Postnatale depressie: symptomen en behandeling

Lijd jij of je partner aan een postnatale depressie?

Een kind op de wereld brengen is een zeer emotionele en ingrijpende gebeurtenis.

Dit kan zowel gevoelens van vreugde als bezorgdheid oproepen.

Slaapgebrek en de grote verantwoordelijk kan jonge ouders enorm op de proef stellen.

Bij ongeveer 10% van de jonge moeders gaat het nog verder.

Deze vrouwen krijgen te maken met een postnatale depressie, ook wel postpartum depressie genoemd.

Dit heeft uiteraard effect op de naaste omgeving. De partner kan het hierbij net zo zwaar hebben.

Postnatale depressie kan een vrouw lamleggen en ervoor zorgen dat zij minder goed voor zichzelf en voor het kindje kan zorgen.

In dit artikel nemen wij deze aandoening, die overigens de laatste tijd steeds meer aandacht krijgt, onder de loep.

We bespreken de symptomen, oorzaken en behandeling van postnatale depressie, op een zachte manier ook wel 'babyblues' genoemd.

Hoe ga je ermee om en kun je deze vorm van depressie ook voorkomen?

Lees verder en kom meer te weten over deze aandoening.

Wat is een postnatale depressie?

Een postnatale depressie is een depressie die een vrouw kan hebben na een zwangerschap en / of  de geboorte van haar kindje.

Alhoewel bij de meeste mensen de term 'postnatale depressie' (letterlijk: depressie na de geboorte) bekend is en we deze daarom ook hanteren in dit artikel, wordt deze de laatste tijd minder gebruikt en spreken artsen liever van een postpartum depressie; een depressie na de bevalling.

Je kunt namelijk ook een depressie krijgen na de bevalling van een doodgeboren kindje, na een miskraam of na een abortus. Bovendien is de moeder depressief en niet het kindje.

Zelfs bij een adoptie kan er een vorm van depressie ontstaan, alleen kan de oorzaak dan ergens anders liggen.

Postnatale depressie is een klinische vorm van depressie zodra er aan een aantal medische criteria wordt voldaan, zoals de ernst en de duur van de depressie.

Er kunnen ook andere psychische problemen ontstaan na de bevalling, zoals obsessieve compulsieve stoornis of psychose.

Postnatale depressie bij mannen

Het afgelopen decennium is ook steeds meer bekend geworden over postnatale depressie bij mannen. Het is een door de medische wetenschap erkende vorm van depressie.

Mannen kunnen dezelfde klachten krijgen als vrouwen, ondanks dat zij het kind niet gedragen en gebaard hebben.

In dit artikel ligt de focus op de vrouw, maar het is zeker net zo belangrijk om als man met je klachten je huisarts te bezoeken.

Symptomen

Een postnatale depressie vertoont veel gelijkenissen met een 'normale' depressie. Je kunt hierbij onder andere last hebben van de volgende symptomen:

• Somberheid / neerslachtigheid
• Veel moeten huilen
• Niet (goed) kunnen genieten van het moederschap en de baby
• Prikkelbaar zijn
• Wisselende stemmingen hebben
• Angstgevoelens
• Slaapproblemen; overmatig slapen of juist niet in slaap kunnen komen
• Zware vermoeidheid
• Lusteloosheid
• Geen zin hebben in (sociale) activiteiten
• Concentratieproblemen
• Besluiteloosheid
• Eetproblemen (teveel of te weinig eten)
• Misselijkheid
• Veel denken aan de dood, suïcidale gedachten of de baby iets aan willen doen

Deze kenmerken ontstaan meestal binnen enkele weken tot enkele maanden na de bevalling (of miskraam / abortus).

Je hebt dus in de meeste gevallen niet gelijk na de bevalling al klachten. De symptomen bouwen zich doorgaans langzaam op.

In sommige gevallen kunnen de symptomen pas later dan 4 maanden na de bevalling zichtbaar worden.

Het kan ook zijn dat de symptomen wel al langer aanwezig zijn, maar dat vrouwen deze in eerste instantie niet herkennen.

Iedere kersverse moeder is immers geradbraakt na een bevalling en kan door de moeheid prikkelbaar, schrikachtig en soms radeloos zijn.

Ook kan een vrouw last hebben van schaamte en de depressieve gevoelens willen verbergen.

Ze kan gedachten hebben als: ik moet toch genieten van mijn moederschap? Ik heb hier toch zelf voor gekozen? Ben ik dan geen goede moeder?

Uiteraard is het noodzakelijk om deze negatieve gedachten bespreekbaar te maken, zowel met je partner als met je huisarts.

Overigens is iedere vrouw anders en kunnen de klachten verschillen per persoon.

Het is ook niet zo dat je 24 uur per dag deze klachten ervaart; er kunnen evengoed veel positieve momenten zijn.

Oorzaken

Hoe ontstaat een postnatale depressie?

Er is geen eenduidige oorzaak aan te wijzen. Het is meestal een combinatie van factoren die aanleiding geeft tot een (postnatale) depressie.

Tijdens de zwangerschap staat je lichaam op z'n kop.

