Overgang (menopauze)

De overgang kan een behoorlijke impact hebben op je leven. Elke vrouw moet er eens aan geloven.

En in deze bijzondere periode verandert er flink wat in het lichaam.

Wat is de overgang precies?

Welke klachten kun je hiervan ondervinden?

En wat kun je doen om deze klachten te verlichten?

Lees hier alle informatie over de overgang bij vrouwen.

Wat is de overgang (menopauze)?

De overgang is een belangrijke periode in het leven van elke vrouw. Hierbij verandert er veel in het lichaam, wat niet zonder slag of stoot verloopt. Ook is het voor geen enkele vrouw precies hetzelfde.

Maar wat houdt deze speciale levensfase eigenlijk in?

De overgang wordt ook wel menopauze genoemd. Toch kunnen deze termen niet als synoniem gebruikt worden. De menopauze is namelijk een gedeelte van de overgang -  deze met de laatste menstruatie.

In de overgang gaat de vrouw van vruchtbaar, naar onvruchtbaar. Tijdens deze periode is het mogelijk om op natuurlijke wijze zwanger te worden. Na de overgang is dit echter zeer moeilijk.

Deze transitie kan erg lang duren. Bij elke vrouw is dit anders. Zo kan de periode zich uitstrekken over 5 jaar, tot wel 12 jaar!

Richting het vijftigste levensjaar, wordt de menstruatie steeds onregelmatiger. De bloeding wordt minder of blijft uit, om vervolgens ineens extra heftig terug te keren. Rond de Sarah-leeftijd breekt echter de laatste menstruatie en laatste ovulatie (eisprong) aan.

Het lichaam gaat namelijk steeds minder oestrogeen aanmaken. Oestrogeen is het belangrijkste vrouwelijke hormoon, dat voor gezondheid en correct functioneren van de lichaamsprocessen zorgt. Ook vruchtbaarheid valt hieronder.

Dit heeft echter effect op de gehele hormoonhuishouding. Het lichaam doet z'n best om weer balans te vinden, wat lastig kan zijn in deze situatie.

Hoe merk je, dat je in de overgang raakt?

Symptomen

Wanneer de oestrogeenproductie zo verandert, kan dit allerlei processen van het lichaam in de war schoppen. Dit zul je merken aan het lichaam, vaak komen hier typische klachten uit voort. Deze kunnen zowel lichamelijk (fysiek) als geestelijk (mentaal) zijn.

Fysieke klachten

De bekendste lichamelijke klachten tijdens de overgang, zijn opvliegers en transpireren.

Opvliegers

Een opvlieger is een plotseling hitte-gevoel in het bovenlichaam. Je krijgt een rood hoofd, gaat zweten en weet even niet meer waar je het zoeken moet. Zo'n 80 procent van de vrouwen in de overgang krijgt hiermee te maken.

Dit ontstaat, omdat de lichaamsthermostaat gereguleerd wordt door oestrogenen. Bij gebrek hieraan denkt het lichaam dat je het te warm hebt en verwijdt de bloedvaten. Zo komt er ineens heel veel warmte vrij!

Dit kan enkele seconden tot minuten duren en gaat vanzelf weer over.

Transpireren

Door de dysregulatie van je lichamelijke thermostaat, ga je over het algemeen meer zweten. Dit kan via zweetaanvallen, maar ook over het algemeen.

Wat vrouwen in de overgang hierdoor ook hebben, is nachtzweten. Hierbij ga je slapen alsof er niets aan de hand is, maar word je ineens kletsnat en oververhit wakker. Het kan voelen als een koortspiek, maar is binnen enkele minuten weer voorbij.

Naast deze twee bekende klachten, kun je nog meer problemen ervaren tijdens de overgang.

Pijnlijke borsten

Door de veranderingen van de hormonen in het lichaam, kan het klierweefsel in de borsten anders worden. Hierdoor voelen ze gespannen, gezwollen en soms pijnlijk aan bij aanraking.

Na de overgang worden de borsten juist wat platter en kleiner, door de verslapping van het bindweefsel.

Hoofdpijn

De hormonale schommelingen kunnen er ook voor zorgen dat je hoofdpijn of migraine-aanvallen krijgt. Dit kan variëren van een bonzend gevoel tot overgevoeligheid voor licht en stekende pijnen.

Dit kan erger worden door episoden van opvliegers of nachtzweten. Je slaapt slecht, raakt vermoeid of maakt je druk. Hierdoor wordt de kans op algemene hoofdpijnen vergroot.

