Opgeblazen buik: wat zijn de oorzaken en hoe kom je er van af?

Misschien heb je wel eens van de term ‘een opgeblazen buik’ gehoord. Heb je vaak last van een opgeblazen gevoel na het eten? Is je buik opgezet en wil je het liefst een paar knopen losmaken en even gaan liggen?

Het is natuurlijk niet prettig of zelfs ongemakkelijk als je buitenshuis een etentje hebt en last hebt van een opgeblazen gevoel en/of winderigheid. Veel mensen blijken hier last van te hebben, maar het is een onderwerp waar nog steeds niet makkelijk over gesproken wordt. 

In dit artikel bespreken we wat er gebeurt in je maag en darmen waardoor je deze klachten kan krijgen. Ook kijken we welke rol bepaald voedsel hierbij speelt. Voeding is niet de enige oorzaak van een opgeblazen buik, ook stress en hormonen kunnen tot een opgeblazen gevoel leiden. 

Je spijsverteringsstelsel heeft als taak het verkleinen van je voedsel door te kauwen, kneden en mengen. Dit met behulp van onder andere enzymen uit lichaamssappen.

Verder geeft het de voedingsstoffen af aan het bloed (door je darmwand heen), zorgt je lever met behulp van gal voor het afscheiden van afvalstoffen en komt het onverteerde voedsel uiteindelijk in je ontlasting terecht.

Je dunne darm kan wel 6 tot 7 meter lang zijn. De lengte van je dikke darm is ongeveer 1 meter.

Naarmate je ouder wordt, wordt je verteringsproces minder goed ondersteund door de afname van spijsverteringsappen. Daardoor ga je meer winden produceren.

Winderigheid gaat vaak gepaard met een opgeblazen of vol gevoel. Je krijgt last van een opgezette en onrustige buik. Soms krijg je ook last van kramp of oprispingen, verstopping of juist diarree.

Het is niet zo dat er ook daadwerkelijk meer lucht in je darmen zit op deze momenten; het is meer dat de gassen zich dan voornamelijk vertraagd bewegen in je darm.

Daarbij wordt onder andere uitgesloten of je bijvoorbeeld last hebt van parasieten, schadelijke bacteriën, schimmels of virussen. Je kunt ook last hebben van verstoringen van je darmen zoals verklevingen, cysten, poliepen of zweren.

Als je klachten verergeren kan er sprake zijn van het prikkelbare darm syndroom. Zo'n 10% van de Nederlanders ondervindt klachten van deze aard.

Ook de ziekte van Crohn is een hardnekkige ziekte van het spijsverteringskanaal. Zo'n 20.000 Nederlanders kampen hiermee. Ten slotte bestaat er in het ergste geval de kans op (dikke)darmkanker. Nederland telt ongeveer 60.000 patiënten.

Maar schiet niet gelijk in de stress (is ook niet goed voor je darmen)! In de meeste gevallen zijn de oorzaken makkelijker te achterhalen en te behandelen.

Wennen aan vezels

De meeste gasvorming, wat dus het opgeblazen gevoel geeft, wordt veroorzaakt door je darmflora. Darmflora is een verzamelnaam voor alle micro-organismen (waaronder bacteriën) die leven in je darmen.

Deze micro-organismen fermenteren voornamelijk vezels. Als je meer vezels eet dan normaal, kan dit meer gasvorming veroorzaken.

Dit is echter vaak tijdelijk en naarmate je lichaam went aan een (hogere) vezelinname zal de gasvorming op den duur verdwijnen. Het eten van vezels is cruciaal voor een goede darmfunctie en een gezonde darmflora.

