Kalium: De Functie en een Kalium tekort Herkennen

Je lichaam vereist dagelijks vitaminen en mineralen voor allerlei lichaamsfuncties. Kalium is een belangrijk mineraal. Dit mineraal is onder meer betrokken bij de samentrekking van je spieren, de geleiding van je zenuwprikkels en het reguleren van je bloeddruk en vochtbalans

Een (langdurig) tekort aan kalium kan leiden tot vervelende en soms zelfs levensbedreigende klachten. Vaak ontstaat een kalium tekort door onderliggende oorzaken.

In dit artikel vertellen we je waarom je lichaam kalium nodig heeft, welke symptomen je kunt ervaren bij een kaliumtekort en hoe je een tekort aan kalium kunt voorkomen. 

Heb je toch een tekort aan kalium? Dan noemen we dat hypokaliëmie. Te veel kalium in je lichaam is ook mogelijk: hyperkaliëmie. Beide toestanden kunnen zorgen voor gevaarlijke klachten. Daarom is een juiste inname erg belangrijk.

Kalium is betrokken bij veel lichaamsfuncties

Er is een belangrijke rol weggelegd voor kalium, omdat dit mineraal betrokken is bij veel lichaamsprocessen.

Het mineraal is onder meer betrokken bij: 

• Het reguleren van je bloeddruk 
• Het reguleren van je vochtbalans 
• De samentrekking van je spieren 
• De geleiding van zenuwprikkels 
• Je spijsvertering 
• Je hartslag 
• Het reguleren van je PH-balans

Hoe ontstaat een kalium tekort? 

Normaliter bevat je bloed tussen de 3,5 en 5,1 mmol kalium per liter. Als deze waarde onder de 3,5 duikt, spreken we van een kaliumtekort: hypokaliëmie. Langdurige hypokaliëmie kan leiden tot ernstige klachten.

Een kaliumtekort ontstaat bijna nooit door onvoldoende kaliuminname vanuit voeding. Meestal zijn onderliggende aandoeningen de oorzaak van hypokaliëmie. Vaak verliest je lichaam hierbij plotseling veel vocht. 

 Mogelijke oorzaken van een kaliumtekort kunnen zijn: 

• Hevig braken, ernstige diarree of overmatig zweten
• Gebruik van bepaalde geneesmiddelen, zoals plaspillen, laxeermiddelen of luchtwegverwijders
• (Langdurige) ondervoeding, bijvoorbeeld door ziekte, schaarste of eetstoornissen
• Nierziekte
• Magnesiumtekort
• Verhoogde aanmaak van het hormoon aldosteron door je bijnieren, waardoor je nieren extra kalium verliezen via je urine

Hoe herken je een kaliumtekort?

Hypokaliëmie kan door je huisarts worden vastgesteld door middel van een bloedtest. Ook is aanvullend onderzoek mogelijk, zoals het maken van een hartfilmpje en het meten van je PH-waarden. 

Hoe herken je zelf een kaliumtekort? We zetten 7 mogelijke symptomen van een kaliumtekort voor je op een rij.

1. Vermoeidheid en zwakte Vaak is vermoeidheid en lusteloosheid een eerste aanwijzing voor een kaliumtekort. Dat komt doordat kalium betrokken is bij de samentrekking van je spieren. Als de hoeveelheid kalium in je bloed afneemt, is het lastiger om je spieren samen te trekken. Je voelt je dan zwak.
   
   Ook blijkt uit onderzoek dat een tekort aan kalium invloed heeft op de manier waarop je lichaam andere voedingsstoffen opneemt. Zo kan het de opname van de suikers aantasten, wat kan leiden tot vermoeidheid. 
2. Spierkrampen Plotselinge ongecontroleerde samentrekkingen van je spieren noemen we ook wel spierkrampen. Kalium helpt om signalen naar je hersenen te sturen, die spiersamentrekkingen kunnen stimuleren en beëindigen.
   
   Bij een kaliumtekort worden deze signalen naar je hersenen minder effectief doorgegeven. Het resultaat? Langdurige spiersamentrekkingen, oftewel spierkramp. 
3. Spijsverteringsklachten Kalium helpt ook om signalen van je hersenen door te geven aan spieren in je spijsverteringskanaal. Daarmee wordt voedsel door je maag en darmen voortgestuwd voor vertering.
   
   Een kaliumtekort kan leiden tot een zwakkere samentrekking van de spieren in je spijsverteringskanaal. Daardoor beweegt het voedsel langzamer en kun je een opgeblazen gevoel of constipatie ervaren.
4. Hartkloppingen Hartkloppingen worden vaak gekoppeld aan stress, maar kunnen ook een signaal zijn dat je een kaliumtekort hebt. Kalium stroomt in en uit je hartcellen, waarmee het bijdraagt aan het reguleren van je hartslag.
   
   Als er een tekort aan kalium is verandert deze stroom in je hartcellen, met hartkloppingen als mogelijk gevolg. Ook aritmie, een onregelmatige hartslag, is in verband gebracht met kaliumtekort. Deze hartritmestoornissen zouden kunnen resulteren in ernstige hartaandoeningen. 
5. Spierpijn en stijfheid Spierpijn en stijfheid kunnen wijzen op een kaliumtekort. Kalium helpt in het reguleren van de bloedtoevoer naar je spieren. Bij een laag kaliumniveau kunnen bloedvaten samentrekken en zo de bloedtoevoer naar je spieren beperken. 
   
   Dit heeft tot gevolg dat je spiercellen minder zuurstof krijgen. Zo bestaat de kans op scheuren, lekken en spierafbraak. Dit kan leiden tot stijfheid en spierpijn. 
6. Tintelingen Ervaar je tintelingen en gevoelloze handen, armen, benen of voeten? Dan kan dit wijzen op een kaliumtekort. Kalium draagt bij aan een gezonde zenuwfunctie. Als er onvoldoende kalium in je bloed aanwezig is kunnen je zenuwsignalen verzwakken, met gevoelloosheid en tintelingen tot gevolg. 
7. Ademhalingsproblemen Kalium helpt signalen door te geven die je longen stimuleren om samen te trekken en uit te zetten. Een kaliumtekort kan leiden tot kortademigheid, omdat je longen niet goed uitzetten en samentrekken. De kortademigheid kan ook ontstaan doordat er minder bloed en daarmee zuurstof door je lichaam wordt gepompt. 

Wanneer plaspillen de oorzaak vormen voor het tekort, zal je arts het kaliumgehalte in je bloed regelmatig controleren of je medicatie aanpassen. Worden er hartritmestoornissen geconstateerd? Dan krijg je een doorverwijzing naar het ziekenhuis. 

Deze voedingsmiddelen bevatten veel kalium

De volgende voedingsmiddelen bevatten veel kalium:

• Bonen en linzen
• (Zoete) aardappels
• Bieten
• Pastinaak
• Spinazie
• Snijbiet
• Tomaten
• Sinaasappels
• Bananen
• Avocado’s
• Yoghurt
• Mosselen
• Zalm
• Kokoswater