Aspartaam: tweehonderd keer zo zoet is als suiker, maar is het ook gezond?

Aspartaam is een zoetstof dat onder andere gebruikt wordt in light frisdranken. Het lijkt een aantrekkelijk middel als je minder suiker wilt eten of drinken.

Ondanks de populariteit, is er de laatste jaren ook controverse ontstaan over de stof. Tegenstanders beweren namelijk dat aspartaam erg slecht is voor je gezondheid. Het wordt in verband gebracht met allerlei fysieke aandoeningen. 

Aspartaam is dan ook uitgebreid getest, met wisselende resultaten. Tot nu toe bestaat er geen consensus over de vraag of het al dan niet schadelijk voor je is.

In dit artikel leggen we je uit wat aspartaam precies is en welke voor- en nadelen er kleven aan deze suikervervanger.

Aspartaam is een synthetische stof die is samengesteld uit twee ingrediënten die van nature voorkomen in voedsel. Dit geldt echter niet voor aspartaam, dat kunstmatig geproduceerd wordt uit deze twee stoffen:

1. Asparaginezuur: dit is een niet-essentieel aminozuur, dat van nature voorkomt in je lichaam en in voedsel. Aminozuren zijn de bouwstenen van eiwitten in je lichaam. 

Je lichaam gebruikt asparaginezuur om hormonen aan te maken en om de normale werking van je zenuwstelsel te ondersteunen. Asparaginezuur zit onder andere in vlees, vis, eieren, sojabonen en pinda's.

2. Fenylalanine: dit is een essentieel aminozuur dat van nature aanwezig is in de meeste eiwitbronnen. Je lichaam produceert het niet van nature, daarom moet het uit je voedsel halen. 

Je lichaam gebruikt fenylalanine om eiwitten, chemische stoffen in je hersenen en hormonen te maken. Het zit onder andere in mager vlees, zuivelproducten, noten en zaden.

Waar zit aspartaam in?

Wanneer een product het label ‘suikervrij’ heeft, betekent dat meestal dat er in plaats van suiker een kunstmatige zoetstof in zit. Niet alle suikervrije producten bevatten aspartaam, maar het is wel een van de meest populaire zoetstoffen. Enkele voorbeelden van producten met aspartaam zijn:

• Light-frisdrank
• Suikervrij ijs
• Vruchtensap met minder calorieën
• Suikervrije kauwgom
• Light (drink)yoghurt
• Suikervrij snoepgoed

Aspartaam wordt dus toegevoegd aan allerlei ‘light’ producten. Ook is de stof het hoofdingrediënt van verschillende suikervervangers voor in je koffie of thee.

Voedingswaarde van aspartaam

In Europa is door de European Food Safety Authority (EFSA) de aanvaardbare dagelijkse inname (ADI) van aspartaam vastgesteld op 40 milligram per kilogram lichaamsgewicht.

Een blikje light-frisdrank bevat ongeveer 185 milligram aspartaam. Een persoon van 68 kilo zou dus bijna 15 blikjes frisdrank per dag moeten drinken om de dagelijkse inname van de EFSA te overschrijden. Uiteraard is het nog steeds verstandig om niet teveel frisdrank te drinken, om zoveel mogelijk bijwerkingen van aspartaam en andere ingrediënten te voorkomen.

Hoewel er verhalen circuleren over dat aspartaam bijwerkingen zou hebben, zijn er lastig onderzoeken te vinden die dit expliciet bevestigen. De European Food Safety Authority (EFSA) concludeert namelijk dat het veilig is zolang de ADH niet overschreden wordt. 

In de volgende alinea’s noemen we de voor- en nadelen van aspartaam en wordt er dieper ingegaan op de risico’s. 

5 Grootste gezondheidsnadelen van aspartaam

Is aspartaam schadelijk voor de gezondheid? Hoewel het binnenkrijgen van aspartaam via producten kan helpen bij het verminderen van je suikerinname, is er ook veel controverse. Het consumeren van aspartaam-houdende voedingsmiddelen zou er namelijk toe leiden dat je lijf denkt dat het gevoed wordt met suikers. Je houdt dus als het ware je lichaam voor de gek. 

