Zonnebloemolie: gezond of ongezond?

Zonnebloemolie staat op de vierde plek van meest geconsumeerde plantaardige oliën ter wereld. Deze populariteit is niet ongegrond. Door de neutrale smaak is zonnebloemolie een favoriet ingrediënt om mee te bakken en frituren. 

Daarnaast wordt zonnebloemolie op grote schaal gebruikt door fabrikanten. Je hebt het misschien niet door, maar de olie zit in veel voedingsmiddelen die je dagelijks eet. Van koekjes tot babyvoeding en margarine tot mayonaise. 

De toepassingen en gezondheidsvoordelen van zonnebloemolie zijn talrijk. De onverzadigde vetten in zonnebloemolie komen je hartgezondheid ten goede. We belichten de potentiële gezondheidsvoordelen en -nadelen van zonnebloemolie. Daarnaast lees je welk soort zonnebloemolie je het beste kunt kiezen. 

Nog steeds is Rusland een van de koplopers als het gaat om zonnebloemproductie, alleen Oekraïne produceert meer. Zonnebloemen worden in veel landen verbouwd. Als je wel eens met de auto op vakantie gaat naar Frankrijk of Italië heb je ze vast wel eens gezien, de eindeloze velden met zonnebloemen. Het grootste deel van deze bloemen wordt gebruikt om olie van te maken. 

Hoe wordt zonnebloemolie gemaakt?

Het eerste deel van het productieproces is gericht op het reinigen, zeven en ontdoen van de schillen van de zonnebloempitten. 

Om een zo groot mogelijke hoeveelheid olie te winnen tijdens het persen, worden de zonnebloempitten eerst gemalen en verhit. Als dit op de juiste manier wordt gedaan, kunnen producenten tot 50% olie uit het zaad halen. Wat overblijft kan worden gebruiken voor andere industriële of agrarische toepassingen. 

De laatste stap is het zuiveren van de ruwe olie. Hierdoor creëer je een kleurloze, geurloze olie met een neutrale smaak die geschikt is om te koken.

Voedingswaarde zonnebloemolie

Zonnebloemolie is een gezonde keuze: het bevat van nature veel enkelvoudig en meervoudig onverzadigde vetten. Dit zijn gezonde vetten die bijdragen aan je hartgezondheid. 

De voedingswaarde van zonnebloemolie per 100 ml is:

• 897 kcal
• 0,3 gram eiwitten
• 0 gram koolhydraten
• 99 gram vetten, waarvan 10,6 gram verzadigd vet
• 0 gram vezels

Dit lijkt qua calorieën misschien veel, maar 100 milliliter zonnebloemolie zul je niet snel binnenkrijgen. Een eetlepel staat gelijk aan zo’n 10 milliliter.

Zonnebloemolie is een uitstekende bron van een vitamine E. Met 100 milliliter olie krijg je 389% van de Aanbevolen Dagelijkse hoeveelheid (ADH) binnen. 

De meeste mensen krijgen meer omega 6 binnen dan omega 3. Volgens critici is deze verhouding ongezond en dien je je inname van omega 6 te beperken. Waarom? Omdat je lichaam linolzuur (een soort omega 6-vetzuur) kan omzetten in een ander vetzuur, arachidonzuur genaamd. Arachidonzuur is een bouwsteen voor moleculen die ontstekingen en de vernauwing van je bloedvaten kunnen bevorderen. 

Volgens Harvard Medical School is deze bewering ongegrond. Je lichaam zet arachidonzuur ook om in moleculen die ontstekingen kalmeren en bloedstolsels bestrijden. Daarnaast zet je lichaam zeer weinig linolzuur om in arachidonzuur. Ook wanneer linolzuur overvloedig aanwezig is in je voeding. 

Hoewel de inname van omega 3-vetzuren omhoog moet, is een lagere omega 6 inname niet per se beter voor je gezondheid

Gezondheidsvoordelen van zonnebloemolie

Is zonnebloemolie een gezonde olie? Zonnebloemolie kan bijdragen aan je gezondheid door de positieve verhouding van onverzadigde vetten. Daarnaast is het rijk aan antioxidanten. De volgende gezondheidsvoordelen zijn geassocieerd met zonnebloemolie:

Versterkt je immuunsysteem

Zonnebloemolie is rijk aan antioxidanten en versterkt je celmembraan barrières die het moeilijker maken voor bacteriën en virussen om het lichaam binnen te komen. Het verhoogt het vermogen van je lichaam om zich tegen infecties te verdedigen.

Potentiële gezondheidsrisico's van zonnebloemolie

Hoewel zonnebloemolie voordelen voor je gezondheid heeft, wil je voorkomen dat je te veel consumeert of de olie oververhit. Zonnebloemolie heeft de volgende potentiële gezondheidsrisico's.

Ondanks dat zonnebloemolie een hoog rookpunt heeft, dien je voorzichtig te zijn dat je de olie niet te lang verhit of vaak hergebruikt. Hoe vaker dezelfde olie wordt gebruikt om te frituren, hoe lager het rookpunt. Dat zit zo: elke keer dat je olie verwarmt, beginnen de moleculen langzaam af te breken. Wanneer je olie hergebruikt, zal het rookpunt elke keer lager worden.

Volgens een aantal onderzoeken vergroot geoxideerde olie je risico op kanker, hart- en vaatziekten en neurologische aandoeningen. Maar niet alle wetenschappers zijn hiervan overtuigd. Volgens sommige onderzoekers bieden de natuurlijke antioxidanten in je lichaam voldoende bescherming tegen de schadelijke effecten van geoxideerde olie. Hoe gevaarlijk geoxideerde oliën precies zijn voor je gezondheid, is nog onduidelijk. 

Het mogelijke risico van geoxideerde olie lijkt voornamelijk te worden veroorzaakt door overmatige consumptie van gefrituurd voedsel. Met name in restaurants en horecagelegenheden waar de olie meerdere keren wordt gebruikt.

Geraffineerde zonnebloemolie wordt aangeraden wanneer je deze op een hoge temperatuur wilt verhitten, zoals bij frituren. Of wanneer je een olie zoekt met een zeer milde smaak.

Ongeraffineerde oliën (ook wel extra vierge genoemd) worden daarentegen verwerkt met een mechanische pers (zonder hitte of chemicaliën). Deze oliën zijn van hoge kwaliteit en rijk aan voedingsstoffen. Ze behouden meer van hun kleur en smaak.

Ongeraffineerde oliën zijn veel delicater en duurder dan geraffineerde. Ook zijn ze minder hittebestendig. Gebruik koudgeperste zonnebloemolie voor koude gerechten, zoals salades.

Zowel ongeraffineerde als geraffineerde zonnebloemolie staan in de Schijf van Vijf. Ongeraffineerde olie bevat de meeste voedingsstoffen. Maar geraffineerde olie is nog steeds een gezondere keuze dan bereidingsvetten met veel verzadigd vet, zoals roomboter of kokosolie.

Bak je graag met zonnebloemolie en zoek je een alternatief, bijvoorbeeld omdat zonnebloemolie niet verkrijgbaar is? Een goede bakolie heeft een neutrale smaak en een hoog rookpunt. Je kunt geraffineerde oliesoorten, zoals koolzaadolie, maïsolie en ‘milde’ olijfolie gebruiken.

Extra vierge of koudgeperste oliën zijn door het lagere rookpunt niet geschikt voor bakken of frituren. Je kunt deze wel gebruiken in een salade.