Een kalium tekort herken je aan deze 7 klachten

Kalium speelt een belangrijke rol bij het functioneren van je spieren en zenuwen. Ook draagt het bij aan een gezond hart. Daarom is een gezonde kalium waarde van groot belang.

In dit artikel ontdek je waardoor een kaliumtekort kan worden veroorzaakt. Ook beantwoord ik de volgende vragen 'Hoeveel kalium heb je per dag nodig?' en 'Wat is het effect van een hoog en laag kaliumgehalte in het bloed?'.

Aisha Kaars beantwoordt jouw vragen | Gezondeten.nl

Geschreven door Aisha Kaars, Diëtist i.oBSc Voeding en diëtiek

kalium tekort

Wat is kalium?

Kalium is een mineraal.

Het is een essentieel mineraal dat betrokken is bij verschillende lichaamsfuncties.

Je lichaam kan het stofje niet zelf produceren.

Dit mineraal krijg je binnen via kaliumrijke voeding, zoals groenten en fruit, mager vlees, volkoren graanproducten, bonen en noten.

Indien je dit mineraal onvoldoende via je dagelijkse voeding binnenkrijgt, kun je een kalium tekort oplopen.

Je krijgt het mineraal middels voeding binnen. Maar de hoeveelheid kalium in je lijf wordt geregeld door je nieren. Je plast kalium uit, zodat het kaliumgehalte in je lichaam nooit te sterk stijgt of daalt.

Heb je toch een tekort aan kalium? Dan noem je dat hypokaliëmie. Een te hoge kalium waarde in je lichaam is ook mogelijk: hyperkaliëmie. Beide toestanden kunnen zorgen voor gevaarlijke klachten. Daarom is een juiste inname erg belangrijk.

Wist je dat...

...het menselijk leven zonder kalium onmogelijk zou zijn? Je vindt dit mineraal in iedere lichaamscel!

Voedingsschema's op maatNieuw

Ontvang elke week een nieuw voedingsschema op basis van je persoonlijke macro- en caloriebehoefte. Inclusief wekelijkse boodschappenlijst.

Elke week een nieuw voedingsschema op maat!
Fitchef logo Powered by FitChef
Voedingsschema's

Wat doet kalium in het lichaam?

Het veelzijdige kalium heeft een noodzakelijke functie voor bijna alle processen in je lichaam. Maar wat is de functie van kalium dan? En wat doet kalium met je bloeddruk?

Het mineraal is betrokken bij de volgende processen:

  • Het reguleren van je bloeddruk 
  • Het reguleren van je vochtbalans 
  • De samentrekking van je spieren 
  • De geleiding van zenuwprikkels 
  • Je spijsvertering 
  • Je hartslag 
  • Het reguleren van je PH-balans
Wist je dat...

...bij 20% van de mensen die in het ziekenhuis liggen, komt een milde vorm van kaliumtekort voor. Bij 10-40% van de mensen met plaspillen wordt door de huisarts een tekort vastgesteld.

nierfunctie kalium

Je dunne darm neemt het mineraal uit de voeding op. Vervolgens wordt het gefilterd door je nieren.

Je nieren weten precies hoeveel ze ervan nodig hebben. Ze zorgen ervoorr dat je de juiste hoeveelheid kalium weer uitplast.

Zo reguleert je lichaam zelf het juiste niveau. 

Wist je dat...

...als je kalium te laag is je een hoge bloeddruk kunt krijgen.

Hoeveel kalium heb je per dag nodig?