Spierpijn

De vermindering in oestrogeen heeft ook nadelig effect op de smering van de gewrichten. Ook pezen en bindweefsel worden minder gehydrateerd. Dit kan tot spierstijfheid, pijn en gewrichtsklachten leiden.

Hartkloppingen

Door de daling van de oestrogeenproductie, verliezen we een groot deel van onze bescherming tegen hart- en vaatziekten. Hierdoor stijgt het cholesterol en de bloeddruk. Ook het kloppen van je hart kan onregelmatig worden.

Zo'n 70 procent van de vrouwen in de overgang heeft soms last van hartkloppingen. Dit is heel spannend. Het hart bonst en klopt soms onregelmatig.

Ook roken, drinken, bepaalde medicatie en overgevoelige reacties op bepaalde stoffen (zoals bijvoorbeeld cafeïne) kunnen hierbij de boosdoener zijn.

Duizeligheid

De verandering in de hormoonhuishouding heeft mogelijk ook effect op de evenwichtsorganen. Hierdoor melden veel vrouwen een licht gevoel in het hoofd, duizeligheid en verminderd evenwicht.

Vaginale problematiek

Door de verminderde oestrogeen, kan de huid bij de vagina dunner en droger worden. Hierdoor kan men pijn bij het vrijen krijgen. Ook kun je jeuk en een trekkend gevoel krijgen aan de huid en vaginale afscheiding.

Ook het risico op blaasontstekingen neemt toe.

Dit kan een groot effect hebben op de zin in seks. Mochten de klachten echter meevallen, dan is juist de gedachte van een minimaal risico op ongewenste zwangerschap soms een positieve motivatie.

Urineverlies

Door verminderde spierkracht en slappere banden kun je incontinentie problemen krijgen. Hierbij verlies je ongecontroleerd (beetjes) urine. Ook kunnen gedeelten van het uro-genitale stelsel, zoals de blaas of endeldarm gaan verzakken.

Haarproblemen

Veel vrouwen krijgen last van haaruitval en droog haar. Op andere plekken kan de beharing juist vermeerderen, omdat de oestrogeenproductie vermindert. Hierdoor krijgen mannelijke hormonen (androgenen) meer invloed.

Mentale klachten

Helaas zijn er ook mentale klachten die tijdens de overgang een duit in het zakje doen.

Vermoeidheid

Veel vrouwen lijden onder algemene moeheid tijdens de overgang. Zo'n 90 procent van de vrouwen krijgt hier namelijk mee te maken. Dit is niet vergelijkbaar met je dag niet hebben, vaak is men echt energieloos.

Hierbij is de aandachtsboog korter, word je vergeetachtiger en kan je prikkelbaar zijn. Vaak wordt dit veroorzaakt door problemen tijdens de slaap (zoals nachtzweten) en problemen bij het inslapen.

Ook is je lichaam door de hormonale veranderingen steeds op zoek naar balans. Dit kost veel energie.

Stemmingswisselingen

De schommelende hormoonspiegel maakt ook, dat vrouwen minder controle over hun emoties lijken te hebben. De gemoedstoestand kan in zeer korte tijd sterk veranderen en reacties kunnen erg verschillen.

Van heel hard lachen, tot keihard huilen.

Dit is niet alleen vreemd voor de omgeving, ook de vrouw zelf heeft hier erg veel last van. Zo'n 9 op de 10 vrouwen krijg hiermee te maken tijdens de overgang.

Lusteloosheid

Ook lusteloosheid kan de overhand krijgen. De balans is zoek, je bent moe en hebt er gewoon helemaal geen zin meer in. Alle veranderingen in het lichaam eisen hun tol.

Vervroegd in de overgang gaan

De overgang kan starten tussen het veertigste en vijftigste levensjaar. Helaas kan dit ook vervroegd intreden. We spreken hiervan als de vrouw vóór haar veertigste de laatste menstruatie heeft gehad.

Dit kan heel vervelend zijn. Niet alleen om de klachten, maar ook om de mogelijk aanwezige kinderwens. Tijdens de overgang wordt men minder gemakkelijk zwanger, soms is dit zelfs helemaal niet meer mogelijk.

De gemiddelde leeftijd waarop vrouwen hun eerste kind krijgen, stijgt nog steeds. Zo stond dit in 2012 op 29,8 jaar, maar in 2016 al op 31,2!

Vervroegd in de overgang raken kan dus een kinderwens compleet in het water laten vallen.

