Eiwitten of proteïnen worden niet alleen gebruikt als bouwstenen voor je lichaam. Ze ondersteunen allerlei lichaamsprocessen. Eiwitten worden onder andere gebruikt als brandstof, enzymen en afweerstoffen. Bovendien speelt deze stof een belangrijke rol in ons immuunsysteem. Genoeg redenen om je eiwitinname eens goed onder de loep te nemen.
Lees hier alles over eiwitten en waarom ze essentieel zijn voor een gezond, slank en sterk lijf.
Geschreven door Aisha Kaars, Diëtist i.oBSc Voeding en diëtiek
Eiwitten worden ook wel proteïnen genoemd. Het zijn, net als koolhydraten en vetten, voedingsstoffen.
Eiwitten, koolhydraten en vetten worden ook wel macronutriënten genoemd. Zonder deze drie bouwstoffen kan een mens niet overleven.
De mens bestaat zelf uit zo'n 100.000 eiwitten (dit staat gelijk aan 12 kilo), met elk een eigen taak. Alle cellen bevatten eiwit; de spieren, organen, het zenuwstelsel, het bloed en de botten.
Eiwitten bestaan uit moleculen die zijn opgebouwd uit ketens van aminozuren. Dit zijn organische verbindingen bestaande uit koolstof, zuurstof, stikstof en vaak ook zwavelmoleculen. Aminozuren in eiwitten zorgen voor het versterken en herstellen van lichaamscellen.
De ketens van aminozuren zijn verbonden door peptide-bindingen (in stukjes gebroken eiwitten). Ieder eiwit is uniek.
Eiwitten bestaan uit maar liefst 22 aminozuren. Hiervan kan het lichaam er zelf 13 aanmaken. De rest moet je uit voeding halen en zijn dus essentiële aminozuren. Verder zijn er ook nog 6 semi-essentiële aminozuren die het lichaam soms niet of maar beperkt kan aanmaken.
Essentiële aminozuren zijn:
Semi-essentiële aminozuren zijn:
Niet-essentiële aminozuren zijn:
Eiwitten helpen zoals gezegd bij het opbouwen en herstellen van lichaamscellen en spieren. Verder zijn ze betrokken bij het vervoer van bepaalde stoffen door het bloed en de cellen. Zuurstof en koolstofdioxide worden bijvoorbeeld vervoerd met behulp van hemoglobine, een eiwit dat zorgt voor de rode kleur.
Proteïnen vormen zich tot enzymen. De enzymen spelen bijvoorbeeld een rol in het spijsverteringssysteem en het immuunsysteem. Ook hormonen zoals insuline zijn opgebouwd uit eiwitten.
Powered by FitChef
Uit aminozuren vormen zich neurotransmitters, de boodschapstofjes van en naar de hersenen. Neurotransmitters geven signalen door tussen zenuwcellen.
Deze sofjes zijn verantwoordelijk voor de aanmaak van bijvoorbeeld het geluksstofje dopamine.
Eet je te weinig eiwitten dan kun je last krijgen van spierafbraak en spierzwakte. Ook zal je immuunsysteem minder goed gaan werken.
In Nederland eten de meeste mensen meer dan voldoende proteïnen. In sommige ontwikkelingslanden hebben mensen een tekort aan eiwitrijke producten en zijn er kinderen met een groeiachterstand. In landen waar voedseltekort is gebeurt het ook vaak dat kinderen lang borstvoeding krijgen om zo de nodige voedingstoffen binnen te krijgen.
Wanneer je eiwitrijke voeding eet, breekt je lichaam de eiwitten af en kan zo bij de afzonderlijke aminozuren komen en die opnemen. Dat afbreken begint in de mond door middel van speeksel en enzymen, en vervolgens in de maag en dunne darm (eventueel dikke darm) met behulp van enzymen en maagzuur.
