Oorzaken van flauwvallen

Een op de drie mensen valt weleens flauw. Flauwvallen kan beangstigend en onvoorspelbaar zijn. Daarom is het goed om erachter te komen wat de oorzaak is, zodat je deze kunt aanpakken en (laten) behandelen.

Lees meer over de oorzaken van flauwvallen en hoe je frequent flauwvallen kunt voorkomen.

De bloedvaten verwijden zich en je bloeddruk en je hartslag dalen sterk voordat je flauwvalt. Je hersenen hebben daardoor tijdelijk te weinig zuurstofrijk bloed. Je raakt daardoor acuut en kort het bewustzijn kwijt, meestal een paar minuten maar het kan ook maar een paar seconden zijn. Je komt vanzelf weer (langzaam) bij bewustzijn.

Symptomen flauwvallen

Over het algemeen voelen mensen zich voorafgaand aan het flauwvallen al niet zo lekker, al zullen ze dat niet altijd aangeven. Symptomen zijn afhankelijk van de oorzaken van het flauwvallen. Je kunt last hebben van:

• Licht gevoel in je hoofd
• Duizeligheid
• Zwakte/tintelingen in je spieren
• Wazig zicht/vlekken zien
• Hoofdpijn
• Bleek zien
• Verhoogde hartslag
• Misselijkheid, overgeven
• Benauwdheid
• Vermoeidheid, verward zijn
• Oorsuizen
• Warm hebben en zweten, klamme handen
• Koude handen en voeten
• Blauwe lippen

Vlak voor het flauwvallen kunnen je ogen wegdraaien. Dan valt je plots op de grond en zijn je ogen dicht of half open. Je lichaam is slap en bent niet aanspreekbaar. Wanneer je last hebt van epilepsie schokt je lichaam.

Oorzaken van flauwvallen

Meestal zijn de oorzaken van het flauwvallen relatief onschuldig en gemakkelijk aan te wijzen. In bepaalde gevallen zijn de oorzaken ernstiger. In alle gevallen moeten deze serieus genomen worden en worden aangepakt.

• Inspanning en vermoeidheid
  Flauwvallen gebeurt vaak na een grote inspanning zoals sporten, of bij vermoeidheid, bijvoorbeeld na heel lang staan of weinig slaap.
• Trauma
  Ook treedt een flauwte vaak op wanneer iemand pijn heeft of bloed verliest als gevolg van een trauma, bijvoorbeeld na een ongeval. Bij een hersenschudding kan het gebeuren dat iemand flauwvalt.
• Te snel opstaan
  Eveneens kun je simpelweg te snel zijn opgestaan. Dit wordt orthostatische syncope genoemd.
• Lege maag
  Met een lege maag heb je te weinig (goede) brandstof om op te teren.
• Hitte
  Ook overweldigd worden door warmte is een risico voor flauwvallen: je bent te lang (onbeschermd) in de zon geweest, of in de sauna.
• Benauwdheid
  Een benauwde ruimte zorgt eveneens voor te weinig zuurstof.
• Bloedarmoede
  Door onder andere een ijzertekort of een heftige menstruatie kun je bloedarmoede krijgen. Dat maakt je gevoelig voor flauwvallen. Ook een  krijgen. Dat maakt je gevoelig voor flauwvallen. Ook een vitamine B12 tekort maakt je slap en duizelig. Veel vrouwen hebben tijdens de zwangerschap en / of de overgang last van flauwtes. maakt je slap en duizelig. Veel vrouwen hebben tijdens de zwangerschap en / of de overgang last van flauwtes.
• Hematofobie
  Het zien van bloed of het laten prikken van bloed kan je ook doen laten flauwvallen. Dit wordt bloedangst of hematofobie genoemd.
• Lage bloeddruk
  Heb je last van lage bloeddruk (hypotensie)? Dan ligt het risico van flauwvallen op de loer.
• Diabetes
  Bij diabetes mellitus moet je insuline spuiten. Dat is een lastige handeling omdat het heel precies moet gebeuren. Spuit je te veel insuline dan kun je een hypo krijgen en flauwvallen. Ook bij insuline-resistentie, het voorstadium van diabetes (prediabetes) kunnen mensen flauwvallen.
• Epilepsie
  Een epileptische aanval is één van de belangrijke oorzaken van flauwvallen. Je lichaam gaat dan in veel gevallen schokken. Daarbij kun je schuim op de mond krijgen en bestaat het gevaar van bijten op de tong.
• Hyperventilatie- en paniekaanval
  Hyperventilatie kan onder andere ontstaan door een luchtwegaandoening of stress. Paniek kan ontstaan binnen grote groepen mensen, bij drukte, bijvoorbeeld op een festival of in het openbaar vervoer en wanneer mensen elkaar gaan verdrukken. Bij heftige emoties kun je ook flauwvallen.
  
