Ontstoken amandelen kunnen erg naar zijn. Ze zorgen voor vervelende klachten en worden niet altijd vanzelf beter. Maar wat zijn ontstoken amandelen precies, hoe herken je ze en wat zijn geschikte behandelingen? Wij leggen het je allemaal uit.
Ontstoken keelamandelen: symptomen, oorzaken en behandeling
Geschreven door Martijn Pothof, Initiatiefnemer van gezondeten.nlMSc Exercise Science and Health Promotion
De keelamandelen
Keelamandelen, ook wel tonsillen genoemd, zijn twee amandelvormige weefsels links en rechts achterin de keel.
De keelamandelen maken deel uit van het lymfe-systeem. Ze hebben een belangrijke functie, want ze zijn je eerste verdedigingslijn tegen virussen en bacteriën. De amandelen vangen deze schadelijke deeltjes en maken ze onschadelijk, waardoor je niet ziek wordt.
De verschillende soorten amandelen
Er zijn drie verschillende soorten amandelen:
- Keelamandelen:deze zitten op de plek waar je mond overgaat in je keel. Je ziet ze aan beide kanten van je huig zitten.
- Neusamandelen:deze zitten in de holte achter je neus, maar zijn vooral bij kinderen aanwezig. Ze krimpen of verdwijnen zelfs helemaal wanneer je ouder wordt.
- Tongamandelen:deze zitten aan de zijkant van je tong, maar zijn niet altijd zichtbaar.
Wanneer alle amandelen ontstoken raken spreken we van een lymfatische ring-ontsteking.
Wat zijn ontstoken amandelen?
Soms zijn de amandelen niet opgewassen tegen de hoeveelheid virussen of bacteriën die je binnenkrijgt. Ze zwellen dan op en worden rood en pijnlijk. Dit zijn ontstoken amandelen.
Meestal is dit tijdelijk, maar bij sommige mensen zijn de amandelen heel gevoelig. Zij hebben daardoor chronisch last van ontstoken amandelen.
Powered by FitChef
Wist je dat...
... het mogelijk is om amandelen te laten verwijderen? Dat wordt gedaan bij mensen die veel last hebben van ontstoken amandelen.
Symptomen
Een amandelontsteking kan ontzettend vervelend zijn.
Meestal heb je van de tongamandelen geen last, maar de neus- en keelamandelen zorgen wel voor vervelende symptomen.
Ontstoken keelamandelen
Ontstoken keelamandelen zorgen vooral voor veel keelpijn. Slikken doet pijn en vaak heb je ook last van koorts. Ook de volgende symptomen horen bij ontstoken keelamandelen:
- Vermoeidheid
- Slechte adem
- Ontstoken lymfeklieren
- Weinig eetlust
- Snurken
- Een abces in de keel
Ook kan er een wit-grijs laagje op de keelamandelen ontstaan.
Een kind kan daarnaast last krijgen van huiduitslag genaamd roodvonk. Dit kan een aanwijzing zijn dat de keelamandelen ontstoken zijn omdat het aanverwante aandoeningen zijn. De ontsteking kan zich in chronische gevallen uitbreiden naar het omliggende weefsel en kan zelfs leiden tot abcessen achter de keelamandelen.
Ontstoken neusamandelen
Vooral kinderen hebben last van ontstoken neusamandelen. Dat komt doordat deze amandelen krimpen wanneer je ouder wordt. Je herkent het vooral door langdurige en vaak terugkerende verkoudheid. Andere symptomen van ontstoken neusamandelen zijn:
- Oorontsteking
- Door de mond ademen
- Kwijlen
- Snurken
- Snotneus
- Slecht slapen
Keelamandelen kunnen soms ook chronisch ontstoken raken. Daar is sprake van als je meer dan 7 keer per jaar last hebt van een ontsteking.
