Een vitamine B12 tekort komt veel voor. Vooral ouderen, veganisten en mensen met een (chronische) darmaandoening lopen hierbij risico. Symptomen van vitamine B12 tekort zijn niet altijd even duidelijk. Toch is het belangrijk dat je deze leert herkennen. Deze vitamine speelt namelijk een grote rol in ons zenuwstelsel en de aanmaak van rode bloedcellen.
Lees hier alles over deze bijzondere vitamine en hoe je een tekort kunt herkennen.
Geschreven door Alicia Izeboud, DiëtistBSc Voeding en diëtiek
Vitamine B12 is een zogenoemde water oplosbare vitamine en wordt ook wel 'cobalamine' genoemd. Ons lichaam maakt deze stof in kleine hoeveelheden aan. Hiernaast hebben we niet veel nodig om onze aanbevolen dagelijkse hoeveelheid te bereiken.
...vitamine B12 de enige wateroplosbare vitamine is die in het lichaam kan worden opgeslagen als reservevoorraad in de lever?
Helaas wordt B12 geproduceerd op een plek in je darm, waar deze stof niet (goed) wordt geabsorbeerd. Het wordt dus wel mondjesmaat geproduceerd, maar dit wordt ook gelijk weer door het darmstelsel afgevoerd. Zonde, want zo bereikt bijna niets van deze productie je bloedbaan.
Vitamine B12 is de grootste uit de groep van B-vitamines. In totaal zijn er 8, waarbij vitamine B12 chemisch gezien de meest ingewikkelde structuur heeft. Deze vitamine wordt alleen maar geproduceerd door specifieke bacteriën.
Sommige van deze bacteriën zijn te vinden in het gras en ruwvoer dat door onze herkauwers gegeten wordt. Denk hierbij aan koeien, geiten en schapen. De bacterie wordt opgegeten en vestigt zich vervolgens in de darm, waar het verder gaat met vitamine B12 produceren.
De Algemene Dagelijkse Hoeveelheid (ADH) voor vitamine B12 is bij een volwassene vastgesteld op 2,8 microgram per dag. Dit aantal heb je al snel behaald, wanneer je goed op je voeding let.
Maar kinderen hebben deze vitamine ook nodig, voor een goede groei en ontwikkeling. Hiervoor is 2,8 microgram echter veel te veel. Daarom kun je de volgende richtlijnen aanhouden qua leeftijd:
Gelukkig zorgt ons lichaam ervoor dat een teveel aan vitamine B12 geen schade aanricht in ons lijf of klachten geeft. De opname van deze stof wordt namelijk streng gereguleerd. Wanneer iemand teveel inneemt, zal dit niet geabsorbeerd worden door het lichaam; zelfs niet als dit structureel gebeurt.
Maar hoe merk je, dat je een vitamine b12 tekort hebt opgebouwd?
Een vitamine B12 tekort kan voor allerlei klachten zorgen. Deze stof speelt namelijk een belangrijke rol in ons lichaam. Vitamine B12 hebt bij de volgende processen:
Vitamine B12 is in combinatie met foliumzuur (vitamine B11) onmisbaar in de vorming van je DNA en RNA. Deze vorming noemen we 'synthese'.
RNA staat voor Ribonucleïnezuur, wat een van de drie onmisbare macromoleculen is voor alle bekende vormen van leven. DNA staat voor Desoxyribonucleïnezuur. Deze macromolecuul is de belangrijkste drager van al ons erfelijk materiaal. In die zin, bepaalt ons DNA wie en wat we zijn.
Elke B-vitamine speelt een rol in onze cellulaire energieproductie. In dit deel van de stofwisseling wordt energie geproduceerd uit voedingstoffen, zoals koolhydraten, eiwitten en vetten.
De energie is vervolgens beschikbaar in de vorm van de stof ATP, wat voor adenosinetrifosfaat staat. ATP wordt ook wel als de belangrijkste energievoorziening van het menselijk lichaam beschouwd.
Vitamine B12 heeft ook een onmisbare functie in de vorming van myeline, ook wel 'myelinisatie' genoemd. Myeline is een zacht, vetachtig laagje dat om de uiteinden van onze zenuwen gevormd wordt.