Oorzaken van een opgeblazen buik en/of winderigheid

Er kunnen veel oorzaken zijn van een opgeblazen gevoel en/of winderigheid. Wij zetten de meest voorkomende oorzaken van een opgeblazen buik op een rij:

• Antibiotica Het gebruik van antibiotica tast de darmflora aan. Daarnaast kunnen pijnstillers bijwerkingen hebben.
• Een slecht functionerende peristaltiek Dit betekent dat het knijpende voortbewegen van je darmen (dat ervoor zorgt dat het voedsel vooruitkomt in je darm) verstoord is. Als het bijvoorbeeld te snel gaat, krijg je last van diarree. Te traag kan voor verstopping (obstipatie) zorgen.
• Een gebrek aan voldoende beweging Lichaamsbeweging stimuleert de beweging van je darm. Het masseert en doorbloed je darmen.
• Opgeblazen buik door stress en spanning Kan een opgeblazen buik door stress komen? Onder invloed van stress word je lijf in staat van paraatheid gesteld en wordt er bloed onttrokken aan de spijsverteringsorganen. Daardoor komt het hele systeem plat te liggen.
• Zwangerschap Zoals in de inleiding genoemd kunnen vrouwen een opgeblazen gevoel krijgen door de invloed van hormonen. Tijdens de zwangerschap verandert de hormoonhuishouding en is er minder ruimte in de buikholte. Een opgeblazen buik door hormonen kan nog een andere oorzaak hebben, namelijk de overgang.
• Opgeblazen buik door overgang Tijdens de overgang maak je meer van het hormoon progesteron aan. Je darmen worden slapper en er worden minder spijsverteringssappen aangemaakt. Ook houd je in de overgang meer vocht vast, wat kan leiden tot een opgeblazen gevoel.
• Opgeblazen gevoel tijdens menstruatie Een opgeblazen buik is voor veel vrouwen tijdens de menstruatie niet ongewoon. Ongeveer 70% van de vrouwen ervaart vlak voor de menstruatie begint een opgeblazen gevoel of heeft een opgeblazen buik. Als vrouw kan een opgeblazen buik door hormonen komen, maar ook door de andere genoemde oorzaken. Als je de oorzaak wilt achterhalen, let dan op de momenten waarop je dit gevoel ervaart.
• Strakke kleding Leuk zo'n skinny jeans, maar strakke kleding is niet bevorderend voor de doorbloeding. Corrigerend ondergoed bijvoorbeeld kan er zelfs voor zorgen dat het maagzuur naar boven wordt gestuwd.
• Roken Je slikt hierbij veel lucht in en het kan leiden tot ontstekingen van de maagwand.

Opgeblazen gevoel verhelpen

Je hebt gelezen over de oorzaken van een opgeblazen gevoel. Deels kun je op basis hiervan ook al manieren vinden om je opgeblazen gevoel te verhelpen. Ook voeding kan een rol spelen om een opgeblazen gevoel te verhelpen.

Het FODMAP-dieet

Als je gediagnosticeerd bent met het Prikkelbaar Darm Syndroom (PDS) is de kans groot dat je regelmatig last hebt van een opgeblazen gevoel.

Dit kan komen doordat je lichaam moeite heeft met het verteren van specifieke voedingsstoffen die hoog zijn in zogenoemde FODMAP's (Fermenteerbare Oligosachariden, Disachariden, Monosachariden en Polyolen).

Heb je PMS, dan kunnen FODMAP's lastig worden opgenomen in je dunne darm, waardoor ze in je dikke darm terechtkomen. Hier worden ze door bacteriën gefermenteerd en ontstaat  gasvorming.

Welke koolhydraten (FODMAP's) de gasvorming veroorzaken verschilt per persoon. Het FODMAP-dieet kan je helpen om te achterhalen voor welke koolhydraten je gevoelig bent.

Wanneer je eet volgens het FODMAP-dieet beperk je je tot voedingsmiddelen die laag zijn in koolhydraten, waarna je producten met een hoog koolhydraatgehalte aan je eetpatroon toevoegt. Hierdoor kun je achterhalen welke voedingsstoffen je klachten veroorzaken.

Wat kun je nog meer doen?

Om een opgeblazen gevoel en winderigheid te voorkomen kun je eventueel probiotica gebruiken, zoals kefir. Ook zouden vlozaad schillen (ja, je leest het goed) wonderen verrichten voor je maag.

Maak na het eten een wandeling, dat is goed voor je spijsvertering. Je kunt ook je buik masseren met je handen of 'borstelen', dit stimuleert je doorbloeding en bereikt je meridianen.

Een warme kruik of een lekker bad werkt ook ontspannend. Gebruik geen laxeermiddelen; hiervan worden je darmen lui.