Pijn in de zij - rechts of links: oorzaken en behandeling

Pijn in de zij is een veelgehoorde klacht. Beide zijden van je lichaam worden 'flanken' genoemd en daarom wordt pijn in de zij ook wel aangeduid als 'flankpijn'.

De pijn zit aan de zijkant van de buik, net boven de heup tot aan net onder de ribben. Flankpijn kan zowel je linker- als je rechterzij betreffen en ook allebei de kanten tegelijk. De pijn kan zeurend sluimeren maar je kunt ook pijnaanvallen hebben die ondraaglijk zijn.

Symptomen pijn in de zij

De symptomen en klachten die je ervaart wanneer je pijn in je zij hebt lopen sterk uiteen en zijn bij iedere oorzaak weer verschillend. De pijn kan uitstralen naar je buik, rug, bekken en schouders en kan verschillen in hevigheid, karakter en frequentie.

Men spreekt vaak over een gevoel van ongemak tot een stekende, zeurende, doffe of krampachtige pijn. Flankpijn wordt ook wel 'koliekpijn' genoemd vanwege de plotselinge, krampachtige pijnaanvallen in (één van) beide flanken.

Naast de pijn in de zij kun je last hebben van moeite met ademhalen, misselijkheid, vermindering van eetlust, darmklachten (zoals een opgezette buik, diarree of obstipatie), blaasontsteking, pijn bij het plassen, behoefte aan liggen of juist bewegingsdrang. Je kunt verhoging of koorts hebben, opgezette lymfeklieren en nog meer symptomen die variëren van hoofdpijn tot vermoeidheid.

De mate van pijn geeft niet altijd de ernst van de onderliggende oorzaak aan; soms kan de pijn 'sluimeren' en kan deze jaren aanhouden.

Oorzaken pijn in de zij

Je hebt vast weleens steken in je zij gehad tijdens (langdurige) lichamelijke inspanning, bijvoorbeeld tijdens het hardlopen. Dat heeft wellicht te maken met spanning of zuurstoftekort in het middenrif. Ook als je net gegeten hebt en dan lichamelijke inspanning verricht, kun je steken krijgen.

Je kunt ook last krijgen van pijn aan je huid door gevoelig littekenweefsel of een huidaandoening als gordelroos.

Rugpijn

Een verkeerde houding, een val op de zij of een stoot in je zij kan natuurlijk ook pijn geven. Wanneer je na het slapen last hebt van je zij kan dat met het matras en de slaaphouding te maken hebben.

Door onder andere wervelscheefstand of een bovenrughernia kun je flinke pijn ervaren in beide zijden. 

Pijn in de zij veroorzaakt door orgaan-aandoeningen

Pijn in de zij heeft vaak te maken met één van je organen. Hiermee kan iets mis zijn. Aan de hand van welke zij je pijn hebt kun je soms afleiden om welk orgaan het gaat.

Heb je pijn bij het inademen of bij het hoesten dan kunnen er problemen zijn met het ademhalingsstelsel of je ribben. Je kunt een scheurtje in je middenrif hebben opgelopen of een gebroken of gekneusde rib. Maar dat zal zeker niet ongemerkt blijven omdat het vaak vreselijk pijn doet.

Heb je vooral last van je zij en je maag na het eten? Dan kan er iets mis zijn in het maag-darmstelsel. Je kunt last hebben van je galblaas (die hierbij betrokken is), met name na een vette hap. Bijvoorbeeld in de vorm van galstenen.

Er kan ook sprake zijn van een darmstoornis, van obstipatie tot een voedselallergie, of een gastro-intestinale aandoening.

Bij een verstoring in de urinewegen straalt de pijn vaak uit naar de flanken. Pijn in de zij is een klassiek symptoom van nierstenen. Je krijgt vooral pijn wanneer de niersteen is afgedaald naar de urineleider.

