Baking soda en Bakpoeder: De Verschillen en de Voordelen

Bakpoeder, baking soda, zuiveringszout, baksoda, zelfrijzend bakmeel, baking powder. Begint het jou ook al te duizelen? Als je regelmatig bakt, zul je deze ingrediënten wel herkennen. Maar weet je ook exact wat ze doen tijdens het bakproces? 

In dit artikel zetten wij de verschillen tussen bakpoeder en baking soda voor je op een rij. Zo weet je na het lezen hiervan precies wanneer je welk ingrediënt moet gebruiken en of je het een door het ander kunt vervangen.

Gezondheidswetenschapper en Voedingsdeskundige Gerdy Beelen

Geschreven door Gerdy Beelen, Gezondheidswetenschapper & Eigenaar LITE LeefstijladviesBSc Health and society, HBO niveau Voedingsdeskundige

Bakpoeder en baking soda zijn beide rijsmiddelen

Waarom gebruik je bakpoeder of baking soda?

Bak je regelmatig koekjes, cake of taarten? Dan wil je niet dat je baksel ingezakt de oven uitkomt. Daarom is het belangrijk om een rijsmiddel toe te voegen. Bakpoeder en baking soda zijn beide rijsmiddelen, waardoor je beslag of deeg goed rijst. 

Tip

Hoewel beide producten zorgen voor het rijzen van je deeg of beslag, zijn bakpoeder en baking soda twee verschillende ingrediënten. Ze hebben allebei specifieke eigenschappen. 

Bakpoeder of baking powder is een rijsmiddel

Wat is bakpoeder?

Bakpoeder of baking powder is een rijsmiddel, dat begint te werken zodra het in contact komt met een vloeistof. Hoe dit werkt komt door de bestandsdelen van bakpoeder. Het bestaat uit een carbonaat, een zuur en een stabilisator.

Een stabilisator zorgt is een stofje dat zorgt voor een vertraagde chemische werking. Een carbonaat is een chemische verbinding van koolstof en zuurstof. In bakpoeder vind je het natuurlijke mineraal natriumbicarbonaat.

Zodra er een vloeistof wordt toegevoegd aan bakpoeder, reageren het zuur en natriumbicarbonaat met elkaar: er komt koolstofdioxide vrij. Dit zorgt voor het rijzen. 

Voedingsschema's op maatNieuw

Ontvang elke week een nieuw voedingsschema op basis van je persoonlijke macro- en caloriebehoefte. Inclusief wekelijkse boodschappenlijst.

Elke week een nieuw voedingsschema op maat!
Fitchef logo Powered by FitChef
Voedingsschema's
Wist je dat...

...bakpoeder geen geur- en smaakstoffen vormt? Er blijft wel zout achter in je deeg, maar verder beïnvloedt bakpoeder de smaak van je baksel niet.

Dubbele werking

Bakpoeder is verkrijgbaar met een enkele en dubbele werking. De eerste variant wordt bijna alleen maar gebruikt door voedselproducenten en is nauwelijks voor thuisgebruik verkrijgbaar. Het bakpoeder dat je in de winkel koopt heeft bijna altijd een dubbele werking.

Het bakpoeder zorgt daarbij voor twee chemische reacties. De eerste vindt plaats zodra je het poeder vermengt met een vloeistof. De tweede reactie vindt plaats wanneer je je beslag verhit. Dat de chemische reactie in twee etappes plaatsvindt is ideaal voor veel recepten, omdat het rijzen op deze manier niet te snel gaat. 

Wist je dat...

...er maïszetmeel als stabilisator wordt toegevoegd aan bakpoeder, om te voorkomen dat het zuur en carbonaat al gaan werken in de verpakking?

Baking soda wordt geactiveerd met een zuur ingrediënt

Wat is baking soda?

Je kunt baking soda kennen onder verschillende namen, zoals: baksoda, zuiveringszout, dubbelkoolzure soda. De scheikundige naam voor het witte, kristalachtige poeder is natriumbicarbonaat.

Dit natuurlijke mineraal wordt pas geactiveerd wanneer je het combineert met een zuur ingrediënt en een vloeistof: er ontstaat koolzuurgas waardoor je baksel rijst.

Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!

Hoe gezond eet jij?

Doe de quiz en kom er in enkele minuten achter! Ook ontvang je een persoonlijk advies waarin staat hoe je je eetpatroon kunt verbeteren.

Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!

Wil jij graag je gezondheid verbeteren?

Gebruik onze gratis Matching tool om de voedingsexpert te vinden die jou het beste kan ondersteunen.