De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) is afhankelijk van je leeftijd en geslacht. Om gezond te blijven, zijn de volgende adviezen door de Gezondheidsraad opgesteld:

Kinderen hebben het minste nodig. De ADH is voor jongens en meisjes gelijk:

  • Van 6 tot 11 maanden: 1.100 milligram
  • Van 1 tot 2 jaar: 1.400 milligram
  • Van 2 tot 5 jaar: 1.800 milligram
  • Van 6 tot 9 jaar: 2.000 milligram

Vanaf het negende levensjaar hebben jongens en meisjes verschillende hoeveelheden nodig:

  • Jongens van 9 tot 13 jaar: 3.300 milligram
  • Meisjes van 9 tot 13 jaar: 2.900 milligram
  • Jongens van 14 tot 17 jaar: 3.500 milligram
  • Meisjes van 14 tot 17 jaar: 3.100 milligram

Vanaf 18 jaar is de ADH, zowel voor mannen als vrouwen, 3.500 milligram. Er is alleen een uitzondering als je borstvoeding geeft. Dan is het advies 3.100 milligram per dag.

Tip

Ben je benieuwd wat je (extra) binnen wilt krijgen als je zwanger bent of borstvoeding geeft? Je ontdekt het hier.

veel kalium abrikoos

Waar zit veel kalium in?

Eet je gevarieerd? Dan zul je door je voeding niet snel een teveel of tekort aan het mineraal krijgen.

Je vindt het spoorelement onder andere in diverse dierlijke en plantaardige voedingsmiddelen. 

Zo bevatten groenten, fruit, aardappelen en noten allemaal kalium. Maar welke groenten bevatten veel kalium? En wat zijn nog meer goede bronnen?

Onderstaande voedingsmiddelen zijn rijk aan kalium. Dit is de ADH per 100 gram: 

  • Gedroogde abrikozen bevatten 42,9% van de ADH
  • Rozijnen bevatten 22,9% van de ADH
  • Voorgekookte linzen bevatten 18,8% van de ADH
  • Gebakken zalm bevat  13% van de ADH
  • Voorgekookte kidneybonen bevatten12,7% van de ADH
  • Gekookte spinazie bevat 11,9% van de ADH
  • Gebakken kipfilet bevat 11,8% van de ADH
  • Banaan bevat 10,7% van de ADH
  • Geschilde en gekookte aardappelen bevatten 9,8% van de ADH
  • Halfvolle melk bevat 4,6% van de ADH
  • Halfvolle yoghurt bevat 4,1% van de ADH

Hoe ontstaat een kaliumtekort? 

Normaliter bevat je bloed tussen de 3,5 en 5,1 mmol kalium per liter. Als deze waarde onder de 3,5 duikt, spreek je van een tekort: hypokaliëmie. Langdurige hypokaliëmie kan leiden tot ernstige klachten.

Een tekort ontstaat bijna nooit door onvoldoende kaliuminname vanuit voeding. Meestal zijn onderliggende aandoeningen de oorzaak van hypokaliëmie. Vaak verliest je lichaam hierbij plotseling veel vocht. 

Tip

Het is altijd belangrijk om voldoende te drinken. Maar als je lichaam veel vocht verliest, door een onderliggende oorzaak, dan is het extra belangrijk.

Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!

Hoe gezond eet jij?

Doe de quiz en kom er in enkele minuten achter! Ook ontvang je een persoonlijk advies waarin staat hoe je je eetpatroon kunt verbeteren.

Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!

Wil jij graag je gezondheid verbeteren?

Gebruik onze gratis Matching tool om de voedingsexpert te vinden die jou het beste kan ondersteunen.

Ga naar de Matching tool
Vind jouw ideale voedingsexpert

Mogelijke oorzaken van een kaliumtekort

Een tekort kan worden veroorzaakt door:

  • Hevig braken, ernstige diarree of overmatig zweten
  • Gebruik van bepaalde geneesmiddelen, zoals plaspillen, laxeermiddelen of luchtwegverwijders
  • (Langdurige) ondervoeding, bijvoorbeeld door ziekte, schaarste of eetstoornissen
  • Nierziekte 
  • Magnesiumtekort (er is een verband tussen kalium en magnesium)
  • Verhoogde aanmaak van het hormoon aldosteron door je bijnieren. Hierdoor verlies je extra kalium via je urine
Wist je dat...

...een kalium tekort door stress ook regelmatig voorkomt? Je kunt eventueel ademhalingsoefeningen doen om tot rust te komen.

te lage kalium waarde

Wat voel je als je kalium te laag is?