Oorzaken ontstoken keelamandelen
Amandelontsteking wordt veroorzaakt door ziektekiemen waar het lichaam op dat moment niet tegen bestand is. Meestal gaat het om een infectie met een virus maar het kan ook gaan om een bacteriële infectie. Een bekende bacterie die keel- en amandelontsteking veroorzaakt is bijvoorbeeld de streptokok bacterie.
De keelamandelen die deze ziekteverwekkers opvangen zijn kwetsbaar en vatbaar voor infecties wanneer ze overbelast worden; met name wanneer de patiënt op dat moment ook nog een gebrekkige weerstand heeft.
Infecties op verschillende leeftijden
Vooral kinderen tussen de twee en zeven jaar hebben vaak last van ontstoken keelamandelen. Dat komt omdat hun weerstand nog volop in ontwikkeling is en omdat ze op school veelvuldig in fysiek contact staan met andere kinderen, waardoor een virus of bacterie zich snel kan verspreiden.
Ontstoken keelamandelen zijn dus besmettelijk, althans; het virus of de bacterie die de ontsteking veroorzaakt is overdraagbaar.
Kinderen tussen de twee en vijf jaar worden vaak getroffen door ontstoken amandelen veroorzaakt door een virale infectie. Kinderen tussen de vijf en vijftien jaar hebben vaker last van een bacteriële infectie.
Na de puberteit stijgt je weerstand en daardoor komen ontstoken amandelen minder vaak voor bij volwassenen.
Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!
Hoe gezond eet jij?
Doe de quiz en kom er in enkele minuten achter! Ook ontvang je een persoonlijk advies waarin staat hoe je je eetpatroon kunt verbeteren.
Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!
Wil jij graag je gezondheid verbeteren?
Gebruik onze gratis Matching tool om de voedingsexpert te vinden die jou het beste kan ondersteunen.
Ga naar de Matching tool
Vind jouw ideale voedingsexpert
Wanneer een arts waarschuwen?
Wanneer je binnen een week geen vermindering van de klachten merkt, kun je het beste contact opnemen met de huisarts. Misschien wordt de ontsteking door een bacterie veroorzaakt, waardoor je antibiotica nodig hebt.
Ook bij constant terugkerende ontstoken amandelen is het slim om je huisarts te benaderen. Misschien is het nodig om de amandelen operatief te laten verwijderen.
Wanneer een kind langer dan twee dagen keelpijn heeft, moeite heeft met slikken en zich erg zwak voelt of zwak oogt, dan is het verstandig om een bezoek te brengen aan de huisarts. Krijgt het kind het benauwd, gaat het slikken haast niet meer en / of gaat het kind kwijlen? Waarschuw dan onmiddellijk een arts.
Behandeling acute ontstoken keelamandelen
De huisarts kan je keel, neus, oren en ademhaling onderzoeken.
Ook kan de huisarts onderzoeken of er sprake is van roodvonk, of de lymfeklieren zijn opgezwollen en of de milt vergroot is (tevens een aanwijzing voor ontstoken amandelen).
Met een wattenstaafje kan er wat slijm weggenomen worden uit de keel dat in het lab wordt onderzocht. Zo kan de oorzaak van de ontsteking worden vastgesteld (bacterie of virus). Soms is een aanvullende bloedtest noodzakelijk.
Thuis ontstoken amandelen behandelen
Heb je last van ontstoken amandelen, dan wil je dat ze zo snel mogelijk beter worden. Er zijn verschillende manieren om dit probleem zelf te behandelen mits je niet naar de huisarts hoeft.
Wist je dat...
... ontstoken keelamandelen meestal vanzelf overgaan? Gemiddeld is de ontsteking binnen zeven tot veertien dagen verdwenen.
Tip 1: rust veel
Je lichaam heeft veel energie nodig om een ontsteking te bestrijden.
Zorg er daarom voor dat je voldoende rust neemt. Je hebt nu al het recht om lekker op de bank te hangen en je boek uit te lezen. Ga ook wat eerder naar bed om zo wat meer slaap in je systeem te krijgen.