Deze stof zorgt ervoor dat de zenuwprikkels gemakkelijker door de zenuw heen bewegen. Ook voorkomt het, dat deze prikkel onbedoeld naar een andere zenuw overspringt. Dit is cruciaal voor het correct functioneren van ons zenuwstelsel. Verloopt onze zenuwgeleiding goed, dan kan informatie correct en snel door het gehele lichaam getransporteerd worden.
Rode bloedcellen (erythrocyten) zijn een van de belangrijkste onderdelen van ons bloed. Ons bloed is hier grotendeels uit opgemaakt en deze cellen vervullen een zeer belangrijke taak: het vervoeren van zuurstof.
Maar rode bloedcellen hebben het eeuwige leven niet. Ze circuleren zo'n 100 tot 120 dagen in onze bloedbaan. Vervolgens zijn ze te verouderd om verder te werken en worden ze door onze lever, beenmerg en milt verwijderd.
Om het gehalte van deze cellen op niveau te houden, is het beenmerg continu bezig met het produceren van nieuwe rode bloedcellen. Hier heeft het onder andere ijzer en foliumzuur, maar ook vitamine B12 voor nodig.
Doe de quiz en kom er in enkele minuten achter! Ook ontvang je een persoonlijk advies waarin staat hoe je je eetpatroon kunt verbeteren.
Gebruik onze gratis Matching tool om de voedingsexpert te vinden die jou het beste kan ondersteunen.
Ga naar de Matching tool
Ook speelt vitamine B12 een rol in de celvorming van de wanden die onze tong, darm en vagina bekleden.
Het is dus belangrijk, om een tekort op tijd te kunnen herkennen. Hieronder geven we de 9 meest bekende klachten en symptomen van vitamine B12 tekort.
Vaak zien we bij mensen met een vitamine B12 tekort dat ze een bleke of gele huidskleur hebben. Ook is het oogwit vaak wat verkleurd. Wanneer er geen of te weinig van deze vitamine is, wordt namelijk de aanmaak van rode bloedcellen verstoord.
Hierdoor ontstaat er megaloblastische bloedarmoede. De rode bloedcellen die gevormd zijn, blijken te groot en misvormd om uit het beenmerg naar de bloedbaan te treden. Hierdoor krijg je te weinig van deze cellen, wat de huid een bleke kleur geeft.
Ook zullen de cellen die achterblijven kapot gaan of afgebroken worden door het lichaam. Dit wordt verwerkt door de lever, waarbij de stof bilirubine vrijkomt. Wanneer dit in hoge hoeveelheden aanwezig is, kan de huid en het oogwit een gelige kleur krijgen.
Een van de bekendste symptomen van een vitamine B12 tekort, is energietekort. Dit wordt veroorzaakt door het tekort aan rode bloedcellen. Deze cellen transporteren namelijk zuurstof door het gehele lichaam.
Komt je lichaam zuurstof tekort, dan kunnen belangrijke processen minder goed uitgevoerd worden. Hierdoor is er ook minder energie beschikbaar.
Bij ouderen zien we deze klachten vaak ontstaan door de auto immuunziekte 'pernicieuze anemie'. Hierbij wordt te weinig van de glycoproteïne 'intrinsieke factor' geproduceerd in het lichaam.
En dit molecuul heb je nodig om een vitamine B12 tekort te voorkomen! Het bindt zich namelijk in de darm aan de vitamine, zodat het lichaam deze kan opnemen. Heb je te weinig intrinsieke factor, dan wordt de B12 ongebruikt afgevoerd door het darmstelsel.
Vitamine B12 speelt een belangrijke rol in ons zenuwstelsel. Wanneer een tekort voortduurt, kan dit schade aan de zenuwen veroorzaken. Deze vitamine is namelijk cruciaal in de aanmaak van myeline, een vettige substantie die voor de bescherming van zenuwuiteinden zorgt. Is B12 niet voldoende aanwezig, dan kan het zenuwstelsel niet goed functioneren.
Een veel geziene klacht hierbij, is paresthesie. Dit is een stoornis in de gevoelssensatie, wat een tintelend of prikkend gevoel geeft in ledematen zoals handen en voeten.
Helaas kan de aantasting van het zenuwstelsel ernstigere vormen aannemen dan alleen een prikkend gevoel in de handen en voeten. Wanneer er niet goed meer gecommuniceerd kan worden binnen het lichaam, kan er van alles fout gaan.
