Alles over de gezondheid van de verschillende soorten zout

Zout: wie gebruikt het niet in meer of mindere mate? Zonder zout zijn veel maaltijden toch wat smakeloos. Alhoewel teveel zout ook weer smaken kan verhullen. Om zout is altijd veel te doen geweest, en nog steeds hoor je hier vaak tegenstrijdige berichten over.

De meest belangrijke vragen over zout beantwoorden wij in dit artikel.

Zout wordt al eeuwenlang gebruikt als smaakmaker en voor het bewaren van voedsel ('pekelen', met water en zout). Tegenwoordig gebruiken wij maar de helft van wat er vroeger aan zout werd genuttigd. Dat komt omdat wij nu een koelkast en vrieskast hebben en geen zout meer nodig hebben om eten langer houdbaar te maken.

Zout bevat essentiële gezondheids-eigenschappen. Natuurlijk zout dat niet gezuiverd is:

• bevat essentiële mineralen als ijzer, zink en kalium
• zorgt ervoor dat de bloeddruk geregeld en in stand gehouden wordt
• draagt bij aan de groei van de hersenen en ontwikkeling van bepaalde hersenfuncties
• stimuleert de stofwisseling en spijsvertering
• zorgt voor een goede hormoonhuishouding; denk aan hormonen als cortisol, testosteron en oestrogeen
• werkt zuiverend voor de mond en de keel
• werkt zuiverend voor de huid

Een teveel aan zout

Je lichaam heeft een kleine hoeveelheid zout per dag nodig om te kunnen functioneren. Ga je te veel en te vaak over deze hoeveelheid heen dan kan er schade aan je lichaam ontstaan.

Je nieren zorgen ervoor dat de hoeveelheid water en zout in je lichaam op het juiste peil blijft. Je loost zout bij het plassen of je houdt het vast als je het nodig hebt voor je vochtbalans. Wanneer je een te hoge bloeddruk hebt, kan dat de kleine bloedvaatjes van de nieren beschadigen en ontstaat er een risico op nierfalen.

Ook wordt een teveel aan zout in verband gebracht met maagkanker. Waarom dit zo is wordt nog uitvoerig onderzocht. Een aannemelijke hypothese stelt dat zout de groei van het bacterie helicobacter pylori zou bevorderen. Deze bacterie kan lijden tot ontstekingen, maagzweren en mogelijk ook maagkanker.

Te weinig zout

Te weinig zout in je lichaam is ook schadelijk. Hyponatriëmie is de term die wordt gebruikt om abnormaal lage hoeveelheden natrium in het bloed te beschrijven. Het treedt op wanneer water en natrium uit balans zijn. Met andere woorden, er is te veel water of te weinig natrium in je bloed. Dit komt vooral voor bij oudere volwassenen die medicijnen gebruiken of gezondheidsproblemen hebben die het lichaam van natrium uitputten.

Overmatig braken, diarree en zweten kunnen ook hyponatriëmie veroorzaken als natrium verloren gaat in deze vloeistoffen die uit het lichaam worden verdreven. In zeldzame gevallen kan het simpelweg drinken van te veel vloeistof leiden tot hyponatriëmie als de nieren het overtollige water niet kunnen afscheiden.

Symptomen van hyponatriëmie kunnen zijn:

• Misselijkheid
• Braken
• Hoofdpijn
• Veranderde mentale toestand
• Verwarring
• Beroerte
• Coma

Verschillende soorten zout

Zout is zout, toch...? Dat zou je denken, maar dit is niet het geval. Belangrijk om te weten is dat er verschillende soorten zout bestaan. Ze verschillen in smaak en textuur. Ook verschilt het gehalte aan mineralen en het natrium- gehalte.

• Verfijnd tafelzout Dit is 'gezuiverd' zout. Het zuiveren is een proces van verhitting waarbij chemische stoffen worden toegevoegd (zoals ferrocyanide en aluminosilicaat) om het zout bijvoorbeeld niet te laten klonteren. Tafelzout is vaak ontdaan van de mineralen die er van nature inzitten doordat het ook veelvuldig vermalen is.
• Zout met jodium Aan JoZo is jodium toegevoegd. Dit is goed voor mensen die te weinig jodium binnenkrijgen.
• Natrium-arm zout Er bestaat ook natrium-arm zout voor mensen met een natrium-arm dieet.
• Koosjer zout Door z'n vlokkerige, grove structuur kan koosjer zout gemakkelijk bloed onttrekken uit vlees. Als je van koken houdt is het interessant voor je omdat handig in het gebruik vanwege de structuur.

Daarnaast valt er ook een onderscheid te maken met zeezout en Himalaya zout:

Het nadeel van zeezout is dat veel zeezout vervuild is door de vervuiling van het zeewater, met allerlei giftige stoffen als kwik en polychloorbifenyl. Vaak wordt dit zout alsnog gezuiverd omdat het te vervuild is om te verkopen. Er zijn zeer veel soorten zeezout:

• Maldon zout Dit Engelse zeezout is bekend omdat het een milde, rookachtige smaak heeft en vaak in piramidevormige vlokken wordt verkocht. Dit zout lost niet op in olijfolie.
• Fleur de Sal Het duurste zeezout ter wereld is 'Fleur de Sal', afkomstig uit de Middellandse Zee en de Atlantische Oceaan. Met een speciale techniek (zeer arbeidsintensief) wordt dit geurige zout gewonnen.
• Keltisch zout Keltisch zeezout is rijk aan magnesium en blijft licht vochtig. Door velen wordt dit zeezout uit de Guérande streek in Bretagne geroemd. Het wordt gewonnen uit zoutmoerassen met klei (vandaar de grijze kleur) die ooit door de Kelten zijn aangelegd. De fijnproevers zullen merken dat hier ook zachte zoet- en bittertinten in te herkennen zijn.

Hoeveel zout mag je per dag consumeren?

Hoeveel zout je mag eten daar zijn de meningen over verdeeld. De Gezondheidsraad adviseert om maximaal 6 gram zout per dag te consumeren.

4 Tips die je helpen om minder zout te eten

Nederlanders krijgen dagelijks zo'n 10-12 gram zout binnen. Dit zout is vooral afkomstig van kant- en klaarmaaltijden, pizza en brood. 5000 mensen zouden er per jaar sterven als gevolg van een teveel aan zout.

Let op je zoutinname met de volgende tips:

Tip 1: Koop minder bewerkte producten

Tip 2: Controleer eerst of het product zout bevat voordat je extra toevoegt

Tip 3: Wissel zout in voor andere smaakmakers zoals kruiden en specerijen

Tip 4: Kies voor ongezuiverd zout voor optimale gezondheidsvoordelen