Hypokaliëmie kan door je huisarts worden vastgesteld door middel van een bloedtest.

Ook is aanvullend onderzoek mogelijk. Zoals het maken van een hartfilmpje en het meten van je PH-waarden. 

Wat gebeurt er als je kalium te laag is? Ik zet zeven mogelijke kalium tekort symptomen voor je op een rij.

Klacht 1: Vermoeidheid en zwakte

Vaak is vermoeidheid en lusteloosheid een eerste aanwijzing voor een tekort. Dat komt doordat het mineraal betrokken is bij de samentrekking van je spieren.

Als de hoeveelheid in je bloed afneemt, is het lastiger om je spieren samen te trekken. Je voelt je dan zwak.

Ook blijkt uit onderzoek dat een tekort invloed heeft op de manier waarop je lichaam andere voedingsstoffen opneemt. Zo kan het de opname van de suikers aantasten. Dit kan leiden tot vermoeidheid

Klacht 2 : Spierkrampen 

Plotselinge ongecontroleerde samentrekkingen van je spieren noem je ook wel spierkrampen. Het mineraal helpt om signalen naar je hersenen te sturen, die spiersamentrekkingen kunnen stimuleren en beëindigen. 

Bij een kaliumtekort worden deze signalen naar je hersenen minder effectief doorgegeven. Het resultaat? Langdurige spiersamentrekkingen, oftewel spierkramp. 

kaliumtekort spijsverterings klachten

Klacht 3: Spijsverteringsklachten 

Het mineraal is ook betrokken bij het doorgeven van signalen van je hersenen aan spieren in je spijsverteringskanaal.

Daarmee wordt voedsel door je maag en darmen voortgestuwd voor vertering. 

Een kaliumtekort kan leiden tot een zwakkere samentrekking van de spieren in je spijsverteringskanaal. Daardoor beweegt het voedsel langzamer en kun je een opgeblazen gevoel of constipatie ervaren.

Klacht 4: Hartkloppingen 

Hartkloppingen worden vaak gekoppeld aan stress, maar kunnen ook een signaal zijn dat je een kaliumtekort hebt. 

Waarom is kalium belangrijk voor je hart? Het spoorelement stroomt in en uit je hartcellen, waarmee het bijdraagt aan het reguleren van je hartslag.

Tip

Wat breekt kalium af? Je nieren scheiden maar liefst 85-90 % van het kalium dat je binnen krijgt af via je urine. Zo'n 10% raak je kwijt door te zweten en te ontlasten.

Klacht 5: Spierpijn en stijfheid 

Spierpijn en stijfheid kunnen wijzen op een kaliumtekort. Het mineraal helpt in het reguleren van de bloedtoevoer naar je spieren. Bij een laag kaliumniveau kunnen bloedvaten samentrekken en zo de bloedtoevoer naar je spieren beperken. 

Dit heeft tot gevolg dat je spiercellen minder zuurstof krijgen. Zo bestaat de kans op scheuren, lekken en spierafbraak. Dit kan leiden tot stijfheid en spierpijn. 

Tip
tintelingen kaliumtekort

Klacht 6: Tintelingen 

Ervaar je tintelingen? 

Of heb je last van gevoelloze handen, armen, benen of voeten?

Dan kan dit wijzen op een tekort. 

Kalium draagt bij aan een gezonde zenuwfunctie.

Als er onvoldoende in je bloed aanwezig is kunnen je zenuwsignalen verzwakken, met gevoelloosheid en tintelingen tot gevolg. 

Klacht 7: Ademhalingsproblemen 

Het mineraal helpt signalen door te geven die je longen stimuleren om samen te trekken en uit te zetten. Een tekort kan leiden tot kortademigheid. Omdat je longen niet goed uitzetten en samentrekken. 

De kortademigheid kan ook ontstaan doordat er minder bloed en daarmee zuurstof door je lichaam wordt gepompt. 