De aminozuren worden via de darm in het bloed opgenomen en door de lever verder omgezet naar lichaamseiwit. Steeds opnieuw wordt er in de lever, de darm en in spieren eiwitten afgebroken en weer opnieuw opgebouwd, om zo beschadigd weefsel af te voeren.
Er bestaan verschillende soorten proteïnen. Zo wordt er een onderscheid gemaakt tussen hoogwaardige en minder hoogwaardige. Als we het hebben over hoogwaardige eiwitten dan gaat het over eiwitten met een kwalitatief hoog eiwitgehalte dat uitstekend door het lichaam opneembaar is.
Proteïnen vind je in zowel dierlijke als plantaardige producten. Bij dierlijke producten kun je denken aan vlees, vis, zuivel en eieren. Bij plantaardige producten kun je denken aan noten, peulvruchten, paddenstoelen, groene groenten, granen, avocado, zaden en pitten.
Dierlijke producten bevatten meer essentiële aminozuren dan plantaardige producten; alleen soja bevat alle essentiële aminozuren. Wanneer je geen dierlijke producten eet is het handig om meerdere eiwitrijke producten te combineren zodat je van alle essentiële aminozuren wat binnenkrijgt, bijvoorbeeld granen gecombineerd met peulvruchten.
Doe de quiz en kom er in enkele minuten achter! Ook ontvang je een persoonlijk advies waarin staat hoe je je eetpatroon kunt verbeteren.
Gebruik onze gratis Matching tool om de voedingsexpert te vinden die jou het beste kan ondersteunen.
Ga naar de Matching tool
Helaas zijn er veel mensen die een allergie hebben voor eiwitrijke voeding. Het afweersysteem maakt dan bepaalde anti-stoffen aan en veroorzaakt een overgevoeligheidsreactie. Je kunt daardoor last krijgen van onder andere huidallergie, benauwdheid en darmklachten.
Gluten is bijvoorbeeld een eiwit in tarwe waar veel mensen intolerant voor zijn (coeliakie). Maar ook koemelk, pinda's, soja, noten en schaaldieren kunnen een overgevoeligheidsreactie geven.
Heb je de zeldzame stofwisselingsziekte PKU dan is je lichaam niet goed bestand tegen het aminozuur fenylalaline.
Dit verschilt per persoon. Het hangt bijvoorbeeld af van je leeftijd, je lichaamsgewicht, je spiermassa en je opnamevermogen van de proteïnen.
De gemiddelde volwassene heeft per dag ongeveer 0,8 gram eiwitten per kilo lichaamsgewicht nodig. Dit is de dagelijks aanbevolen hoeveelheid. Voor vrouwen komt dat gemiddeld genomen neer op zo'n 46 gram per dag en voor mannen op ongeveer 56 gram.
Er zijn ook gevallen waarbij je meer eiwitten nodig hebt:
Zoek goed uit hoeveel eiwitten je per dag in mag nemen. Er zitten namelijk nadelen aan te veel eiwitinname.
Je kunt het ook overdrijven met de inname. Overtollig eiwit plas je in principe uit, maar teveel eiwitten (meer dan 3 gram eiwitten per kilo lichaamsgewicht) kunnen zorgen voor de ophoping van urinezuur in je lichaam en dat is belastend voor je nieren.
Veel mensen hebben daarbij een (lichte) allergie voor bijvoorbeeld koemelk, pinda's, noten, soja en / of schaaldieren. Bij overmatige consumptie van eiwitten krijg je daar vaak meer last van.
Zorg vooral voor veel variatie, waarbij groenten de boventoon voeren. De verhouding vetten - koolhydraten - eiwitten zou ongeveer 30% - 40% - 30% moeten zijn.
Wanneer je op hoog niveau traint is het verstandig om onder begeleiding van een diëtist te staan.
Met eiwitrijk voedsel kun je makkelijk afvallen. Er bestaan ook diverse eiwit-diëten. Proteïnen leveren calorieën zonder dat je er veel van aankomt. Je kunt dus afvallen zonder de hele tijd calorieën te tellen.