De motoriek vermindert, men krijgt vaak balans- en coördinatie problemen. Dit wordt vaak bij ouderen gezien met een vitamine B12 tekort.
Een tekort aan bepaalde vitaminen of mineralen kan ontstekingen aan de tong en mond veroorzaken. Zo ook bij een tekort aan vitamine B12. In het geval van een tongontsteking (glossitis), wordt de tong gezwollen, rood en pijnlijk. Vaak worden bij dit tekort lange, rechte groeven op de tong waargenomen.
Ook zal de oppervlakte van de tong vaak glad lijken, omdat de smaakpapillen door de druk recht getrokken worden. Bij deze ontsteking heb je vaak veel moeite met kauwen, slikken en praten. Bij dit tekort kunnen er ook zweren in de mond ontstaan. Hiernaast ervaart men vaak jeuk in de mond, een prikkerige tong of een algemeen brandend gevoel.
Naast vermoeidheid, kan het tekort aan rode bloedcellen nog meer klachten in het lichaam veroorzaken. Bij een vitamine B12 tekort heb je sneller last van ademtekort en duizeligheid dan normaal.
Omdat er minder rode bloedcellen zijn, heeft je lichaam minder zuurstof tot zijn beschikking. Dit kun je voelen in het dagelijks leven, maar vooral wanneer je je inspant. Vaak ga je hierbij meer ademhalen, maar minder diep. Je wilt zo snel mogelijk, zoveel mogelijk zuurstof binnenhalen. Dit veroorzaakt een hijgende ademhaling.
Schade aan het zenuwstelsel kan ernstige vormen aannemen. Dit stelsel zit door ons hele lichaam, waardoor er overal klachten kunnen ontstaan.
Doe de quiz en kom er in enkele minuten achter! Ook ontvang je een persoonlijk advies waarin staat hoe je je eetpatroon kunt verbeteren.
Een opvallende klacht bij vitamine B12 tekort is de achteruitgang van het zicht. Vaak is het beeld wazig of komt het verstoord over. Dit betekent dat de optische zenuw die naar het oog loopt, aangetast is.
Het signaal wat van deze zenuw naar de hersenen loopt, is verstoord door de aangerichte schade. Hierdoor kan informatie niet goed meer doorkomen en weet je niet wat het oog precies waarneemt.
Een tekort aan vitamine B12 kan ervoor zorgen dat het humeur verandert. Geregeld wordt dit genoemd als een oorzaak van depressie of dementie.
Dit heeft grotendeels te maken met het gehalte homocysteïne in het bloed. Dit is een aminozuur, dat door ons eigen lichaam aangemaakt wordt. Hebben we te weinig vitamine B12, dan wordt het gehalte homocysteïne in het bloed te hoog.
Dit zorgt voor allerlei risico's. Onder andere wordt dit als belangrijke risicofactor van hart- en vaatziekten gezien. Maar het tast ook het brein aan. De communicatie naar de rest van het lichaam zal verslechteren, wat tot stemmingswisselingen en vergeetachtigheid kan leiden.
Een van de meest onverklaarbare symptomen van vitamine B12 tekort is koorts. Sommige mensen hebben een plotselinge verhoging van de lichaamstemperatuur, wanneer dit tekort aanwezig is.
Bij behandeling en toediening van de vitamine, verdwijnt deze verhoging binnen korte tijd weer. Maar waarom deze is ontstaan blijft in de huidige medische wetenschap nog een raadsel.
Vermoed je een tekort aan vitamine B12? Of heb je (een combinatie van) bovenstaande klachten? Dan is het altijd wijs om contact op te nemen met je arts. Ook al heb je misschien geen vitamine tekort, bovenstaande symptomen worden ook wel waargenomen bij andere oorzaken.
De klachten kunnen tot gevaarlijke situaties leiden, zoals ongelukken en een slechte gezondheid. En als je te lang wacht, kan er ook onherstelbare schade in het lichaam ontstaan.
Het is gemakkelijk dit tekort snel op te heffen. Je arts geeft een injectie met vitamine B12 preparaat, wat een paar keer herhaald moet worden voor optimaal resultaat. Vervolgens moet worden uitgezocht waarom je het tekort opgelopen hebt. Hier kan een serie aan testen bij komen kijken.