  Val je vaker flauw dan gaat ook de angst voor het flauwvallen een rol spelen. Dit gevoel van paniek vergroot het risico op het flauwvallen alleen nog maar meer.
• Inademing gassen
  Verder kun je door inademing van chemische middelen of giftige (rook)gassen onwel worden en flauwvallen.
• Alcohol, drugs en medicijnen
  Alcohol- en / of drugsmisbruik veroorzaakt eveneens flauwvallen. Denk aan het 'comazuipen'. Bijwerkingen van medicijngebruik en / of verkeerd medicijngebruik kunnen leiden tot flauwvallen. Bijvoorbeeld bij bètablockers en andere medicijnen voor hoge bloeddruk. Vooral bij ouderen gaat het daarbij nog weleens mis.
• Evenwichtsverlies
  Bij de ziekte van Menière is het evenwichtsorgaan aangetast waardoor je erg duizelig kunt worden en daardoor flauw kunt vallen.
• Hart- en vaatziekten
  Eén van de ernstigere oorzaken van flauwvallen is hart- en vaatziekte. Doordat de aders vernauwt en verstopt raken vermindert het functioneren van de bloedsomloop en krijgen je hersenen ook minder zuurstof. Behandeling hiervoor is essentieel.
• Narcolepsie
  De neurologische aandoening narcolepsie is een ziekte waarbij je plotseling in slaap kunt vallen. Je valt dus niet flauw maar voor de omgeving ziet het er wellicht wel zo uit.

Bewusteloosheid

Flauwvallen is een kortdurende bewusteloosheid. Mocht de bewusteloosheid langer aanhouden is er sprake van een ernstigere oorzaak.

Je kunt hier niet uit worden gewekt zoals bij de slaap. Het kan zijn dat hierbij ook de ademhaling en hartslag haperen of stoppen en kunstmatig moeten worden opgewekt en/of aan de gang moeten worden gehouden. Een langdurige bewusteloosheid heet een coma.

Wanneer iemand flauwvalt is het belangrijk dat je de persoon in principe laat liggen (zeker bij epilepsie!) mits het veilig is. Je kunt iemand verplaatsen als verkeer, mensenmassa of felle zon gevaar oplevert. Leg iemand dan op een rustige, koele, veilige plek.

Controleer de ademhaling en hartslag. Zo kun je wellicht uitsluiten dat het gaat om verstikking, een beroerte of hartstilstand. Is er geen ademhaling en/of hartslag? Bel dan direct 112.

Zo niet, leg de persoon dan rustig in een stabiele zijligging met een kussen of opgerold kledingstuk onder het hoofd. Verwijder knellende kleding rond de hals en de buik zoals een stropdas, strakke sjawls, en eventueel een strakke riem. Leg eventueel een nat washandje op het voorhoofd.

Na het bijkomen

Wanneer de persoon weer bijkomt kun je diegene water en eventueel wat (druiven)suiker geven. Diabetici weten zelf vaak wat ze moeten doen.

De persoon kan vervolgens komen zitten, voorovergebogen met het hoofd richting de benen en eventueel een emmer bij misselijkheid. De persoon moet een tijdje rustig blijven zitten om te voorkomen dat deze nogmaals flauwvalt.

Oorzaken van flauwvallen voorkomen

Onlangs is uit onderzoek gebleken dat het erg belangrijk is om veelvuldig flauwvallen te voorkomen omdat het mogelijk meer schadelijke invloed op je lichaam zou hebben dan eerst werd gedacht.

Wat te doen bij een opkomende flauwte?

Ga allereerst altijd even zitten wanneer je het gevoel hebt flauw te gaan vallen, om verwondingen te voorkomen. Ga bijvoorbeeld voorovergebogen met je hoofd richting je knieën zitten, liefst op een rustige, koele plek.

Raak niet in paniek want dat vergroot het risico op flauwvallen alleen maar. Probeer rustig te blijven ademen vanuit je onderbuik. Sla je benen over elkaar heen; dat helpt! Eet wat zoets of pak juist wat zouts zoals bouillon.

Oorzaken van flauwvallen voorkomen op lange termijn

Wanneer je vaak flauwvalt kun je je erg onveilig voelen en je lichaam wantrouwen. Laat jezelf goed onderzoeken en ga onder behandeling in geval van een aandoening. Het is belangrijk om mensen in je omgeving in te lichten wanneer je een aandoening hebt waarbij je kunt flauwvallen.

Vaak zijn veranderingen in leefstijl essentieel: leer maat te houden, creëer ritme in je eet-, drink-, slaap- en rustpatroon. Leer duidelijk je grenzen aanvoelen, met name als je van tevoren weet welke situaties een flauwte triggeren.

Probeer vooral goed te eten met langzame koolhydraten. Slik eventueel extra ijzer en vitamine B12. Hulp nodig? In dat geval kan een voedingscoach of diëtist jou goed helpen.

Bij psychische oorzaken van flauwvallen is het verstandig om in behandeling te gaan bij een psychotherapeut of coach en ademhalingsoefeningen te leren. Daar kun je ook de angst voor het flauwvallen zelf aanpakken.