Doe de quiz en kom er in enkele minuten achter! Ook ontvang je een persoonlijk advies waarin staat hoe je je eetpatroon kunt verbeteren.
Hoogwaardige eiwitten geven snel een verzadigd gevoel zonder de bloedsuikerspiegel te verhogen. Je hebt dus geen hongergevoel. Je kunt echter zonder problemen langzame (complexe) koolhydraten blijven eten naast de eiwitten, zoals zilvervliesrijst.
Proteïnen zijn moeilijker om te zetten in energie dan koolhydraten. Het kost het lichaam dus meer moeite en dat versnelt de stofwisseling. Wanneer je weinig snelle koolhydraten eet maar meer eiwitten kan het lichaam overgaan op het halen van glucose (suiker) uit de aminozuren in eiwitten.
Volg zo'n dieet enkel onder begeleiding van een deskundige.
Eiwitrijke voeding is essentieel wanneer je spiermassa wilt opbouwen. Het blijkt niet uit te maken of dit dierlijke of plantaardige eiwitten zijn. Wanneer je alleen traint zonder extra eiwitten te eten dan zal het een stuk minder snel gaan. Andersom is het zo dat je natuurlijk niet automatisch spierweefsel opbouwt zonder voldoende aan (kracht)sport te doen.
Als je gaat sporten ontstaan er kleine scheurtjes in je spieren. Deze kunnen weer snel hersteld worden met eiwitrijke voeding. Eerst bouw je door het trainen de eiwitten af en vervolgens wordt het eiwit in de spieren opgeruimd en vervangen door nieuw en sterker eiwit. Dit zorgt voor spierherstel.
...je het meeste effect bereikt door binnen een uur na je training eiwitrijke voeding te eten.
Eiwitshakes zijn vaak gemaakt van whey (wei in het Nederlands). Wei ontstaat als bijproduct van kaas. Eiwitshakes of proteïneshakes worden ingezet bij eiwit-diëten en bij intensief sporten. Het is een makkelijke manier om snel veel proteïnen binnen te krijgen.
Voor mensen die sporten op hoog niveau kunnen eiwitshakes zeker werken. Wel moet je uitkijken dat er geen ongezonde zoetstoffen in de shakes zitten.
Toch zitten er een aantal nadelen aan deze shakes. Ten eerste is het geen volledige voeding. Je kunt beter gevarieerd eten en minderen of liever helemaal stoppen met de consumptie van snelle suikers. Ook is de kans groot dat je snel aankomt nadat je gestopt bent met deze shakes. Bovendien zijn ze vaak erg prijzig.
Stel dan je vraag gratis en eenvoudig aan één van onze voedingsexperts hier!
Gebruik onze gratis Matching tool om de voedingsexpert te vinden die jou het beste kan ondersteunen.
Ga naar de Matching tool
Eiwitten zijn voedingsstoffen, net als vetten en koolhydraten. Een ander veel gebruikte benaming voor eiwitten is proteï...
Om snel wat kilo's af te vallen is er de laatste tijd een ware rage ontstaan. We hebben het hier over het drinken van ei...
De aandoening 'lekkende darm syndroom' is nog niet bij veel mensen bekend. Wij besteden er daarom in dit artikel aandach...
Wil je zelf je lever ontgiften op natuurlijke wijze? In dit artikel geven we je tips hoe je met behulp van voeding kunt ...
Heb jij wel eens van een grondnootje of aardnootje gehoord? Dit zijn de bijzondere bijnamen van ... de pinda! Hoewel dez...
Linzen, kidneybonen, kapucijners en bruine bonen hebben vaak een wat stoffig imago. Maar eigenlijk zijn ze alles behalve...
Wil jij een gespierd lichaam? Dan ben je niet de enige. Veel mannen en vrouwen dromen ervan. Spieren worden vaak gezien ...
Blijf op de hoogte door je in te schrijven voor onze nieuwsbrief. Ontvang tijdelijk ons e-book 'Eet jij gezond?' helemaal gratis.