Laat je adviseren hoe je het tekort kunt voorkomen en vraag eventueel of men in aanmerking komt voor een periodieke vitamine B12 injectie.
Heb je ouders boven de 60 jaar oud, ben je zelf senior of mantelzorger bij een ouder persoon? Wees dan altijd waakzaam voor deze symptomen.
Een dagelijks menu met voldoende vitamine B12 is erg belangrijk voor een goed ontwikkeld en een gezond lichaam. Gelukkig zijn de bronnen voor deze vitamine rijkelijk aanwezig. Je vindt vitamine B12 namelijk dierlijke producten zoals in vlees, vleeswaren, eieren, melk en melkproducten.
Om deze reden hebben veganisten een verhoogde kans om een tekort op te lopen. Deze dierlijke producten worden namelijk geheel weggelaten uit een veganistische dieet.
Ook gistextract producten zoals marmiet bevatten vitamine B12. Hiernaast zijn er wat algen en wieren die deze stof bezitten, zoals het eetbare, Japanse zeewier nori. Over het algemeen zijn er veel plantaardige producten die deze vitamine bevatten. Of wij mensen hier gebruik van kunnen maken, staat nog ter discussie.
Er wordt namelijk vaak aangedragen dat wij niet de absorptie of verteringsfuncties bezitten, die de vitamine vanuit deze bronnen vrij kunnen waren voor gebruik.
Een vitamine B12 tekort brengt allerlei risico's met zich mee. Deze vitamine is belangrijk voor ons zenuwstelsel, zuurstofvoorziening, energie en afweersysteem.
Een tekort merk je doorgaans aan opvallende vermoeidheid, slechte coördinatie, duizeligheid, kortademigheid, huidverkleuringen en verstoord zicht.
Gelukkig komt een vitamine B12 tekort niet binnen één nacht tot stand. Maar mensen ouder dan 60 jaar, veganisten en patiënten met chronische darmproblemen dienen extra waakzaam te zijn. Bij een chronisch tekort kan er zenuwschade, energietekort en problematiek rond het brein optreden.
Deze vitamine vind je ruimschoots in dierlijke producten, zoals vlees, melk en eieren. Ook zijn er enkele plantaardige bronnen, al staat het verkrijgen van B12 via het menselijk verteringsstelsel hiervan ter discussie.
Naast B12 in je dieet, kun je ook smelttabletten of supplementen nemen. Smelttabletten zijn ideaal wanneer men (mogelijk) absorptieproblematiek in het maag-darmstelsel heeft.
Vermoed je een vitamine B12 tekort? Neem dan contact op met je huisarts. Wordt een tekort vastgesteld, dan kan dit opgevangen worden door een periodieke B12-injectie, eventueel in combinatie met supplementen. Belangrijk is echter dat men de oorzaak van het tekort ziet te achterhalen.
Stel dan je vraag gratis en eenvoudig aan één van onze voedingsexperts hier!
Gebruik onze gratis Matching tool om de voedingsexpert te vinden die jou het beste kan ondersteunen.
Ga naar de Matching tool
Prikkelbare darm syndroom is het één van de meest voorkomende aandoeningen van het spijsverteringsstelsel. Er wordt mome...
De aandoening 'lekkende darm syndroom' is nog niet bij veel mensen bekend. Wij besteden er daarom in dit artikel aandach...
Wil je zelf je lever ontgiften op natuurlijke wijze? In dit artikel geven we je tips hoe je met behulp van voeding kunt ...
Witte aanslag op de tong kan heel vervelend zijn. Het ziet er niet fris uit, de mond wordt droog en je krijgt een slecht...
Je lichaam heeft dagelijks vitaminen uit voeding nodig, omdat je lijf niet of onvoldoende in staat is om ze zelf aan te ...
Vitamine B is een wateroplosbare vitamine. In tegenstelling tot de vetoplosbare vitaminen A, D, E en K, kan je lichaam w...
Het is pas 100 jaar geleden dat vitamines werden ontdekt. Toch lijkt het alsof we ze altijd al gekend hebben! Van jongs...
Blijf op de hoogte door je in te schrijven voor onze nieuwsbrief. Ontvang tijdelijk ons e-book 'Eet jij gezond?' helemaal gratis.
