Vitamine A: de functie, gezondheidsvoordelen en de risico's van een tekort of overschot

Je lichaam heeft dagelijks vitaminen uit voeding nodig, omdat je lijf niet of onvoldoende in staat is om ze zelf aan te maken. Een van die essentiële vitaminen is vitamine A.

Deze vitamine is betrokken bij je gezichtsvermogen en de gezondheid van je huid, gebit en slijmvliezen. Ook is vitamine A noodzakelijk voor je botontwikkeling, je groei en die ontwikkeling van je foetus.

In dit artikel vertellen we je meer over de functies en gezondheidsvoordelen van vitamine A, via welke voedingsmiddelen je deze stof binnenkrijgt en wat de symptomen zijn van een tekort of teveel aan vitamine A.

Provitamine A is feitelijk nog geen retinol, maar een voorloper van de vitamine. Provitamine A vind je in plantaardige voedingsmiddelen, zoals fruit en groenten. 

Planten, groenten en fruit bevatten van nature kleurpigmenten, zogenaamde carotenoïden. Vanuit deze carotenoïden (bètacaroteen, luteïne en lycopeen), kan je lichaam zelf vitamine A aanmaken.

Functies van vitamine A

Vitamine A is onmisbaar voor ontwikkeling en groei. Je lichaam heeft het nodig voor de aanmaak van cellen en de weefselstructuur in je huid. Zo draagt deze vitamine bij aan: 

• Je gezichtsvermogen en de gezondheid van je ogen
• Een gezonde, elastische huid
• Een gezond gebit 
• Het beschermen van de slijmvliezen in je longen en darmen 
• De botontwikkeling en groei van jezelf én je foetus 
• Een goede weerstand 

In welke voeding vind je vitamine A?

Van nature zit vitamine A alleen in dierlijke producten. In plantaardige producten vind je wel de stofjes carotenoïden en provitamine A die je lichaam kan omzetten in retinol. 

Je kunt jezelf daarom van de benodigde vitamine A voorzien via verschillende voedingsmiddelen, zoals: 

• Vlees en vleeswaren, bijvoorbeeld lever en paté
• Vis
• Zuivelproducten
• Eieren (vooral de dooier) 
• Margarine, halvarine en bak- en braadproducten (met toegevoegde vitamine A)

Groenten en fruit met bètacaroteen (provitamine A), zoals: 

• Wortels
• Pompoenen
• Zoete aardappels
• Koolsoorten
• Groene bladgroenten
• Mandarijnen
• Sinaasappels

Gezondheidsvoordelen van vitamine A

De inname van vitamine A biedt de volgende gezondheidsvoordelen. De vitamine draagt bij aan:

Behoud van je gezichtsvermogen 

Retinol is onmisbaar voor het behoud van je gezichtsvermogen. Het draagt bij aan het functioneren van het net- en hoornvlies van je oog.

Voldoende inname van vitamine A kan zo zorgen voor een lager risico op leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD). Bij deze oogziekte wordt je zicht steeds minder. Zeker wanneer het schemert of donker is. 

Verbetering van je vruchtbaarheid

Voor zowel mannen als vrouwen draagt vitamine A bij aan een gezond voortplantingssysteem, omdat het is betrokken bij de ontwikkeling van eicellen en sperma.

Ook is de vitamine cruciaal voor de gezondheid van je placenta en je foetus. Zo vormt het een bijdrage aan de groei van belangrijke organen van je ongeboren kindje. 

Verbetering van je huid

Vitamine A draagt bij aan de verbetering van je huidstructuur. Daardoor blijft je huid strak, elastisch en jong. 

Versterking van je botten

Proteïne, calcium en vitamine D zijn essentieel voor de gezondheid van je botten. Ook vitamine A is gekoppeld aan de groei en botontwikkeling bij kinderen. 

ADH vitamine A voor kinderen

• 6 maanden tot 2 jaar: 300 microgram
• 2 tot 5 jaar: 350 microgram
• 6 tot 9 jaar: 400 microgram

ADH vitamine A voor mannen

• 9 tot 13 jaar: 600 microgram
• 14 jaar of ouder: 900 microgram

ADH vitamine A voor vrouwen

• 9 tot 13 jaar: 600 microgram
• 14 jaar of ouder: 700 microgram
• Zwangere vrouwen: 800 microgram
• Vrouwen die borstvoeding geven: 1100 microgram

Je kunt een vitamine A-tekort herkennen aan de volgende symptomen: 

• Lage weerstand
• Oogafwijkingen, zoals nachtblindheid of volledige blindheid
• Afwijkingen aan je huid, zoals een droge huid
• Afwijkingen aan je tandvlees, slijmvlies en gebit
• Dof haar
• Verminderde vruchtbaarheid

Je kunt een teveel aan vitamine A herkennen aan de volgende symptomen:

• Rode, schilferige huid
• Misselijkheid
• Problemen met je gezichtsvermogen
• Hoofdpijn
• Duizeligheid
• Slaperigheid
• Afwijkingen aan je ogen, huid of skelet

Vitamine A en je huid 

Je vindt vitamine A niet alleen in voeding, maar ook in veel anti-verouderingscrèmes. Je kunt de volgende types tegenkomen: retinol (ofwel vitamine A) en tretinoïne (ook wel vitamine A-zuur genoemd). 

Vitamine A-zuur bevordert de verdeling en productie van collageen en elastine in je huid. Deze eiwitten zorgen ervoor dat je huid sterk en elastisch blijft. Ook werkt tretinoïne herstellend voor rimpels en pigmentvlekken, als gevolg van Uv-straling door de zon.