigde vetten eet, maar weinig groente, fruit en volkorenproducten, verandert de hoeveelheid cholesterol in je bloed.
• Aanleg Soms maakt je lichaam zelf te veel cholesterol aan. Het is onbekend waarom dit gebeurt.
• Erfelijk 1 op de 450 mensen heeft last van een erfelijk hoog cholesterol. Als dit in je familie voorkomt, is je kans om op jonge leeftijd hart- en vaatziekten te krijgen verhoogd.

Naast een hoog cholesterol, hebben je leefstijl en andere kenmerken ook invloed op een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Denk aan: 

• Roken
• Hoge bloeddruk
• Diabetes
• Nierschade
• Reuma
• Te weinig bewegen
• Overgewicht
• Stress

Cholesterol verlagen: hoe doe je dat?

Hoe kun je je cholesterol verlagen? Een verhoogd cholesterol vergroot je kans op hart- en vaatziekten. Daarom wil je een te hoog cholesterolgehalte graag verlagen. Je cholesterol verlagen kan op verschillende manieren:

• Stoppen met roken
• Voldoende bewegen
• Bij overgewicht: afvallen
• Minder of geen alcohol drinken
• Stress verminderen 
• Gezond eten
• Medicatie

Wat je kunt zien, is dat om je cholesterol te verlagen, voeding belangrijk is. Maar ook kunnen voldoende beweging, stoppen met roken, afvallen, stress verminderen en alcohol matigen een positieve invloed op je cholesterolgehalte hebben. Hoe snel kun je je cholesterol verlagen? Dit verschilt per persoon. Wanneer je alle bovenstaande factoren combineert, zal je cholesterolwaarde verlagen sneller kunnen verlopen dan wanneer je enkel je voeding aanpast.

Het is lang niet altijd nodig om je cholesterol te verlagen met medicatie. Als je op een te hoog cholesterol na verder gezond bent, kom je er vaak wel met bovenstaande maatregelen. Dat is prettig, want cholesterolremmende medicijnen zoals statines brengen vaak vervelende bijwerkingen met zich mee.

Bezoek je een arts voor medisch advies om je cholesterol te verlagen? Overleg dan ook natuurlijke mogelijkheden in plaats van het direct kiezen voor cholesterolverlagende medicijnen.

Het cholesteroldieet

Een zogenaamd cholesteroldieet kan helpen bij je cholesterolgehalte verlagen. Ik heb alle voorwaarden van het dieet voor het verlagen van je cholesterol op een rij gezet. 

Tip 1: Vermijd verzadigde vetten in een cholesterol dieet

Wat kun je beter niet eten als je cholesterol te hoog is? Vermijd verzadigde vetten zoveel mogelijk om een verdere stijging van je cholesterol te voorkomen.

Je vindt deze onder andere in vet vlees, snacks, snoep, koekjes, gebak, chips en volvette zuivel, zoals volle kwark en 48+ kaas. Deze etenswaren zul je in een cholesterol dieet daarom niet tegenkomen. 

Tip 3: Eet zoveel mogelijk vers en gevarieerd

Kant-en-klare maaltijden bevatten over het algemeen weinig groenten, weinig vezels, veel verzadigd vet en te veel zout. Bereid je eten daarom zoveel mogelijk zelf, met verse producten. Varieer met groenten en ingrediënten. Zo heb je zelf in de hand hoeveel vet, suiker en zout je binnenkrijgt. 

Tip 4: Kies voor gezonde omega 3-vetten

Met onze westerse voeding krijgen we in verhouding heel veel omega 6 binnen, maar weinig omega 3. De gezonde omega 3 vetten zijn belangrijk voor gezonde cholesterolwaarden. Je LDL-cholesterol wordt verlaagd en je HDL-cholesterol verhoogd door omega 3.

Eet daarom regelmatig vette vis, zoals zalm, sardientjes, haring, makreel en ansjovis. Ook noten bevatten omega 3. Hoewel deze cholesterolverlagende voeding veel calorieën bevat, zorgt het er ook voor dat je lang verzadigd bent.

Tip 5: Eet vezelrijke voeding

Vezelrijke voeding, zoals havermout, groente, fruit, bonen en volkoren producten zijn rijk aan oplosbare vezels. Voedingsvezels zorgen ervoor dat cholesterol vertraagd uit je voeding wordt gehaald en dat je LDL-cholesterol daalt. Daarnaast dragen vezels bij aan een gevuld gevoel, waardoor je minder snel trek in ongezonde snacks hebt.

Tip 6: Smaakmakers: knoflook en olijfolie

Knoflook is een gezonde smaakmaker die het LDL-cholesterol in je bloed verlaagt. Ook werkt knoflook preventief tegen het ontstaan van hoge bloeddruk, bloedpropjes en infecties. 

Extra vierge olijfolie is een gezonde toevoeging aan je eetpatroon, bijvoorbeeld over salades. De enkelvoudig onverzadigde vetzuren in de olie helpen om het LDL-cholesterol te verminderen. 

Het cholesteroldieet op een rij

Wil je direct aan de slag met het cholesteroldieet? We zetten passende voedingsmiddelen voor je op een rij. Stel om je cholesterol te verlagen cholesterolarme recepten samen en neem deze op in je wekelijkse maaltijdbereiding. Wat kun je eten om het cholesterol te verlagen? Dit zijn onder andere:

• Groente en fruit
• Onverzadigde oliën, zoals olijfolie
• Vloeibare bak- en braadproducten
• Noten
• Vette vis
• Volkoren graanproducten, volkorenrijst en volkorenpasta
• Magere melk(producten)
• Mager(e) vlees, kip en vleesvervangers
• Margarine of halvarine