Tip

Ervaar je één van bovenstaande klachten? Een kaliumtekort kan tot meerdere symptomen leiden. Twijfel je of je een tekort hebt? Vraag dan een bloedonderzoek aan bij je huisarts. 

kalium supplementen

De behandeling van een tekort

Wanneer een bloedtest een kaliumtekort vast stelt, kunnen er verschillende behandelmethoden worden gekozen.

De methode hangt af van de ernst van het tekort, de snelheid waarmee het tekort is ontstaan en de onderliggende oorzaken.

Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!

Hoe gezond eet jij?

Doe de quiz en kom er in enkele minuten achter! Ook ontvang je een persoonlijk advies waarin staat hoe je je eetpatroon kunt verbeteren.

Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!

Zo kan een mild tekort worden aangevuld met kaliumtabletten. Terwijl een ernstig tekort toediening via een infuus kan vereisen. Ook de onderliggende oorzaak van de hypokaliëmie speelt een grote rol.

Wist je dat...

...er een verband is tussen kalium en alcohol. Door overmatig alcoholgebruik kun je een lager kaliumniveau krijgen. Hetzelfde geldt voor het overmatig gebruiken van koffie.

Wanneer plaspillen de oorzaak vormen voor het tekort, zal je arts het kaliumgehalte in je bloed regelmatig controleren of je medicatie aanpassen.

Worden er hartritmestoornissen geconstateerd? Dan krijg je een doorverwijzing naar het ziekenhuis. 

voeding kaliumtekort

Een kalium tekort voorkomen

Hoe kom je aan een kaliumtekort? Het ontstaat vaak door onderliggende oorzaken, zoals medicatie, hevig braken en vochtverlies.

Wat kun je dan toch zelf doen om een kaliumtekort te voorkomen? Goed op je voeding letten is het antwoord. 

Tip

Omdat je lichaam van nature geen kalium aanmaakt, krijg je dit mineraal alleen binnen via voeding. Zorg er daarom voor dat je gevarieerd eet en voldoende kaliumrijke voedingsmiddelen binnenkrijgt. 

kalium supplement

Kalium tabletten

Loop jij rond met de vraag 'Hoe kan ik mijn kalium verhogen?'.

Dan wil ik je eerst aanraden om dat met voeding te doen.

Krijg je dat niet voor elkaar of heb je een (chronisch) tekort aan kalium? Dan kun je kalium tabletten overwegen.

Deze tabletten kunnen voorkomen in verschillende vormen. Bijvoorbeeld als kaliumgluconaat of kaliumcitraat. Als je een ernstig tekort hebt dan moet dit worden aangevuld met een infuus.

Slik je plaspillen? Dan zal je arts je kalium waardes regelmatig controleren. Bijvoorbeeld met een natrium kalium bloedonderzoek. 

Tip

Twijfel je of je een kaliumtekort hebt? Ga dan even langs bij je huisarts. Door je bloedwaardes te controleren kan een tekort worden vastgesteld. Zelf kalium testen is niet mogelijk. 

kalium te hoog

Is te veel kalium gevaarlijk?

Je zult niet snel last krijgen van een teveel aan kalium als je gezond en gevarieerd eet.

Wel kun je last krijgen van dit fenomeen door een nierziekte. 

Of door bepaalde medicatie of andere aandoeningen.

Verder kunnen bepaalde plastabletten ook de oorzaak zijn van een overschot. Ook bloeddrukverlagers en bijnieraandoeningen kunnen een goede kaliumbalans in de weg staan. 

Wat zijn de symptomen van te veel kalium? Kalium te hoog symtomen zijn onder andere een lage bloeddruk. Ook kun je tintelingen ervaren, je zwak en vermoeid voelen of het benauwd krijgen.

Wist je dat...

...wanneer je nieren niet goed functioneren er te veel van het mineraal kan achterblijven in je lichaam. 

Hoe merk je een teveel aan kalium?