Ga naar de Matching tool
Vind jouw ideale voedingsexpert

Bakpoeder bevat natriumbicarbonaat, maar daarnaast ook een zuur. Baking soda is alleen natriumbicarbonaat. Daarom bevatten recepten met baking soda altijd een zuur ingrediënt, zoals citroensap, azijn of karnemelk. Bij activatie van het carbonaat komt koolstofdioxide vrij en begint je baksel te rijzen

Baking soda in je huishouden

Wist je dat baking soda niet alleen als rijsmiddel wordt gebruikt, maar ook een handig hulpmiddel in je huishouden kan zijn? Dat komt met name doordat natriumbicarbonaat antibacteriële eigenschappen heeft. 

Een paar voorbeelden van de vele toepassingen van baking soda: 

  • Vervanger van mondwater
  • Toevoeging aan tandpasta voor het bleken van je tanden 
  • Natuurlijke deodorant 
  • Slechte geuren neutraliseren, bijvoorbeeld in je koelkast
  • Bleekmiddel voor je was
  • Keukenapparatuur schoonmaken met baking soda, citroensap en water 
  • Tapijtvlekken verwijderen met natriumbicarbonaat en azijn 
  • Badkamer desinfecteren 

Gezondheidsvoordelen van baking soda

Uit verschillende onderzoeken blijkt dat baking soda verschillende gezondheidsvoordelen biedt. Let hierbij op dat deze gezondheidsvoordelen niet altijd grondig zijn onderzocht. Vraag bij twijfel je huisarts om advies voordat je baking soda gebruikt. De vermeende gezondheidsvoordelen van baking soda zijn:

  • Gebruik natriumcarbonaat als mondwater om de pijn van aften in je mond verminderen
  • Neem een lauwwarm bad met 220-440 gram baking soda om  je jeukende huid te verlichten bij insectenbeten of bijensteken
  • Baking soda kan het zuur in je maag helpen neutraliseren, wanneer je last hebt van brandend maagzuur. Vermeng 1 theelepel met een glas koud water. 
  • Sommige studies suggereren dat natriumbicarbonaat-supplementen chronische nierziekten kunnen vertragen en je nierfunctie verbeteren. 
Tip

Overleg altijd met je huisarts voordat je begint met de inname van baking soda. Zo is baking soda rijk aan natrium, een bestanddeel van zout, en te veel zout in je lichaam kan een hoge bloeddruk in de hand werken. Ook kan langdurige consumptie leiden tot hartproblemen en metabole alkalose, waarbij de balans tussen zuur en diens tegenhanger base in je bloed verstoord is. 

Wanneer gebruik je welk rijsmiddel?

Nu je het verschil kent tussen bakpoeder en baking soda, vraag je je misschien af wanneer je welk rijsmiddel gebruikt. Dat heeft te maken met de balans tussen zuur en diens tegenhanger: base. 

Baking soda combineer je met een zuur ingrediënt en bakpoeder niet

Staat er een zuur ingrediënt in je recept, zoals wijnsteen (cream of tartar), citroensap, azijn of karnemelk? Dan gebruik je baking soda, omdat er al een zuur ingrediënt in je deeg of beslag zit. 

Andersom voeg je bakpoeder toe als er geen zuur in het recept is opgenomen. Het zuur hierin zorgt dan voor het rijzen van je baksel. 

Wist je dat...

...sommige recepten zowel bakpoeder als baking soda bevatten? Soms moet het zuur in een recept namelijk worden gecompenseerd door baking soda, maar is dit onvoldoende om het bakproduct goed te laten rijzen. 

Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!

Hoe gezond eet jij?

Doe de quiz en kom er in enkele minuten achter! Ook ontvang je een persoonlijk advies waarin staat hoe je je eetpatroon kunt verbeteren.

Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!

Kun je rijsmiddel vervangen?

Heb je onvoldoende bakpoeder in huis, maar nog wel een pot baking soda in de kast staan? Of is er een andere reden waarom je deze rijsmiddelen wilt vervangen? Je kunt de twee niet zomaar één op één wisselen, maar er zijn wel mogelijkheden.

Bakpoeder vervangen door baking soda

Wil je bakpoeder vervangen door baking soda? Dan heb je extra ingrediënten nodig. Baking soda mist een zuur, waarmee het rijsproces in je bakproduct wordt geactiveerd. Voeg daarom een zuur toe, zoals wijnsteen, citroensap of karnemelk. Deel vervolgens de hoeveelheid bakpoeder door drie als je het veel krachtigere baking soda gebruikt.

