Goed voor je immuunsysteem, een sterke antioxidant en nog lekker ook! Toch is de kruisbes in Nederland niet echt bekend. Tijd dus om kennis te maken met dit krachtige vruchtje.
Na het lezen van dit artikel weet je wat de kruisbes is en hoe je zelf je eigen kruisbessenstruik plant.
De kruisbes heet in het Latijn Ribes uva-crispa, maar heeft nog veel meer namen. Afhankelijk van het dialect staat het gewas onder andere bekend als klapbes, kroezel of knoeper. Ook wordt de plant stekelbes genoemd. Dat is niet verwonderlijk, want kruisbessen groeien aan een stekelige struik.
Kruisbessen worden gekweekt, maar komen ook in het wild voor. Ze floreren in Azië, Noordwest-Afrika, Nieuw-Zeeland en Noord-Amerika. Ook in Europa kun je ze tegenkomen, waarbij ze het beste gedijen in een gematigd klimaat.
In Nederland kun je kruisbessen vinden op verschillende soorten plekken. Zo groeit de kruisbes graag in het bos, langs de waterkant of tegen een muur. De struiken kunnen van 60 centimeter tot circa 1 meter 20 hoog worden.
De vruchten van de kruisbes hebben de vorm van een ei en kunnen afhankelijk van de soort 0,5 tot 2 centimeter groot worden. Ook hebben de meeste varianten haartjes op de schil.
Van de kruisbes bestaan verschillende soorten. Daardoor kunnen de bessen verschillende kleuren hebben. Zo heb je de mooie groene vruchtjes van de Tatjana en Lady Sun. Maar zijn er ook rode varianten, zoals de Pax of de Hinnonmaki Rod. Verder komen er gele kruisbessen voor.
...er ook een Chinese kruisbes bestaat? En dat je deze vrucht vast wel eens hebt gegeten? De Chinese kruisbes was namelijk vroeger de naam voor de kiwi. De vrucht werd zo genoemd omdat de vorm lijkt op die van een kruisbes en de kiwiplant oorspronkelijk uit China komt. De lange slingerplant die de kiwi's voortbrengt, lijkt echter totaal niet op de struik waaraan kruisbessen groeien.
Kruisbessen hebben een zuurzoete tot zoete smaak. Hierdoor zijn ze een heerlijk fris tussendoortje, maar ook goed te verwerken in allerlei gerechten. Zo passen ze prima in een mousse voor een toetje of als vulling voor gebak. Verder kun je kruisbessen tegenkomen in jam.
Behalve in zoetigheden zijn kruisbessen ook prima begeleiders bij voor- of hoofdgerechten. Zo kun je denken aan een chutney van kruisbessen voor bij de runderrollade of een kruisbessensaus bij visfilet. Liefhebbers van alcohol kunnen borrelen met kruisbessenbrandewijn.
Maak snel een lekker en gezond toetje door kruisbessen door je yoghurt of kwark te roeren. Of maak een fris en romig drankje door de besjes te blenden met melk of karnemelk.
Een kruisbes is maar een klein vruchtje, maar zit vol met vitaminen en mineralen. Terwijl het caloriegehalte laag is. In een portie van 100 gram kruisbessen zit:
Met 100 gram kruisbessen zit je al op 37% van je dagelijkse behoefte aan vitamine C. Voor koper is dat 7,77% en voor vitamine B5 is dat 5,72%. Verder krijg je als je kruisbessen eet, ook de mineralen mangaan, kalium en vitamine B6 binnen.
...er ook kruisbesrassen zijn die geen stekels hebben? Wil je dus tuinieren zonder kleerscheuren? Vraag dan bij het tuincentrum naar een kruisbessenstruik zonder stekels. Een paar stekelloze rassen zijn de Tatjana en Captivato
Door de hoge aanwezigheid van vezels en vitamine C is een kruisbes gezond. Dit kan het vruchtje voor jouw lichaam betekenen:
Vitamine C is een krachtige antioxidant. Dat houdt in dat het vrije radicalen bestrijdt. Vrije radicalen zijn stoffen die in je lichaam ontstaan door bijvoorbeeld luchtvervuiling, stress, zonlicht of een ongezonde leefwijze. Wanneer vrije radicalen niet worden geweerd, kunnen ze je lichaamscellen beschadigen waardoor er ziektes kunnen ontstaan.
Naast vitamine C heeft de kruisbes nog meer antioxidanten in de vorm van diverse fytonutriënten. Dit zijn stoffen die de plant als bescherming produceert tegen bijvoorbeeld insecten. Hoewel ze niet vriendelijk zijn voor het insectenrijk, zijn ze dat wel voor je afweersysteem.