Wat zijn de symptomen van te veel kalium? Kalium te hoog symtomen zijn onder andere een lage bloeddruk. Ook kun je tintelingen ervaren, je zwak en vermoeid voelen of het benauwd krijgen.

Je spieren reageren ook op te veel kalium in je bloed. Ze kunnen zwakker worden, wat je merkt aan slappe benen of armen.

Verder zijn hartritmestoornissen mogelijk. Ga dus zeker naar je huisarts als je vermoed een overschot te hebben. Als het namelijk zeer ernstig is, loop je het risico op een hartstilstand.

Conclusie

Kalium is een onmisbaar spoorelement dat in veel verschillende soorten voeding voorkomt. Daardoor is er weinig risico op een tekort.

Door het gebruik van bepaalde medicijnen of lichamelijke aandoeningen kun je wel een kaliumtekort of een teveel aan kalium oplopen. Dit kan lichte klachten geven. Maar bij een grote disbalans kunnen de gevolgen voor je gezondheid ernstig zijn. 

Vermoed je een tekort? Laat je kalium waarde dan testen. Zelf kalium testen is helaas geen optie.

Beoordeel dit artikel

Aisha Kaars beantwoordt jouw vragen | Gezondeten.nl

Nieuwsgierig naar meer informatie over dit onderwerp?

Stel dan je vraag gratis en eenvoudig aan één van onze voedingsexperts hier!

Wil jij graag je gezondheid verbeteren?

Gebruik onze gratis Matching tool om de voedingsexpert te vinden die jou het beste kan ondersteunen.

Ga naar de Matching tool
Vind jouw ideale voedingsexpert
Nieuw Voedingsschema's op maat

Gezond eten was nog nooit zo eenvoudig!

Voedingsschema's
Meer informatie
Fitchef logo Powered by FitChef

Beoordeel dit artikel

Gerelateerde artikelen

Spierpijn verhelpen: tips om spierpijn snel te verzachten

Spierpijn verhelpen: tips om spierpijn snel te verzachten

Wil jij je spierpijn verhelpen en voorkomen? Samen met hoofdpijn en griep is spierpijn de meest voorkomende klacht van N...

Magnesium

De 10 superkrachten van magnesium

Voel je je de laatste tijd moe en futloos? Dat is een van de vele symptomen van een tekort aan magnesium. Het binnenkrij...

Je nieren ontgiften op natuurlijke wijze

Je nieren ontgiften op natuurlijke wijze

Goed functionerende nieren zijn enorm belangrijk voor je lichaam. Helaas heeft 1 op de 10 mensen lichte nierschade zonde...

Hartritmestoornissen: symptomen, oorzaken en behandelen

Hartritmestoornissen: symptomen, oorzaken en behandelen

Hartritmestoornissen komen vaker voor dan je misschien zou denken. 200.000 Nederlanders hebben ermee te maken. Je kunt e...

Banaan, De 9 wetenschappelijk bewezen gezondheidsvoordelen

Is een banaan een dikmaker of aanrader?

“Ik eet geen bananen, want van bananen wordt je dik." Dit is iets wat ik regelmatig hoor. Denk jij er ook zo over? Dan ...

fosfor

Fosfor: Voordelen, Risico's en tekort Herkennen

Pure fosfor is ontvlambaar en levensgevaarlijk. Maar het mineraal, dat je in je eten aantreft, is essentieel voor je gez...

vermoeidheid

Moe, vermoeid of energieloos? Deze tips gaan je helpen

Ken je dat? Je wordt wakker en voelt je allesbehalve uitgerust. Dan ben je niet de enige. Bijna 5 miljoen Nederlanders h...

Lees wat je gemist hebt

14121 Mensen gingen je al voor

Blijf op de hoogte door je in te schrijven voor onze nieuwsbrief. Ontvang tijdelijk ons e-book 'Eet jij gezond?' helemaal gratis.

Je ontvangt maximaal één persoonlijke e-mail per week van een van onze teamleden.
Een postbode met het (PDF) boek 'Gezond eten voor iedereen'