Wat zegt de kleur van je urine over je gezondheid?

Al sinds het bestaan van de mensheid wordt het analyseren van urine gebruikt om gezondheidsproblemen vast te stellen. Dat komt omdat veel (afval)stoffen die in je lichaam circuleren, zoals bacteriën, gisten en overtollige eiwitten en suikers, uiteindelijk in je urine terechtkomen.

Je hoort vaak dat donkergele urine betekent dat je te weinig drinkt. En als je bepaalde voeding hebt gegeten, bijvoorbeeld asperges, dan kan je urine behoorlijk sterk ruiken. Maar welke informatie kunnen we nog meer afleiden uit de kleur, geur en structuur van urine?

Verschillende urine kleuren

Normaliter varieert de kleur van je urine, afhankelijk van hoeveel water je drinkt. Van licht hooi-achtig geel tot diep oranje-geel en alles daartussenin.

Hieronder vind je een overzicht van de mogelijke kleuren van jouw urine.

2. Zeer lichtgele urine

In principe prima kleur. Waarschijnlijk drink je meer dan genoeg. Als je plaspillen gebruikt kan je urine ook erg licht van kleur zijn. In sommige gevallen kunnen je nieren juist niet goed werken. Heb je constant dorst? Laat dan je urine onderzoeken.

3. Lichtgele urine

Goede kleur; dit wordt gezien als de ideale kleur plas. Je drinkt voldoende water. Als het er zo uitziet nadat je geplast hebt kun je jezelf een klopje op je schouder geven. Wel eerst je handen wassen natuurlijk.

4. Donkergele urine

Meestal een teken van uitdroging. Je drinkt waarschijnlijk te weinig. Drink meer verspreid over de dag en controleer of je plas lichter van kleur wordt. Drink in ieder geval twee liter vocht per dag, bij voorkeur in de vorm van water of groene of witte thee.

De kleur van je plas kan ook donkerder zijn omdat je je plas te lang ophoudt. Als je vaak je plas ophoudt kan dat nadelig zijn voor de knijpkracht van je blaas en kunnen je nieren beschadigen. Bij aandrang meteen gaan dus.

Daarnaast kan een donkergele tot oranje kleur urine ook worden veroorzaakt door het consumeren van veel wortels, pompoen of andere voeding rijk aan bèta-caroteen. Medicijnen Pyridium (Phenazopyridine), lever of hypofyse klachten (ADH, of antidiuretisch hormoon) kunnen deze kleur ook veroorzaken.

Overigens is je ochtendurine altijd donkerder omdat je dan lang niet gedronken hebt.

5. Amberkleurige / honingkleurige urine

Amberkleurige urine kan wijzen op ernstige uitdroging. Een indicatie dat je veel te weinig drinkt. Dit kan een zeer negatieve uitwerking hebben op je gezondheid. Vul direct je vochtvoorraden aan.

Blijft de kleur van je plas amberkleurig? Bezoek dan je huisarts.

Mogelijke medische veroorzakers van donkerbruine kleur urine: urineweginfectie, nierstenen, melanurie (aanwezigheid van pigment in de urine, waardoor deze een donkere kleur heeft), niertumor of bloedstolsel, ziekte van Addison, glucosurie (kan duiden op diabetes mellitus of zwangerschapsdiabetes), nierarteriestenose, proteïnurie, hypofyse probleem (ADH of antidiuretisch hormoon).

7. Roze, rode urine

Roze tot rode urine kan veroorzaakt worden door het consumeren van bepaalde voeding zoals bieten, rode kleurstof in voeding, rabarber, bosbessen of een ijzersupplement.

Echter kan de rode kleur ook veroorzaakt worden door bloed in de urine (hematurie). Dit hoeft niet per definitie te duiden op iets ernstigs. Een druppeltje bloed kan al gelijk dramatisch ogen. Toch is een bezoek aan je huisarts zeer aan te raden.

Bloed in de urine kan wijzen op een urineweginfectie, niersteen of in uitzonderlijke gevallen: kanker.

Daarnaast zijn er een aantal medicijnen die je plas ook een rode kleur kunnen geven. Maalox is daar een voorbeeld van. Heeft je urine de kleur van port (wijnsoort)? Dit kan duiden op porfyrie (stofwisselingsziekte).

Bij een lood- of kwikvergiftiging kan de urine eveneens een rozerood tot dieprode kleur krijgen.