Er kunnen ook stenen in de urineleider zelf zitten die pijn geven. De pijn straalt vaak uit naar de rug en buik. Er kan eveneens sprake zijn van een infectie van de urineleider of een nierbekkenontsteking. Bij deze laatstgenoemde aandoening heb je naast pijn in de zij vaak een wisselende lichaamstemperatuur met koorts.

Andere organen die pijn in de zij kunnen veroorzaken zijn de alvleesklier, milt en lever. Bij alvleesklierontsteking krijg je last van acute pijn in rechterzij met eventueel uitstraling naar de linkerzij, rug en schouders.

Je milt zit aan de linkerkant van je romp. Deze kan vergroot zijn. Ook je lever kan minder goed functioneren en dat kun je voelen in je flanken. Denk dan bijvoorbeeld aan problemen als leververvetting en alcoholmisbruik.

Voel je de pijn vanuit je zij uitstralen naar je onderbuik en bekken en heb je eventueel genitale pijn of zwelling? Dan is er wellicht iets aan de hand met de voortplantingsorganen. Denk dan aan:

• Een seksueel overdraagbare aandoening
• Problemen met je baarmoeder of eierstokken
• Menstruatiepijn
• Pijn door de zwangerschap
• Pijn in verband met de overgang

Behandeling bij pijn in de zij

Ondanks dat de pijn in de zij zelden leidt tot gevaarlijke medische situaties, is het meestal wel noodzakelijk om er op tijd mee naar een arts te gaan. De huisarts zal op basis van jouw verhaal en een lichamelijk onderzoek een diagnose (proberen te) stellen. Wellicht verwijst de arts je door naar een specialist. Bij heftige aanhoudende acute pijn is het belangrijk om een ziekenhuis op te zoeken en snel behandeld te worden.

Vermoed de arts bijvoorbeeld dat het iets met je urinewegen te maken heeft dan zal deze je doorverwijzen naar de polikliniek urologie. Daar wordt een CT-scan of röntgenfoto gemaakt om te kijken of er bijvoorbeeld nierstenen aanwezig zijn. Je krijgt antibiotica tabletten of een infuus en er kan overgegaan worden op een operatie om bijvoorbeeld nierstenen te verwijderen. Ook je milt of galblaas kan indien noodzakelijk verwijderd worden. Na de operatie kun je nog veel last hebben van pijn in je zij (met uitstraling).

Bij langdurige (chronische) pijn in de zij kan osteopathie uitkomst bieden. Een osteopaat kan klachten van het bewegingsapparaat en lichaamsweefsels zoals spieren, gewrichten en organen verhelpen door deze met de handen losser te maken.

Verhelpen van steken in je zij tijdens lichamelijke inspanning doe je door je tempo gelijk te verlagen, een diepe ademhaling toe te passen en niet met een volle maag te gaan sporten.

Zorg voor een sterk immuunsysteem

De arts zal ook in veel gevallen aanraden om je leefstijl aan te passen en zodoende je immuunsysteem te verbeteren.

Houd de kleur en geur van je urine in de gaten en loop nooit lang met blaasontsteking rond want dan kan het van kwaad tot erger gaan (nierbekkenontsteking bijvoorbeeld).

Gezonde en gevarieerde voeding draagt bij aan een sterke weerstand. Vul dit eventueel aan met hoogwaardige voedingssupplementen.

Ook een vermoedelijke SOA of andere aandoening moet je zeker niet te lang negeren. Heb je (aanleg voor) bepaalde kwalen zoals diabetes en hart- en vaatziekten, beperk dan de risico's die deze kunnen uitlokken en zoek naar manieren om bepaalde organen te versterken.

Denk dan bijvoorbeeld aan cranberrysap voor de nieren, lever en blaas, bepaalde voedingssupplementen, voeding tegen verzuring en verstoring van de hormoonhuishouding en darmflora. Houd ook je bloeddruk en cholesterol op peil.