Ook geeft dit signaal informatie over de gezondheid. Ee vervroegde overgang kan namelijk veroorzaakt worden door:

• Auto-immuunziekten
• Chemo-therapie
• Enzymatische afwijkingen
• Erfelijke afwijkingen
• Schade aan of verwijdering van de eierstokken

Soms echter, blijft de oorzaak onbekend. Dit helaas vaker het geval, dan je misschien zult hopen. Daarom is het belangrijk om een arts te raadplegen, wanneer je een vervroegde overgang vermoedt.

Gezondheidsrisico's

Door de vermindering van oestrogeen krijg je niet alleen fysieke en mentale klachten, die vervelend zijn in het dagelijks leven. Ook stijgen de risico's op bepaalde gezondheidsaandoeningen.

Hart- en vaatziekten

Oestrogeen beschermt ons lichaam tegen het ontwikkelen van hart- en vaatziekten. Zodra dit vermindert, neemt dit risico dus drastisch toe. Dit merken we aan de gezondheid van onze aderen en functioneren van het hart.

Osteoporose

Ook onze botten worden grotendeels beschermd door oestrogeen. Neemt dit af, dan neemt de kans op botontkalking (osteoporose) toe. Hierdoor stijgt de kans op botbreuken.

Ook klachten zoals rugpijn en evenwichtsproblemen kunnen hieruit voortkomen.

Klachten van de overgang behandelen

Zoals je kunt begrijpen, kan men veel last hebben van overgangsklachten. Ja, het hoort er helaas bij. Maar de één heeft het heftiger dan de ander.

Gelukkig is het niet nodig om lijdzaam aan te zien hoe je sociale leven verdwijnt en iedereen hoorndol van je vreemde buien wordt. Het is namelijk een feit, dat een vrouw zich door de overgang slecht kan voelen. Hier is dan ook behandeling voor mogelijk.

Ga met je zorgen altijd te rade bij de huisarts. Zorg voor een gesprek met een arts die je vertrouwt. Het gevoel dat iemand je serieus neemt zal al heel veel schelen.

Bij klachten die het dagelijks leven flink belemmeren, kun je met de arts de volgende drie opties bespreken:

1. Medicatie

Bij belemmerende, aanhoudende of ernstige klachten kan de arts medicatie voorschrijven. Dit zijn doorgaans oestrogenen, die het tekort in het lichaam zullen aanvullen. Hierdoor verminderen of verdwijnen de klachten.

Deze zijn verkrijgbaar in allerlei soorten producten, zoals gels voor op de huid, neussprays, orale tabletten en pleisters.

Vaak is dit echter niet zonder bijwerkingen. Vaak ziet men tijdelijk klachten zoals vocht vasthouden, hoofdpijn, misselijkheid, stemmingswisselingen of aankomen in lichaamsgewicht.

2. Voeding

Het aanpassen van je menu kan helpen op overgangsklachten te verminderen. Onderzoek heeft uitgewezen dat plantaardige producten hierbij kunnen helpen.

Hierbij zijn suikers, alcohol, cafeïne, koolzuur en pittige kruiden juist aanstichters van problemen.

Ook kunnen kruiden en alternatieve producten helpen tegen de klachten. In producten zoals soja zitten bijvoorbeeld plantaardige oestrogenen. Bezoek eens een natuurwinkel of zoek op Internet naar fytotherapie tijdens de overgang.

Bespreek je bevindingen altijd eerst met een arts.

3. Beweging

Activiteit genereert energie, tot zover is hét middel tegen lusteloosheid al bekend. Neem je rust, maar zorg ervoor dat je dagelijks lekker gaat wandelen, fietsen of zwemmen. Dit hoeft geen uren te zijn, twintig minuten kan al helpen.

Zonlicht en frisse lucht zullen je goed doen!

Niet alleen actieve sporten kunnen hierbij helpen. Ook disciplines zoals yoga, Pilates of tai chi kunnen je lichaam sterk en gezond houden. Hiernaast helpt het om mentale rust en meer controle over emoties te krijgen.

4. Compassie

Overgangsklachten zijn zelden ernstig, maar wel heel vervelend. Heb dus wat compassie met jezelf.

Neem je rust, draag luchtige, fijne kleding, doe dingen die je leuk vindt en praat je frustraties van je af. Kun je dit niet goed in je familie- of vriendenkring kwijt, zoek dan (een) lotgenootje(s) of praat met een psycholoog of overgangsconsulent.