Wist je dat...

...er een chemische, bittere smaak kan ontstaan als je baking soda niet combineert met een zuur?

Baking soda vervangen door bakpoeder

Je kunt baking soda vervangen door bakpoeder. Wees je er wel van bewust dat je baksel iets anders uit de oven kan komen. Als je bakpoeder gebruikt in plaats van baking soda hoef je geen extra ingrediënten toe te voegen aan je beslag of deeg. Bakpoeder bevat namelijk al een zuur dat het rijzen activeert.

Doordat bakpoeder minder krachtig is als baking soda, heb je drie keer zoveel bakpoeder nodig. Je vervangt één theelepel baking soda dus door drie theelepels bakpoeder. 

Zelfrijzend bakmeel bestaat uit bloem en bakpoeder

Tot slot: hoe zit het met zelfrijzend bakmeel?

Naast baking soda en bakpoeder, tref je ook wel eens zelfrijzend bakmeel aan in recepten. Zelfrijzend bakmeel bestaat uit bloem en bakpoeder, waarbij het bakpoeder het rijzen van je baksel activeert. Staat er in je recept dat je bloem en bakpoeder nodig hebt? Dan kun je dus prima zelfrijzend bakmeel kopen. 

Tip

Andersom kun je zelfrijzend bakmeel niet zomaar vervangen door bloem: je mist dan namelijk een rijsmiddel (het bakpoeder). Voor sommige recepten heb je geen rijsmiddel nodig en volstaat alleen bloem.

Beoordeel dit artikel

Gezondheidswetenschapper en Voedingsdeskundige Gerdy Beelen

Nieuwsgierig naar meer informatie over dit onderwerp?

Stel dan je vraag gratis en eenvoudig aan één van onze voedingsexperts hier!

Wil jij graag je gezondheid verbeteren?

Gebruik onze gratis Matching tool om de voedingsexpert te vinden die jou het beste kan ondersteunen.

Ga naar de Matching tool
Vind jouw ideale voedingsexpert
Nieuw Voedingsschema's op maat

Gezond eten was nog nooit zo eenvoudig!

Voedingsschema's
Meer informatie
Fitchef logo Powered by FitChef

Beoordeel dit artikel

Gerelateerde artikelen

Zuiveringszout voor gezondheid, verzorging en schoonmaken

Zuiveringszout voor gezondheid, verzorging, schoonmaken en meer

Zuiveringszout is een erg veelzijdig product. Je kunt het als verzorgingsproduct gebruiken, maar je kunt het ook voor di...

Natuurlijk witte tanden tips

Tips voor natuurlijke witte tanden

Ben je weleens jaloers op die mooie witte tanden van filmsterren en BN’ers? Bedenk je dan dat die in de meeste gevallen ...

Verschillende soorten zout

Alles over de gezondheid van de verschillende soorten zout

Zout: wie gebruikt het niet in meer of mindere mate? Zonder zout zijn veel maaltijden toch wat smakeloos. Alhoewel tevee...

4 gezonde alternatieven voor de pannenkoek

Pannenkoeken: 4 Gezonde Pannenkoek Recept Alternatieven

De pannenkoek is een typisch Nederlandse lekkernij. We eten het gerecht als ontbijt, lunch, diner of als nagerecht. Toch...

Karnemelk: Gezondheidsvoordelen en Gezondheidsrisico's

Karnemelk: Gezondheidsvoordelen en Gezondheidsrisico's

Zure melk drinken? Bah, daar moet je vast niet aan denken. Toch zorgt de frisse zurige smaak van karnemelk voor een aang...

rijst

Rijst: de verschillen tussen witte-en zilvervliesrijst op een rij

Bruine, witte, gele, jasmijn, zilvervlies, basmati; de lijst met rijstsoorten is eindeloos. Deze populaire graansoort wo...

Matcha groene poeder thee

Matcha, een groen poeder met 3 gezondheidsvoordelen

Wat is de overeenkomst tussen koriander en matcha? Je vindt het heerlijk of je haat het! Matcha is een felgroen poeder ...

Lees wat je gemist hebt

14332 Mensen gingen je al voor

Blijf op de hoogte door je in te schrijven voor onze nieuwsbrief. Ontvang tijdelijk ons e-book 'Eet jij gezond?' helemaal gratis.

Je ontvangt maximaal één persoonlijke e-mail per week van een van onze teamleden.
Een postbode met het (PDF) boek 'Gezond eten voor iedereen'