Tip 2: gorgel met zout water
Zout water heeft een reinigende werking. Neem dus wat zout water in je mond en gorgel hier minstens een minuut mee. Herhaal dit een paar keer per dag om schadelijke bacteriën uit je amandelen te verwijderen.
Tip: je kunt ook extra citroensap aan het water toevoegen voor een extra reinigend effect.
Tip 3: eet waterijs
Verkoeling vermindert pijn en kan de amandelen helpen om te kalmeren. Eet daarom regelmatig een waterijsje wanneer je ontstoken amandelen hebt.
Let daarbij wel op het suikergehalte van het ijs. Glucose werkt namelijk niet bevorderend tegen de bacteriën.
Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!
Hoe gezond eet jij?
Doe de quiz en kom er in enkele minuten achter! Ook ontvang je een persoonlijk advies waarin staat hoe je je eetpatroon kunt verbeteren.
Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!
Ook warme dranken zoals kruidenthee (bijvoorbeeld salie-thee en kamille-thee) en bouillon zijn weldadig voor de keel.
Tip 4: zuig op keelsnoepjes
Je vermindert de keelpijn door je keel vochtig te houden. Zuig op keelsnoepjes om meer speeksel te creëren.
Sommige keelsnoepjes bevatten ook verdovende bestanddelen die de pijn verzachten.
Tip 5: neem pijnstilling
Medicijnen als paracetamol en ibuprofen verminderen niet alleen de pijn, maar werken ook ontstekingsremmend.
Zo heb je minder klachten en gaat de ontsteking ook sneller voorbij.
Wees bij jonge kinderen extra voorzichtig en overschrijd de dagelijkse dosering zeker niet.
Overige tips
Zorg voor voldoende zuurstof in de kamer; lucht regelmatig en zet de verwarming niet te hoog. Voorkom sigarettenrook of scherpe schoonmaakmiddelen in de slaapkamer.
Het is beter om thuis te blijven zodat je anderen niet kan besmetten.
Behandeling chronisch ontstoken keelamandelen
Het is erg belangrijk om een goede diagnose te krijgen van een arts om zodoende de behandelwijze te bepalen.
Zeker een bacteriële infectie, zoals die van de groep A streptokokken, dient goed behandeld te worden. Indien dit niet gebeurt loopt je het risico op complicaties zoals:
- Reumakoorts; een ontstekingsziekte die het hart, de gewrichten, de huid en het zenuwstelsel kan aantasten.
- Post-streptokokken glomerulonefritis; een ontstekings-aandoening aan de nieren waarbij afvalstoffen niet goed meer kunnen worden afgevoerd.
De huisarts zal je waarschijnlijk doorverwijzen naar een keel-, neus- en oorarts (KNO-arts). Deze probeert de afweging te maken of het noodzakelijk is om de ontstoken keelamandelen operatief te verwijderen.
Voorheen werd een stuk sneller overgegaan op een ingreep waarbij de chronisch ontstoken keelamandelen verwijderd werden. Tegenwoordig gebeurt dit alleen wanneer andere behandelingen, zoals die met antibiotica, niet aanslaan, bij chronische bacteriële infecties of bij complicaties zoals ademhaling- en slikmoeilijkheden, abcessen en slaap apneu.
De ontstoken keelamandelen worden verwijderd in een polikliniek. Na twee weken zul je weer hersteld zijn.
Voorkomen van ontstoken keelamandelen
Je kunt een ontsteking nooit helemaal voorkomen. Wel kun je jezelf beschermen door te zorgen voor een goede hygiëne.
Zorg dat de handen goed en regelmatig worden gewassen, met name na een toiletbezoek en voor het eten. Hoest of nies in je arm of in een tissue, deel geen waterglas met een ander en vervang je tandenborstel regelmatig.