Je lijf gaat op zoek naar deze suikers, maar kan ze niet vinden. Hierdoor zou je juist extra trek krijgen in suikerhoudende producten. Het zou dus niet zorgen voor een slanke lijn, maar aspartaam kan door die reden zelfs een dikmaker zijn. 

Ook is er recent bezorgdheid geuit over de negatieve effecten van het langdurig gebruik van kunstmatige zoetstoffen op gezonde darmbacteriën. Deze zijn essentieel voor een optimale gezondheid.

Het huidige onderzoek is echter uitgevoerd bij ratten. Er zijn dan ook eerst studies bij mensen nodig, voordat hierover definitieve conclusies kunnen worden getrokken.

Daarnaast staan de veiligheid en de gezondheidseffecten op lange termijn regelmatig ter discussie. In de volgende gevallen is bewezen dat de stof daadwerkelijk gezondheidsnadelen heeft.

1. Bij gebruik van medicatie voor schizofrenie

Tardieve dyskinesie (TD) is een bewegingsstoornis die optreedt als bijwerking van sommige schizofreniemedicijnen. Het fenylalanine in aspartaam kan dit effect versterken. Je kunt altijd je arts raadplegen wanneer je niet zeker bent of je bepaalde stoffen beter kunt vermijden.

4. Bij het ontstaan van glucose-intolerantie

Glucose-intolerantie betekent dat je lichaam suiker niet goed kan metaboliseren. Hierdoor ontstaat een verhoogde bloedsuikerspiegel. Verschillende studies bij mensen hebben aspartaam in verband gebracht met het optreden van glucose-intolerantie. Op deze wijze kan aspartaam met de bloedsuikerspiegel in verband worden gebracht. Veel van deze onderzoeken waren echter gericht op volwassenen met obesitas.

Er moet meer onderzoek worden gedaan om de langetermijneffecten van suikervervangers op het suikermetabolisme te begrijpen. Onderzoek dat zowel bij volwassenen met als zonder obesitas wordt uitgevoerd.

5. Aspartaamvergiftiging en overige aandoeningen

Tegenstanders van aspartaam-gebruik beweren dat de stof verantwoordelijk is voor nog veel meer kwalen en aandoeningen. Zo zou de consumptie ervan volgens hen onder andere kunnen bijdragen aan een verhoogd risico op:

• Diabetes
• Hartziekten
• Toevallen
• Hoofdpijn
• Depressie
• ADHD
• Duizeligheid
• Gewichtstoename
• Geboorteafwijkingen
• Lupus
• Ziekte van Alzheimer
• Multiple Sclerose (MS)
• Verschillende soorten kanker

Bij een overdosis aspartaam zou ook aspartaamvergiftiging optreden. Aspartaam kan dan leiden tot symptomen zoals hoofdpijn en diarree.

Er wordt continu onderzoek verricht om het verband tussen de verschillende kwalen en aspartaam te bevestigen of te ontkrachten. Op dit moment zijn de uitkomsten van de uitgevoerde studies nog erg wisselend. Doordat er nog steeds onderzoek gedaan wordt, kunnen er altijd nog nieuwe conclusies getrokken worden. Indien je je zorgen maakt, zou je je eigen aspartaaminname kunnen verminderen.

Sommige onderzoeken melden verhoogde risico's, verergerde symptomen of versnelling van bepaalde ziektes door aspartaaminname, terwijl andere onderzoeken juist geen negatieve uitkomsten vinden.

Is aspartaam veilig?

Je vraagt je wellicht af of aspartaam veilig is en of je producten met deze stof zonder problemen kunt consumeren. De Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) heeft in 2013 meer dan zeshonderd onderzoeken beoordeeld en vond geen reden om aan te nemen dat het niet veilig is voor consumptie. 

Ondanks alle tegengeluiden wordt aspartaam dus beschouwd als algemeen veilig voor gebruik. Uiteraard wel binnen de aangegeven veilige grenzen.