Een veranderde hormoonhuishouding kan van grote invloed zijn op zowel je emotionele, psychische en fysieke welzijn.

Hormonen worden afgescheiden door de schildklier. Een verstoorde schildklierwerking kan ook zorgen voor een disbalans in de hormoonhuishouding.

De ene vrouw is gevoeliger voor hormonale schommelingen dan de andere.

Je kunt al tijdens je zwangerschap last hebben van depressieve gevoelens, zeker als je daarbij nog fysieke problemen hebt zoals zwangerschapsdiabetes, zwangerschapsvergiftiging of bekkeninstabiliteit.

Depressieve gevoelens tijdens de zwangerschap wordt prenatale depressie of prepartum depressie genoemd. Het voorspelt echter niet een postnatale depressie.

Daarnaast kun je een verstoorde vitaminen- / mineralenbalans oplopen door een tekort aan bijvoorbeeld vitamine B6 en B12, ijzer, foliumzuur, omega-3 en het aminozuur tryptofaan.

Dit tekort kan de aanmaak van het gelukshormoon serotonine beperken. En dat heeft enorm veel invloed op je gemoedstoestand.

Je kunt daarbij ook aanleg hebben voor depressies. Heb je al last van depressies of komt dit veel voor in de familie? Dan kan je een verhoogd risico hebben op een postnatale depressie.

Als een bevalling erg heftig is door complicaties zoals veel bloedverlies, een keizersnede, een te snelle bevalling, enzovoorts, kan dit veel impact hebben op je lichaam en geest. Daardoor kan een postnatale depressie soms getriggert worden.

Ook bij bijvoorbeeld spanningen in het gezin, financiële problemen, rouw, jong zwanger zijn geraakt, ongepland zwanger geweest zijn of absentie van de vader kan de druk natuurlijk verhoogd zijn.

Diagnose

Er bestaan gratis online testen die je eventueel thuis al kunt doen. Het is daarbij altijd raadzaam om naar je huisarts te gaan.

Een arts zal op basis van jouw verhaal, zijn eigen ervaring en de zogenaamde DSM (een internationale handleiding voor het diagnosticeren van psychiatrische aandoeningen) kunnen vaststellen of het inderdaad gaat om een postnatale depressie.

Behandeling

De duur van de behandeling en het herstel van een postnatale depressie is afhankelijk van de ernst ervan. Het kan soms maandenlang duren.

Het is vooral belangrijk om bij de eerste symptomen gelijk aan de bel te trekken.

Bespreek het met je huisarts en blijf er niet mee zitten uit angst of schaamte. Het overkomt veel vrouwen dus de huisarts is hier bekend mee.

Vaak worden er (tijdelijk) antidepressiva voorgeschreven.

Als je borstvoeding wilt blijven geven is het belangrijk dat je samen met de arts kijkt naar de mogelijkheden.

De meningen lopen uiteen wat betreft het combineren van antidepressiva en borstvoeding geven. Zomaar stoppen met borstvoeding geven kan een negatief effect hebben dus bespreek dit goed met een arts.

Niet iedere vrouw wil antidepressiva slikken. En soms is dit ook niet nodig met de juiste behandeling met hormonen (hormoontherapie).

Verder kan het slikken van voedingssupplementen zoals vitamine B complex (met name B6 en B12), vitamine D en mineralen zoals ijzer en zink een wereld van verschil maken.

Je kunt het tekort wat ontstaan is tijdens de zwangerschap en na de bevalling gemakkelijk weer aanvullen.

Daarnaast is het natuurlijk altijd aan te raden om te gaan praten met een wijkverpleegkundige van het consultatiebureau of een psychotherapeut, en eventueel (cognitieve) therapie te volgen.

Alternatieve therapieën kunnen mede bijdragen aan je herstel. Denk dan aan lichttherapie, acupunctuur, haptonomie en homeopathie.

Voorkomen

Bereid je goed voor op de geboorte van je kind en neem ruim de tijd om alles in orde te maken. Laat je goed informeren over wat je te wachten staat.

Tijdens de zwangerschap is het belangrijk om al extra voedingssupplementen slikken, zoals foliumzuur, ijzer, vitamine B complex, vitamine D, calcium en omega-3.

Verder is het goed om te doen wat buiten een zwangerschap ook aan te raden is: goede voeding eten die voldoet aan je vitaminen- en mineralenbehoefte, en voldoende bewegen.

Misschien bestaat het bewegen niet uit dezelfde work-out als voor je zwangerschap, maar blijven bewegen is essentieel.

Probeer tijdens je zwangerschap absoluut stress te vermijden: plan bijvoorbeeld geen ingrijpende, stressvolle zaken tijdens je zwangerschap, zoals een verhuizing.

Luister eens naar muziek met zogenaamde 'alfagolven'; bijvoorbeeld muziek van Mozart (is ook goed voor de hersenfuncties van het ongeboren kind).

Ga lekker wandelen in de natuur, doe (zwangerschaps)yoga en ga mediteren.

Na de bevalling is het ook belangrijk om je rust te pakken voor zover mogelijk.

Verspreid na de bevalling je kraamvisite uit en laat niet iedereen gelijk de eerste week op bezoek komen.