De waarheid over zoetstoffen, zijn ze veilig te gebruiken of toch niet?

Drink je weleens cola zero of een andere light-frisdrank? Tegenwoordig heeft bijna elk product in de supermarkt wel een suikervrij zusje. Suiker wordt steeds vaker vervangen door zoetstoffen zoals aspartaam, sacharine en xylitol.

Als je het internet doorspit op zoek naar informatie over zoetstoffen kom je uiteenlopende verhalen tegen. De een beweert kilo’s te zijn afgevallen dankzij deze stoffen en lightproducten, maar er zijn ook critici die beweren dat de zoete stofjes je gezondheid schade toebrengen. Wat moet je daar nou van geloven? Dat zochten wij voor je uit!

In dit artikel lees je over de functie, veiligheid en verschillende soorten zoetstoffen. Ben je nieuwsgierig geworden? Lees dan snel verder!  

Diëtist i.o. Sammie Eslamimoghaddam

Geschreven door Sammie Eslamimoghaddam, Diëtist i.o.BSc Voeding en diëtiek

zoetstoffen betekenis

Wat zijn zoetstoffen precies? 

Zoetstoffen zijn stoffen die geen suikers bevatten. Met suiker bedoelen we bijvoorbeeld glucose (druivensuiker), fructose (vruchtensuiker) of de combinatie van deze twee: sacharose (tafelsuiker).

Deze stoffen worden, net als suiker, toegevoegd aan producten om ze zoeter te maken. 

Je komt ze in verschillende producten tegen, meestal ter vervanging van suikers. Bijvoorbeeld in frisdrank, yoghurt, sap en jam. Door zoetstoffen toe te voegen zorgen fabrikanten ervoor dat een voedingsmiddel even zoet smaakt als de suikerhoudende variant, maar minder calorieën bevat.

Zoetstoffen bevatten dus geen suikers, maar prikkelen wel je zintuigen en zorgen ervoor dat je ‘zoet' ervaart.

De soorten zoetstoffen

Je kunt zoetstoffen verdelen in twee categorieën: extensieve en intensieve zoetstoffen. 

Extensieve zoetstoffen (of polyolen) zijn half tot even zoet als suiker. Ze hebben geen bijsmaak, zoals de meeste intensieve zoetstoffen wel hebben. Extensieve zoetstoffen geven, net als suiker, volume aan producten.

Ze bevatten minder calorieën dan suikers; 2,4 calorieën per gram in plaats van 4 calorieën. Je kunt deze zoetstof herkennen aan de volgende namen: xylitol, sorbitol, isomalt en erthyritol.

soorten zoetstoffen

Intensieve zoetstoffen zijn vele malen zoeter en sterker dan suiker, maar leveren nauwelijks of geen calorieën. Hiervan hebben fabrikanten niet veel nodig om een product lekker zoet te maken.

Intensieve zoetstof kan een 50 tot 3000 keer sterkere zoetkracht hebben dan suiker. Je vindt deze stoffen veel terug in drankjes. Voorbeelden zijn: stevia, aspartaam, saccarine, cyclamaat een acesulfaam-k

Voedingsschema's op maatNieuw

Ontvang elke week een nieuw voedingsschema op basis van je persoonlijke macro- en caloriebehoefte. Inclusief wekelijkse boodschappenlijst.

Elke week een nieuw voedingsschema op maat!
Fitchef logo Powered by FitChef
Voedingsschema's

Zoetstoffen zijn over het algemeen gedeeltelijk of geheel van synthetische oorsprong. Dat wil zeggen dat het geen natuurproducten zijn, maar dat ze kunstmatig zijn samengesteld en gefabriceerd worden.

Hoe dit gedaan wordt, verschilt per zoetstof en is een tamelijk ingewikkeld verhaal dat we in dit artikel buiten beschouwing laten. Stoffen die gebruikt worden voor de productie zijn bijvoorbeeld alcohol, aminozuren en verschillende natuurlijke producten zoals berkenhout, paddenstoelen, zeewier, maïs en tarwe.

Wist je dat...

…je zoetstoffen ook in cosmetica kunt tegenkomen? Sorbitol zorgt er bijvoorbeeld voor dat je huid gehydrateerd blijft of kan dienst doen als verdikkingsmiddel in transparante gels. 

De bekendste zoetstoffen op een rij

Je hebt misschien al door, dat er veel verschillende soorten zoetstoffen zijn. We hebben daarom de meest voorkomende stoffen voor jou op een rijtje gezet:

  1. Aspartaam
    Deze zoetstof heeft een zoetkracht die ongeveer 200 keer sterker is dan suiker en levert geen calorieën. Deze zoetstof wordt vaak gecombineerd met andere zoetstoffen.

