Prikkelbare darm syndroom (PDS): symptomen, oorzaken en behandeling

Prikkelbare darm syndroom is het één van de meest voorkomende aandoeningen van het spijsverteringsstelsel. Er wordt momenteel nog veel onderzoek gedaan naar prikkelbare darm syndroom, met name naar de oorzaken ervan.

PDS is niet levensbedreigend, maar het kan er wel voor zorgen dat een patiënt veel minder activiteiten buitenshuis gaat ondernemen en geïsoleerd raakt van de buitenwereld.

Lees in dit artikel alles over de betekenis, symptomen, mogelijke oorzaken en triggers, en behandeling van een spastische darm, zoals PDS ook wel genoemd wordt.

De darmen trekken dus te snel of te langzaam samen. Dit levert allerlei klachten op en maakt het lastiger om voeding op de juiste manier te verteren.

Veel mensen met prikkelbare darm syndroom hebben bovendien last van winderigheid, misselijkheid en soms slijm in de ontlasting. Na je stoelgang worden de klachten vaak tijdelijk minder.

Bloed in de ontlasting komt ook wel voor maar dit is zeker een reden om zo spoedig mogelijk een arts te waarschuwen. 

Naast problemen met de darmen en maag komen klachten voor als:

• vermoeidheid
• insomnia
• neerslachtigheid
• hoofdpijn
• duizeligheid
• zich flauw voelen
• rugpijn
• pijn in de heupen
• koorts
• pijn tijdens en / of na het vrijen
• moeite hebben met plassen
• onregelmatige menstruatie
• schildklierproblemen

Niet iedereen heeft dezelfde klachten en iedere persoon kan per dag ook weer andere ongemakken ervaren. Bovendien kan de ernst van de klachten per dag verschillen.

De eerste symptomen beginnen vaak tussen het 15de en 30ste levensjaar. Prikkelbare darm syndroom komt bij zowel mannen als vrouwen voor, maar het komt ongeveer twee keer zo vaak bij vrouwen voor dan bij mannen.

Zo'n 15-20% van de vrouwen krijgt te maken met PDS, tegenover zo'n 5 tot 20% van de mannen. De klachten zijn bij vrouwen vaak ook ernstiger. Met name rond de menstruatie.

PDS klachten lijken vaak erg op die van darm-ontstekingsziekten zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. 33% van de patiënten met één van deze ontstekingsziekten heeft ook last van PDS.

Er bestaat verder een relatie tussen prikkelbare darm syndroom en de volgende aandoeningen:

• Candida infectie. Bij 18% van de mensen met PDS zien artsen ook een candida overgroei
• Wormen en darmparasieten
• Schildklierproblemen
• Voedselallergieën en voedselintolerantie voor bijvoorbeeld gluten (coeliakie, ontstekingsziekte van de dunne darm), tarwe, zetmeel, lactose en koemelk

Voedingsmiddelen kunnen de klachten bij de prikkelbare darm syndroom verergeren. Denk bijvoorbeeld aan:

• Eieren
• Ui
• Paprika
• Pittig eten
• Bepaalde kruiden
• Koffie
• Sterke thee
• Koolzuurhoudende frisdranken
• Bepaalde koolsoorten
• Peulvruchten
• Rood vlees
• Citrusvruchten
• Vet eten
• Alcohol
• Suikers
• Zoetstoffen

Er zijn verschillende factoren die prikkelbare darm syndroom kunnen 'uitlokken'. Deze hebben een negatieve invloed op de darmflora. Lees ze hieronder:

• Weinig water drinken
• Vezelarme voeding
• 'S avonds laat / voor het slapen gaan (zwaar) eten
• Weinig lichaamsbeweging
• Veel stress
• Medicatie (zoals antibiotica)

Een betrouwbaar onderzoek is de colonoscopie; een endoscopisch onderzoek van het slijmvlies (de binnenbekleding) van de dikke darm en eventueel het einde van de dunne darm.

Via de anus wordt dan een lang dun slangetje met aan het uiteinde een lampje en piepklein cameraatje (endoscoop) ingebracht. Dit onderzoek wordt uitgevoerd door een internist, meestal een gastro-enteroloog.

Dit is niet zo prettig voor de patiënt, maar wel zinvol. Je kunt eventueel een roesje krijgen zodat het minder vervelend is.

Aanvullend wordt soms een röntgenonderzoek, bloedtest, biopsie (klein stukje weefsel van de darmen) of scan ingezet. Bij een feces onderzoek wordt je ontlasting onderzocht.

Medicatie

Medicijnen werken niet altijd en niet voor iedereen. Vaak worden krampwerende middelen, diarreeremmers (vochtbinders), pijnstillers, maagzuurremmers en /of laxeermiddelen voorgeschreven.

Laxeermiddelen kunnen bij sommige patiënten verlichting geven maar het gebruik hiervan op lange termijn is niet aan te raden.

Begeleiding van een diëtist

Een diëtiste kan je helpen met het aanpassen van je voedingspatroon. Je kunt bijvoorbeeld het FODMAP dieet gaan volgen. De eetvoorschriften bij dit dieet kunnen de klachten bij prikkelbare darm syndroom verlichten.

Dit heeft onder andere te maken met bepaalde groepen koolhydraten in de voeding die je bij dit dieet (tijdelijk) wel en niet mag eten.

Ook kan een glutenvrij dieet helpen. Dit verschilt per persoon. Eet in plaats van glutenhoudende producten veel groenten en fruit waar oplosbare vezels inzitten.

Vezelpreparaten

Aanvullend kun je eventueel speciale vezelpreparaten zoals Psylliumvezels innemen. Vezels bevorderen de peristaltische beweging (het samentrekken) van de darm en de gezondheid van de darmwand.

Alternatieve behandeling

Er bestaan veel natuurlijke middelen om prikkelbare darm syndroom klachten te verminderen, bijvoorbeeld binnen de homeopathie.

Een bewezen werkzame alternatieve behandeling is hypnotherapie. Door middel van hypnose kunnen pijnklachten worden verminderd.

Ook osteopathie (manuele therapie) biedt uitkomst. Deze behandelwijze heeft als doel om de beweeglijkheid van alle weefsels in je lichaam te optimaliseren, dus in dit geval met name de darmen.

Zelf kun je met specifieke lichaamsoefeningen en massage drukpunten de beweeglijkheid van je darmen stimuleren.