Alles over de gezondheid van de verschillende soorten zout

Zout: wie gebruikt het niet in meer of mindere mate? Zonder zout zijn veel maaltijden toch wat smakeloos. Alhoewel teveel zout ook weer smaken kan verhullen. Om zout is altijd veel te doen geweest, en nog steeds hoor je hier vaak tegenstrijdige berichten over.

De meest belangrijke vragen over zout beantwoorden wij in dit artikel.

Aisha Kaars beantwoordt jouw vragen | Gezondeten.nl

Geschreven door Aisha Kaars, Diëtist i.oBSc Voeding en diëtiek

Zout is natriumchloride

Wat is zout?

De scheikundige naam voor (keuken)zout is natriumchloride. Bij kamertemperatuur is zout een kristallijne stof. Je kunt dat goed zien aan de kubische kristallen die het zout vormen. De meeste soorten zout worden gedolven in een zoutmijn, of door zeewater te laten verdampen.

Zout wordt al eeuwenlang gebruikt als smaakmaker en voor het bewaren van voedsel ('pekelen', met water en zout). Tegenwoordig gebruiken wij maar de helft van wat er vroeger aan zout werd genuttigd. Dat komt omdat wij nu een koelkast en vrieskast hebben en geen zout meer nodig hebben om eten langer houdbaar te maken.

Wist je dat...

...het woord salaris afstamt van het woord zout? Romeinse soldaten werden vroeger uitbetaald in zout.

Je hebt zout nodig om te leven

Is zout gezond?

Je hebt zout nodig om te leven. Uiteraard in de juiste hoeveelheid. Wat veel mensen niet weten is dat er een verschil is tussen verfijnd tafelzout en natuurlijk zout en dat hier ook het verschil zit in mate van gezondheid. Lees hier meer over verderop in dit artikel.

Voedingsschema's op maatNieuw

Ontvang elke week een nieuw voedingsschema op basis van je persoonlijke macro- en caloriebehoefte. Inclusief wekelijkse boodschappenlijst.

Elke week een nieuw voedingsschema op maat!
Fitchef logo Powered by FitChef
Voedingsschema's

Zout bevat essentiële gezondheids-eigenschappen. Natuurlijk zout dat niet gezuiverd is:

  • bevat essentiële mineralen als ijzer, zink en kalium
  • zorgt ervoor dat de bloeddruk geregeld en in stand gehouden wordt
  • draagt bij aan de groei van de hersenen en ontwikkeling van bepaalde hersenfuncties
  • stimuleert de stofwisseling en spijsvertering
  • zorgt voor een goede hormoonhuishouding; denk aan hormonen als cortisol, testosteron en oestrogeen
  • werkt zuiverend voor de mond en de keel
  • werkt zuiverend voor de huid
Tip

Gezuiverd zout bevat door het proces van zuiveren niet de mineralen die zout van nature bevat.

Een teveel aan zout

Je lichaam heeft een kleine hoeveelheid zout per dag nodig om te kunnen functioneren. Ga je te veel en te vaak over deze hoeveelheid heen dan kan er schade aan je lichaam ontstaan.

Te veel zout kan leiden tot een te hoge bloeddruk.

Wanneer je te veel zout binnenkrijgt kan je bloeddruk stijgen. Dit komt omdat je lichaam door het zout meer vocht vasthoudt.

Het vocht gaat in je bloedvaten zitten en er komt zo meer druk op te staan. Hierdoor moet het hart harder werken om het bloed rond te pompen. Een te hoge bloeddruk kan hart- en vaatziekten als gevolg hebben.

Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!

Hoe gezond eet jij?

Doe de quiz en kom er in enkele minuten achter! Ook ontvang je een persoonlijk advies waarin staat hoe je je eetpatroon kunt verbeteren.

Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!

Wil jij graag je gezondheid verbeteren?

Gebruik onze gratis Matching tool om de voedingsexpert te vinden die jou het beste kan ondersteunen.

Ga naar de Matching tool
Vind jouw ideale voedingsexpert
Tip

Toch zijn er ook genoeg studies te vinden die deze claim tegengaan. Een hypothese voor deze uiteenlopende claims is dat de bron van zoutconsumptie meespeelt. Het zou bijvoorbeeld anders zijn om een teveel aan gezouten groeten of een teveel aan zoutrijk bewerkt voedsel te consumeren.

Je nieren zorgen ervoor dat de hoeveelheid water en zout in je lichaam op het juiste peil blijft. Je loost zout bij het plassen of je houdt het vast als je het nodig hebt voor je vochtbalans. Wanneer je een te hoge bloeddruk hebt, kan dat de kleine bloedvaatjes van de nieren beschadigen en ontstaat er een risico op nierfalen.