9. Groene urine

Grote kans dat de groene urine kleur wordt veroorzaakt door bepaalde voeding, supplementen of medicijnen. Bijvoorbeeld asperges, zwarte drop of een overmatig gebruik van  een bepaalde vitamine.

In zeldzame gevallen kan de kleur worden veroorzaakt door een urineweginfectie. Ervaar je pijn bij het plassen en moet je vaker? Raadpleeg je arts.

10. Zwarte urine

Dit kan veroorzaakt worden door een zeer zeldzame stofwisselingsziekte genaamd Alkaptonuria. Hierbij kleurt de urine donkerblauw tot zwart bij blootstelling aan lucht. Advies: Neem contact op met je huisarts.

11. Schuimende urine

Dit wordt meestal veroorzaakt door de druk van de urinestraal en is verder onschuldig als het af en toe voorkomt.

Doe je aan bodybuilding of extreme sport? En eet je een overschot aan eiwitten? Dit kan een mogelijke oorzaak zijn van schuimende plas. Nierproblemen behoren ook tot de opties.

Er zijn een paar onderscheidende geuren waar te nemen:

• Aspergegeur na het eten van asperges kan je urine anders ruiken
• Ammoniak geur dit kan duiden op een infectie of nierstenen
• Zoete geur door een overdaad aan suikers in het lichaam

Hoe vaak plassen per dag?

Hoe vaak je het toilet bezoekt voor een plas kan ook wat zeggen over je gezondheid. De meeste mensen plassen zes tot acht keer per 24 uur, afhankelijk van de temperatuur en hoeveelheid drinken.

Bij koud weer moet je sneller plassen omdat je bloedvaten krimpen en je bloeddruk verhoogt. Zo wordt alles sneller in gang gezet. Cafeïnehoudende voedingsmiddelen prikkelen de blaaswand ook meer.

Moet je een stuk vaker dan acht keer per etmaal? Of voel je aandrang maar komt er uiteindelijk weinig uit? Heb je moeite met je plas ophouden?

Dan zou je last kunnen hebben van verschillende aandoeningen:

• Overactieve blaas
• Incontinentie (vaak na de zwangerschap of na de overgang)
• Slappe bekkenbodemspieren
• Bekkenbodemverzakking met of zonder urineblaasverzakking
• Urineweginfectie
• Vergroot prostaat bij mannen
• Diabetes
• Ziekte van Parkinson of een andere neurologische aandoening
• Na een beroerte kun je ook last hebben van een gevoel van aandrang

Als je veel minder moet plassen dan zes keer per etmaal dan kan het zijn dat een blokkade of infectie dit veroorzaakt.

Het is sowieso belangrijk dat je je plas niet te lang ophoudt. Dit kan op den duur zorgen voor een chronische verstoring in de blaas.

Problemen bij het plassen

Vrouwen hebben over het algemeen vaker last van blaasontsteking, terwijl mannen eerder te maken krijgen met nierstenen/urinestenen.

Plasproblemen komen vaker voor naarmate je ouder wordt. Vrouwen krijgen dan met name te maken met incontinentie en mannen met een vergroot prostaat. Ook erfelijke factoren spelen een rol in het ontwikkelen van aandoeningen aan de blaas en de nieren.

Een pijnlijk, branderig gevoel tijdens of na het plassen, vaak gecombineerd met aanhoudende lage buikpijn, kan duiden op een blaasontsteking of een urineweginfectie. Ook nierstenen geven een pijnlijk gevoel tijdens het plassen. Het is erg belangrijk dat nierstenen worden uitgeplast. Dit kan erg pijnlijk zijn. Onbehandelde nierstenen kunnen uiteindelijk overgaan in nierbekkenontsteking.

Dyspareunie is de naam voor pijn na het vrijen, bijvoorbeeld bij het plassen. Oefeningen om de bekkenbodemspieren meer te ontspannen is dan een mogelijke oplossing.

Huisarts

Heeft jouw urine de laatste tijd een afwijkende kleur of geur? Voel je je überhaupt niet erg lekker en vermoed je dat er meer aan de hand is? Loop hier dan niet te lang mee rond en maak een afspraak bij de huisarts.

De huisarts zal dan informeren naar bovenstaande zaken en eventueel ook vragen of je last hebt van allergieën en hoe het staat met je eetlust. Naast een urineonderzoek wordt soms ook een bloedonderzoek gedaan.