De waarheid over zoetstoffen, zijn ze veilig te gebruiken of toch niet?

Drink je weleens cola zero of een andere light-frisdrank? Tegenwoordig heeft bijna elk product in de supermarkt wel een suikervrij zusje. Suiker wordt steeds vaker vervangen door zoetstoffen zoals aspartaam, sacharine en xylitol.

Als je het internet doorspit op zoek naar informatie over zoetstoffen kom je uiteenlopende verhalen tegen. De een beweert kilo’s te zijn afgevallen dankzij deze stoffen en lightproducten, maar er zijn ook critici die beweren dat de zoete stofjes je gezondheid schade toebrengen. Wat moet je daar nou van geloven? Dat zochten wij voor je uit!

In dit artikel lees je over de functie, veiligheid en verschillende soorten zoetstoffen. Ben je nieuwsgierig geworden? Lees dan snel verder!  

Je komt ze in verschillende producten tegen, meestal ter vervanging van suikers. Bijvoorbeeld in frisdrank, yoghurt, sap en jam. Door zoetstoffen toe te voegen zorgen fabrikanten ervoor dat een voedingsmiddel even zoet smaakt als de suikerhoudende variant, maar minder calorieën bevat.

Zoetstoffen bevatten dus geen suikers, maar prikkelen wel je zintuigen en zorgen ervoor dat je ‘zoet' ervaart.

De soorten zoetstoffen

Je kunt zoetstoffen verdelen in twee categorieën: extensieve en intensieve zoetstoffen. 

Extensieve zoetstoffen (of polyolen) zijn half tot even zoet als suiker. Ze hebben geen bijsmaak, zoals de meeste intensieve zoetstoffen wel hebben. Extensieve zoetstoffen geven, net als suiker, volume aan producten.

Ze bevatten minder calorieën dan suikers; 2,4 calorieën per gram in plaats van 4 calorieën. Je kunt deze zoetstof herkennen aan de volgende namen: xylitol, sorbitol, isomalt en erthyritol.

Zoetstoffen zijn over het algemeen gedeeltelijk of geheel van synthetische oorsprong. Dat wil zeggen dat het geen natuurproducten zijn, maar dat ze kunstmatig zijn samengesteld en gefabriceerd worden.

Hoe dit gedaan wordt, verschilt per zoetstof en is een tamelijk ingewikkeld verhaal dat we in dit artikel buiten beschouwing laten. Stoffen die gebruikt worden voor de productie zijn bijvoorbeeld alcohol, aminozuren en verschillende natuurlijke producten zoals berkenhout, paddenstoelen, zeewier, maïs en tarwe.

De bekendste zoetstoffen op een rij

Je hebt misschien al door, dat er veel verschillende soorten zoetstoffen zijn. We hebben daarom de meest voorkomende stoffen voor jou op een rijtje gezet:

1. Aspartaam
   Deze zoetstof heeft een zoetkracht die ongeveer 200 keer sterker is dan suiker en levert geen calorieën. Deze zoetstof wordt vaak gecombineerd met andere zoetstoffen.
   
   Je kunt deze stof tegenkomen in zoetjes, kauwgom, light frisdrank, yoghurt, voedingssupplementen, ijs en light-jam.
2. Acesulfaam K
   Deze zoetstof wordt vaak in combinatie met andere zoetstoffen gebruikt. Aspartaam en acesulfaam boosten de smaak van suiker samen erg goed na. Het grote verschil is: deze zoetstof is ongeveer 200 keer zoeter.
   
   Deze zoetstof wordt vaak gebruikt in light-frisdrank en fritessaus. 
3. Sorbitol
   Deze zoetstof is afkomstig uit planten, vruchten of algen. In voedingsmiddelen kan sorbitol dienen als smaakmaker, maar ook als vulmiddel of stabilisator. 
4. Sucralose
   Deze zoetstof is zo’n 500 keer zoeter dan suiker. De stof levert geen calorieën en heeft in tegenstelling tot veel andere zoetstoffen nauwelijks bij- en nasmaken.
   
   Je kunt sucralose tegenkomen in kauwvitamines, kauwgom, light chocolademelk en light frisdrank. 
5. Stevioglycosiden
   Deze zoetstof ken je misschien als Stevia en is ongeveer 200 tot 300 keer zoeter dan suiker. Stevia heeft een wat bittere bijsmaak. Daarom wordt het vaak gebruikt in combinatie met suiker of andere zoetstoffen. 
   
   Stevioglycosiden zijn hittebestendig en daardoor bruikbaar in veel producten. Je vindt ze in frisdrank, snoepgoed, drop en zoetjes. 

Tegenwoordig kun je meer dan 15 goedgekeurde zoetstoffen terugvinden producten. Onderstaande stoffen komen, naast bovenstaande voorbeelden, vaak voor in voedingsmiddelen: 

• Natriumcyclamaat
• Sacharine 
• Isomalt 
• Xylitol
• Mannitol
• Malitol
• Lacitol 
• Thaumatine 
• Neohesperidine-DC 
• Neotaam 
• Polyglycitolstroop
• Erytrtiol 
• Advantaam 

Het consumeren van suikerrijke producten zorgt voor een stijging van je bloedsuikergehalte. Hierdoor stijgt de afgifte van insuline in je lijf, zodat de suikers opgenomen kunnen worden. Met als gevolg: je bloedsuikerspiegel daalt weer.

Ondanks dat zowel zoetstoffen als suiker er beide voor zorgen dat een voedingsmiddel zoeter smaakt, hebben ze een andere werking op je lichaam.

Zoetstof triggert je behoefte aan suiker 

Je lichaam heeft een voorkeur voor zoete producten. Ze zijn smakelijk en geven je een prettige ervaring. Zoetstoffen en suikers kunnen je lichaam dezelfde zoete ervaring geven.

Er wordt namelijk gezegd dat ze alle twee het beloningssysteem activeren. Beide stofjes kunnen dus zorgen voor een hunkering naar zoetigheid. 

De aanvaardbare bovengrens voor zoetstoffen verschilt per soort: van 2,5 mg per kilo lichaamsgewicht (sacharine) tot 40 gram per kilo lichaamsgewicht (aspartaam).