Ook wordt een teveel aan zout in verband gebracht met maagkanker. Waarom dit zo is wordt nog uitvoerig onderzocht. Een aannemelijke hypothese stelt dat zout de groei van het bacterie helicobacter pylori zou bevorderen. Deze bacterie kan lijden tot ontstekingen, maagzweren en mogelijk ook maagkanker.

Te weinig zout

Te weinig zout in je lichaam is ook schadelijk. Hyponatriëmie is de term die wordt gebruikt om abnormaal lage hoeveelheden natrium in het bloed te beschrijven. Het treedt op wanneer water en natrium uit balans zijn. Met andere woorden, er is te veel water of te weinig natrium in je bloed. Dit komt vooral voor bij oudere volwassenen die medicijnen gebruiken of gezondheidsproblemen hebben die het lichaam van natrium uitputten.

Overmatig braken, diarree en zweten kunnen ook hyponatriëmie veroorzaken als natrium verloren gaat in deze vloeistoffen die uit het lichaam worden verdreven. In zeldzame gevallen kan het simpelweg drinken van te veel vloeistof leiden tot hyponatriëmie als de nieren het overtollige water niet kunnen afscheiden.

Symptomen van hyponatriëmie kunnen zijn:

  • Misselijkheid
  • Braken
  • Hoofdpijn
  • Veranderde mentale toestand
  • Verwarring
  • Beroerte
  • Coma
Tip

Een tekort aan natrium is zeldzaam omdat het in heel veel voedingsmiddelen zit, van nature of toegevoegd door fabrikanten. 

Verschillende soorten zout

Zout is zout, toch...? Dat zou je denken, maar dit is niet het geval. Belangrijk om te weten is dat er verschillende soorten zout bestaan. Ze verschillen in smaak en textuur. Ook verschilt het gehalte aan mineralen en het natrium- gehalte.

  • Verfijnd tafelzout Dit is 'gezuiverd' zout. Het zuiveren is een proces van verhitting waarbij chemische stoffen worden toegevoegd (zoals ferrocyanide en aluminosilicaat) om het zout bijvoorbeeld niet te laten klonteren. Tafelzout is vaak ontdaan van de mineralen die er van nature inzitten doordat het ook veelvuldig vermalen is.
  • Zout met jodium Aan JoZo is jodium toegevoegd. Dit is goed voor mensen die te weinig jodium binnenkrijgen.
  • Natrium-arm zout Er bestaat ook natrium-arm zout voor mensen met een natrium-arm dieet.
  • Koosjer zout Door z'n vlokkerige, grove structuur kan koosjer zout gemakkelijk bloed onttrekken uit vlees. Als je van koken houdt is het interessant voor je omdat handig in het gebruik vanwege de structuur.

Daarnaast valt er ook een onderscheid te maken met zeezout en Himalaya zout:

Zeezout wordt verdampt uit zeewater

Zeezout

Zeezout wordt verdampt uit zeewater. De hoeveelheid mineralen in zeezout is afhankelijk van hoe en waar het gedolven en verwerkt is. Het meeste donkere zeezout is ook de meest gezonde variant. Het heeft een krachtigere smaak dan tafelzout.

Het nadeel van zeezout is dat veel zeezout vervuild is door de vervuiling van het zeewater, met allerlei giftige stoffen als kwik en polychloorbifenyl. Vaak wordt dit zout alsnog gezuiverd omdat het te vervuild is om te verkopen. Er zijn zeer veel soorten zeezout:

  • Maldon zout Dit Engelse zeezout is bekend omdat het een milde, rookachtige smaak heeft en vaak in piramidevormige vlokken wordt verkocht. Dit zout lost niet op in olijfolie.
  • Fleur de Sal Het duurste zeezout ter wereld is 'Fleur de Sal', afkomstig uit de Middellandse Zee en de Atlantische Oceaan. Met een speciale techniek (zeer arbeidsintensief) wordt dit geurige zout gewonnen.
  • Keltisch zout Keltisch zeezout is rijk aan magnesium en blijft licht vochtig. Door velen wordt dit zeezout uit de Guérande streek in Bretagne geroemd. Het wordt gewonnen uit zoutmoerassen met klei (vandaar de grijze kleur) die ooit door de Kelten zijn aangelegd. De fijnproevers zullen merken dat hier ook zachte zoet- en bittertinten in te herkennen zijn.
Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!

Hoe gezond eet jij?

Doe de quiz en kom er in enkele minuten achter! Ook ontvang je een persoonlijk advies waarin staat hoe je je eetpatroon kunt verbeteren.

Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!
Wist je dat...