    Je kunt deze stof tegenkomen in zoetjes, kauwgom, light frisdrank, yoghurt, voedingssupplementen, ijs en light-jam.
  2. Acesulfaam K
    Deze zoetstof wordt vaak in combinatie met andere zoetstoffen gebruikt. Aspartaam en acesulfaam boosten de smaak van suiker samen erg goed na. Het grote verschil is: deze zoetstof is ongeveer 200 keer zoeter.

    Deze zoetstof wordt vaak gebruikt in light-frisdrank en fritessaus. 
  3. Sorbitol
    Deze zoetstof is afkomstig uit planten, vruchten of algen. In voedingsmiddelen kan sorbitol dienen als smaakmaker, maar ook als vulmiddel of stabilisator. 
  4. Sucralose
    Deze zoetstof is zo’n 500 keer zoeter dan suiker. De stof levert geen calorieën en heeft in tegenstelling tot veel andere zoetstoffen nauwelijks bij- en nasmaken.

    Je kunt sucralose tegenkomen in kauwvitamines, kauwgom, light chocolademelk en light frisdrank. 
  5. Stevioglycosiden
    Deze zoetstof ken je misschien als Stevia en is ongeveer 200 tot 300 keer zoeter dan suiker. Stevia heeft een wat bittere bijsmaak. Daarom wordt het vaak gebruikt in combinatie met suiker of andere zoetstoffen. 

    Stevioglycosiden zijn hittebestendig en daardoor bruikbaar in veel producten. Je vindt ze in frisdrank, snoepgoed, drop en zoetjes. 
Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!

Hoe gezond eet jij?

Doe de quiz en kom er in enkele minuten achter! Ook ontvang je een persoonlijk advies waarin staat hoe je je eetpatroon kunt verbeteren.

Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!

Wil jij graag je gezondheid verbeteren?

Gebruik onze gratis Matching tool om de voedingsexpert te vinden die jou het beste kan ondersteunen.

Ga naar de Matching tool
Vind jouw ideale voedingsexpert
Wist je dat...

 …zoetstoffen, in tegenstelling tot suikers, niet slecht voor je gebit zijn? Daardoor worden deze stoffen vaak in bijvoorbeeld kauwgom verwerkt.

Tegenwoordig kun je meer dan 15 goedgekeurde zoetstoffen terugvinden producten. Onderstaande stoffen komen, naast bovenstaande voorbeelden, vaak voor in voedingsmiddelen: 

  • Natriumcyclamaat
  • Sacharine 
  • Isomalt 
  • Xylitol
  • Mannitol
  • Malitol
  • Lacitol 
  • Thaumatine 
  • Neohesperidine-DC 
  • Neotaam 
  • Polyglycitolstroop
  • Erytrtiol 
  • Advantaam 
zoetstoffen lichaam

Wat gebeurt er met zoetstoffen in je lijf?

Je krijgt zoetstoffen binnen door bijvoorbeeld het drinken van een blikje light-frisdrank. Over het algemeen leveren deze stofjes je weinig tot geen calorieën.

Maar wat gebeurt er eigenlijk in je lijf als je deze stoffen binnenkrijgt? 

Het consumeren van suikerrijke producten zorgt voor een stijging van je bloedsuikergehalte. Hierdoor stijgt de afgifte van insuline in je lijf, zodat de suikers opgenomen kunnen worden. Met als gevolg: je bloedsuikerspiegel daalt weer.

Ondanks dat zowel zoetstoffen als suiker er beide voor zorgen dat een voedingsmiddel zoeter smaakt, hebben ze een andere werking op je lichaam.

soorten zoetstoffen

Intensieve zoetstoffen bevatten vrijwel geen calorieën. Uit enkele onderzoeken blijkt dat deze stofjes helemaal geen effect hebben op je bloedsuikerspiegel.

Extensieve zoetstoffen bevatten wél calorieën (maar nog steeds minder dan suiker), maar ook voor deze variant geldt dat ze je bloedsuikerspiegel niet of nauwelijks laten stijgen. 

Zoetstof triggert je behoefte aan suiker 

Je lichaam heeft een voorkeur voor zoete producten. Ze zijn smakelijk en geven je een prettige ervaring. Zoetstoffen en suikers kunnen je lichaam dezelfde zoete ervaring geven.

Er wordt namelijk gezegd dat ze alle twee het beloningssysteem activeren. Beide stofjes kunnen dus zorgen voor een hunkering naar zoetigheid. 

zoetstoffen verzadiging

Suiker bevat energie en daardoor zorgen suikerhoudende voedingsmiddelen voor meer verzadiging dan zoetstofrijke producten.

Voedingsmiddelen met zoetstoffen kunnen je een hierdoor een minder vol gevoel geven, waardoor de kans bestaat dat je meer gaat eten. Daarnaast kan het zo zijn dat je behoefte hebt aan suikerhoudende producten, omdat deze je wel verzadigen. 

Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!

Hoe gezond eet jij?

Doe de quiz en kom er in enkele minuten achter! Ook ontvang je een persoonlijk advies waarin staat hoe je je eetpatroon kunt verbeteren.

Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!
Wist je dat...