Wil je lief zijn voor je darmen of lekker voedzaam snacken zonder te veel calorieën binnen te krijgen? Dan is een schaaltje kruisbessen een ideaal tussendoortje.
Het hoge vezelgehalte is goed voor je stoelgang en geeft je bovendien een gevuld gevoel. Hierdoor heb je minder snel de neiging om naar een ongezonde snack te grijpen.
Verder zijn vezels gezond, doordat ze je bloedsuikerspiegel en bloeddruk kunnen helpen reguleren. Ook kunnen ze een positief effect hebben op het cholesterolgehalte in je lichaam.
Kruisbessen kunnen daardoor een bijdrage leveren aan een lagere kans op chronische ziektes als diabetes of een hartaandoening. Bovendien kunnen de vruchtjes, door hun hoge vezelgehalte en lage caloriegehalte, helpen om overgewicht tegen te gaan.
De kruisbes staat niet bekend als een opwekker van allergieën. Wel zou je allergische symptomen kunnen krijgen als je overgevoelig bent voor fruit in het algemeen.
Je merkt dat dan bijvoorbeeld aan jeuk of tintelingen in je mond. Ook niezen, een licht gevoel in je hoofd, misselijkheid of diarree kan duiden op een allergie. Verder kunnen de allergische klachten bestaan uit zwellingen op je lippen, tong of in je keel.
In de Nederlandse supermarkten zul je verse kruisbessen niet snel tegenkomen, want het is niet een van de gangbaarste fruitsoorten. De meeste kans heb je bij een goed gesorteerde groenteboer. Maar je kunt natuurlijk ook je eigen kruisbes planten.
Koop daarvoor een of meerdere jonge kruisbessenstruiken. Plant ze bij voorkeur op een zonnige plek. Heb je die niet? Dan neemt de struik ook genoegen met een plaats die half in de schaduw ligt.
Zorg dat je een royaal gat graaft, zodat de wortels van de plant makkelijk de grond in kunnen schieten. In ieder geval moet je de plant net zo diep planten als deze in de pot stond.
In de zomer kun je de kruisbessen oogsten. Je geoogste kruisbessen kun je een aantal dagen in de koelkast bewaren. Heb je een grote oogst? Dan kun je ze invriezen.
Na de oogst moet je de kruisbes snoeien. Zo heb je meteen de kans om je kruisbes te stekken. Dat kun je namelijk doen door een gesnoeid takje in het water te zetten of direct in de aarde te plaatsen.
Ga je zelf kruisbessen kweken? Zorg dan dat je diverse soorten kruisbesplanten neemt. Zo krijg je verschillende kleuren bessen. Bovendien heb je een langere oogsttijd, omdat sommige soorten eerder en ander weer later vruchten geven.
De kruisbes is gezond, lekker en erg veelzijdig. De vrucht kan puur gegeten worden, maar ook doen kruisbessen het goed in jam, saus of chutney.
Kruisbessen zijn niet overal eenvoudig verkrijgbaar. Dus ben je fan van dit besje en heb je een plekje over in je tuin? Plant dan zelf je eigen kruisbessenstruik!
Plant Foods Hum Nutr (2016) New Horizons for the Study of Dietary Fiber and Health: A Review (link)
Nutr Rev (2001) Dietary fiber and weight regulation (link)
Nutrients (2018) Whole Fruits and Fruit Fiber Emerging Health Effects (link)
Food Chem (2019) Contribution of phenolic compounds, ascorbic acid and vitamin E to antioxidant activity of currant (Ribes L.) and gooseberry (Ribes uva-crispa L.) fruits (link)
Scientia Horticulturae (2013) Total antioxidant capacity and total phenolic and anthocyanin contents in fruit species grown in Northwest Italy (link)
U.S. Department of Agriculture, Gooseberries, raw (link)
Fruitbomen.net (link)
Soortenbank.nl, Kruisbes (Ribes uva-crispa) (link)
Kruisbes.nl (link)
Stel dan je vraag gratis en eenvoudig aan één van onze deskundigen hier!
Een voedingscoach is specialist op het gebied van voeding en leefstijl. Deze hulpverlener helpt je daarom met afvallen, ...
In dit artikel wordt een antwoord gegeven op de volgende vragen. Waarom heb je dagelijks macronutriënten nodig? Hoeveel ...
Overweeg jij om te stoppen met de pil? Redenen om te stoppen met hormonale anticonceptie zijn natuurlijk: de wens om zwa...
De afgelopen jaren zijn er veel positieve berichten naar buiten gebracht over de mogelijke gezondheidsvoordelen van rode...
Favoriet van velen onder ons… pesto; het groene of rode sausje uit Italië dat we naar lieve lust door onze pasta roeren ...