...je met Keltisch zeezout een 'sole' kunt maken? Dit is een mix van water dat gebruikt wordt om je lichaam mee te reinigen.

Een zeer puur en ongezuiverd zout is 'Himalaya zout'

Himalaya zout

Een zeer puur en ongezuiverd zout is 'Himalaya zout'. Dit roze kleurige zout wordt uitgegraven in een enorme zoutmijn in Pakistan en is vaak al meer dan 250 miljoen jaar oud. Het bevat geen chemische toevoegingen en 15% spoorelementen en mineralen, die weldadig zijn voor je lichaam. Zo zit er bijvoorbeeld calcium, ijzer, magnesium en kalium in.

Wist je dat...

...himalayazout de roze kleur krijgt door ijzeroxide? Dit is een soort roest.

Hoeveel zout mag je per dag consumeren?

Hoeveel zout je mag eten daar zijn de meningen over verdeeld. De Gezondheidsraad adviseert om maximaal 6 gram zout per dag te consumeren.

4 Tips die je helpen om minder zout te eten

Nederlanders krijgen dagelijks zo'n 10-12 gram zout binnen. Dit zout is vooral afkomstig van kant- en klaarmaaltijden, pizza en brood. 5000 mensen zouden er per jaar sterven als gevolg van een teveel aan zout.

Let op je zoutinname met de volgende tips:

Tip 1: Koop minder bewerkte producten

Tip 2: Controleer eerst of het product zout bevat voordat je extra toevoegt

Tip 3: Wissel zout in voor andere smaakmakers zoals kruiden en specerijen

Tip 4: Kies voor ongezuiverd zout voor optimale gezondheidsvoordelen

Tip

Hoewel meer zout de bloeddruk verhoogt is het niet gezonder om bij een lage bloeddruk de dagelijkse aanbevolen bovengrens van 6 gram zout te overschrijden. 

Beoordeel dit artikel

Aisha Kaars beantwoordt jouw vragen | Gezondeten.nl

Nieuwsgierig naar meer informatie over dit onderwerp?

Stel dan je vraag gratis en eenvoudig aan één van onze voedingsexperts hier!

Wil jij graag je gezondheid verbeteren?

Gebruik onze gratis Matching tool om de voedingsexpert te vinden die jou het beste kan ondersteunen.

Ga naar de Matching tool
Vind jouw ideale voedingsexpert
Nieuw Voedingsschema's op maat

Gezond eten was nog nooit zo eenvoudig!

Voedingsschema's
Meer informatie
Fitchef logo Powered by FitChef

Beoordeel dit artikel

Gerelateerde artikelen

Je nieren ontgiften op natuurlijke wijze

Je nieren ontgiften op natuurlijke wijze

Goed functionerende nieren zijn enorm belangrijk voor je lichaam. Helaas heeft 1 op de 10 mensen lichte nierschade zonde...

Helicobacter pylori infectie

Wat is een Helicobacter pylori infectie?

Een Helicobacter pylori infectie wordt veroorzaakt door een hardnekkige bacterie. Deze tast je maag aan, waardoor serieu...

Buikvet afvallen

Buikvet, wat is het en hoe raak je het kwijt?

Iedereen heeft vet rond de buik, maar de één wat meer dan de ander. Dit blijkt ongezonder dan vet rondom de heupen, maar...

Werken collageensupplementen

Collageen, wat is het en wat kan het voor je doen?

Collageen worden steeds bekender. Ze zou namelijk helpen tegen rimpels. Er wordt veel geadverteerd met de poeders die ma...

Doperwten: kleine Vitaminebommetjes vol Eiwitten

Doperwten: kleine Vitaminebommetjes vol Eiwitten

Doperwten zijn kleine, bolvormige zaden die afkomstig zijn uit de peulen van de Pisum sativum-plant. Ze zijn vrij laag i...

jodium

Jodium: De Voordelen, Risico's en tekort Herkennen

Jodium kennen we allemaal als ontsmettingsmiddel voor wondjes. Maar dit mineraal heeft nog veel meer indrukwekkende eige...

mineralen superhelden

Mineralen, alles wat je wilt weten over deze kleine superhelden

Mineralen zijn micronutriënten. ‘Micro’ betekent ‘klein’. En van deze kleintjes heb je maar weinig nodig. Toch kun je ze...

Lees wat je gemist hebt

14121 Mensen gingen je al voor

Blijf op de hoogte door je in te schrijven voor onze nieuwsbrief. Ontvang tijdelijk ons e-book 'Eet jij gezond?' helemaal gratis.

Je ontvangt maximaal één persoonlijke e-mail per week van een van onze teamleden.
Een postbode met het (PDF) boek 'Gezond eten voor iedereen'