...uit enkele onderzoeken blijkt dat je door het consumeren van zoetstoffen juist meer behoefte krijgt aan suikerrijke producten. 

zoetstoffen onveilig

Zijn zoetstoffen (on)veilig?

Veel mensen twijfelen over de veiligheid van de zoete stofjes. Vaak onterecht, want alle zoetstoffen die in producten gebruikt mogen worden, hebben een e-nummer. Dit betekent dat ze goed zijn onderzocht en je ze met mate veilig kunt gebruiken.

Voor zoetstoffen is een aanvaardbare bovengrens vastgesteld. Deze bovengrens is de hoogst vastgestelde inname, waarbij geen schadelijke (gezondheids)effecten te verwachten zijn.

De aanvaardbare bovengrens voor zoetstoffen verschilt per soort: van 2,5 mg per kilo lichaamsgewicht (sacharine) tot 40 gram per kilo lichaamsgewicht (aspartaam).

Wist je dat...

...zoetstoffen een aanbevolen bovengrens hebben in plaats van een aanbevolen dagelijkse hoeveelheid? Dit komt omdat je deze stoffen niet nodig hebt voor een gezond voedingspatroon. 

Conclusie 

Zoetstoffen zijn stoffen die geen suiker bevatten. Fabrikanten voegen ze vaak toe aan hun producten lekker zoet te maken. Hierdoor smaken de suikervrije voedingsmiddelen even zoet als producten met suiker, maar bevatten ze minder calorieën. 

Er zijn verschillende soorten zoetstoffen: extensieve en intensieve. Extensieve zoetstoffen, zoals xylitol en sorbitol, zijn half tot even zoet als suiker. Net als suiker geven ze volume aan producten. Intensieve zoetstoffen, zoals aspartaam en stevia, zijn een stuk zoeter. De zoetkracht kan variëren van 50 tot 3000 keer zoeter dan suiker.

Deze stoffen zijn uitvoerig getest en komen in veilige hoeveelheden voor in verschillende producten. Je hebt zoetstoffen niet nodig, maar je kunt ze in gematigde hoeveelheden veilig gebruiken. Overschrijd in geen geval de aanvaardbare bovengrens.

Beoordeel dit artikel

Diëtist i.o. Sammie Eslamimoghaddam

Nieuwsgierig naar meer informatie over dit onderwerp?

Stel dan je vraag gratis en eenvoudig aan één van onze voedingsexperts hier!

Wil jij graag je gezondheid verbeteren?

Gebruik onze gratis Matching tool om de voedingsexpert te vinden die jou het beste kan ondersteunen.

Ga naar de Matching tool
Vind jouw ideale voedingsexpert
Nieuw Voedingsschema's op maat

Gezond eten was nog nooit zo eenvoudig!

Voedingsschema's
Meer informatie
Fitchef logo Powered by FitChef

Beoordeel dit artikel

Gerelateerde artikelen

Stevia

Is stevia de ideale suikervervanger?

Stevia is al eeuwen populair in Zuid-Amerika. Tegenwoordig zie je het ook hier in Nederland steeds vaker op de ingrediën...

Light producten, denk er niet te licht over!

Light producten, denk er niet te licht over!

Denk niet te licht over light producten. Waarom? Stel, je wilt afvallen, maar hebt toch wel heel veel zin in een lekker ...

Is kauwgom ongezond? De voor- en nadelen van kauwgom kauwen

6 Redenen om te stoppen met kauwgom kauwen

Ga jij je huis niet uit zonder je vertrouwde pakje gum in je broekzak? Dan ben je niet de enige. Het geeft je immers een...

E-nummers, Top 10 Omstreden e-nummers

Eerlijk over E-nummers, dit wil je weten!

“Ik gebruik geen pakjes en zakjes hoor. Want al die E-nummers zijn zó slecht voor je.” Komt deze gedachte jou bekend voo...

Plantaardige yoghurt

4 Alternatieven voor yoghurt, welke is het gezondst?

Als ontbijt met vers fruit, door je smoothie of als herstelmaaltijd na het sporten. Yoghurt is een fijn product om in hu...

Aspartaam

Aspartaam: tweehonderd keer zo zoet is als suiker, maar is het ook gezond?

Aspartaam is een zoetstof dat onder andere gebruikt wordt in light frisdranken. Het lijkt een aantrekkelijk middel als j...

suiker

De ongezoete waarheid over suiker

Er is veel te doen over suiker. Het geeft een lekkere smaak, maar wordt ook vaak als boosdoener gezien. Is het terecht d...

Lees wat je gemist hebt

13440 Mensen gingen je al voor

Blijf op de hoogte door je in te schrijven voor onze nieuwsbrief. Ontvang tijdelijk ons e-book 'Eet jij gezond?' helemaal gratis.

Je ontvangt maximaal één persoonlijke e-mail per week van een van onze teamleden.
Een postbode met het (PDF) boek 'Gezond eten voor iedereen'