Overal zie je producten die gemaakt zijn van speltmeel, zoals brood, pasta, koeken, crackers en beschuit. Dit oergraan wordt vaak als vervanging gebruikt voor tarwe. Tarwe komt de laatste jaren steeds meer in opspraak vanwege diens vermeende schadelijke gevolgen voor de gezondheid. Maar hoe zit het echt? Is spelt gezonder dan tarwe, of is het allebei even gezond?
In dit artikel geven we je antwoord op al je vragen over spelt, tarwe en je sneetje brood bij het ontbijt.
Geschreven door Aisha Kaars, Diëtist i.oBSc Voeding en diëtiek
Spelt is een primitieve graansoort: een oergraan. Dit betekent dat deze graansoort al eeuwen lang bestaat. Het kent zijn oorsprong in Iran en werd daar al 5000 jaar voor Christus verbouwd.
Spelt is een plant uit de grassenfamilie tarwe. Het is een eenjarige plant, wat betekent dat het zijn levenscyclus van kieming tot zaad binnen een jaar voltooit.
Spelt (Triticum spelta) komt dus van het geslacht van de tarwe. Er bestaat veel verwarring of spelt nu tarwe is of niet. Het antwoord daarop is dat spelt verwant is aan tarwe, maar niet behoort tot het tarwe-ras. Het heeft een andere structuur dan tarwe.
Speltkorrels zijn vrij hard en hebben drie jasjes van kaft. Anders dan bij tarwekorrels laten die niet zo makkelijk los en moeten gepeld worden voordat ze gemalen kunnen worden. Dat is een vrij arbeidsintensief proces.
De smaak is noot-achtig en lichtzoet. De structuur is iets zachter dan bij tarwe.
Om te kunnen beslissen of spelt(brood) gezonder is dan tarwe(brood), is het belangrijk om te kijken naar verschillende onderdelen binnen de graansoorten.
Zo willen we weten of er verschil zit in vezelgehalte en hoe de verdeling is van de hoeveelheden eiwitten, vetten en koolhydraten. Hiernaast beoordelen we de aanwezigheid van vitaminen en mineralen.
Powered by FitChef
Vezels zijn belangrijk voor een gezond lichaam. Ze zorgen bijvoorbeeld voor een goede stoelgang. Sommige vezels hebben als eigenschap het slechte cholesterol (ook wel LDL-cholesterol genoemd) te verlagen.
Daarnaast zorgen vezels voor vertraging van de afgifte van suikers in het bloed. Dit heeft als positief effect dat het de kans op diabetes type 2 verlaagt.
Als we naar het vezelgehalte kijken tussen spelt en tarwe als korrels, dan verschillen ze bijna niks. Maar als we de twee graansoorten met elkaar vergelijken in meelvorm, blijkt speltmeel een hoger vezelgehalte te hebben dan tarwemeel. Wel zo'n 8 gram per 100 gram speltmeel.
Naast vezels is het belangrijk om te kijken naar de samenstelling van de overige macronutriënten van de twee granen: eiwitten, vetten en koolhydraten. Een gebalanceerde verdeling tussen deze drie componenten zorgt voor een gezond voedingsproduct.
Zetten we deze naast elkaar, dan scoort zowel de speltkorrel als het speltmeel op alle vlakken beter dan tarwe. Het bevat meer eiwitten, dezelfde hoeveelheid koolhydraten en een betere verhouding aan vetten. Ook bevat spelt meer gezonde vetten dan tarwe.
Per 100 gram speltmeel bevat het product namelijk:
Zoveel koolhydraten, zul je misschien denken? Granen en brood bestaan echter voor een zeer groot deel uit zetmeel. Vaak vinden mensen juist dit ingrediënt interessant, omdat veel , zul je misschien denken? Granen en brood bestaan echter voor een zeer groot deel uit zetmeel. Vaak vinden mensen juist dit ingrediënt interessant, omdat veel diëten gericht zijn op het mijden van koolhydraten en calorieën. gericht zijn op het mijden van koolhydraten en calorieën.
Maar koolhydraten zijn belangrijke voedingstoffen voor je lichaam, met name voor je hersenen en rode bloedcellen. Het is dus belangrijk dat je hiervan genoeg binnenkrijgt.
Hoe komt het eigenlijk dat spelt een betere verhouding heeft van deze drie belangrijke voedingscomponenten? Dit heeft te maken met de manier waarop iedere korrel tot meel worden gemalen. Hier gaan we later verder op in.
Een gebalanceerd dieet betekent dat je ook de benodigde vitaminen en mineralen binnen moet krijgen. Deze zijn van belang voor het in stand houden van belangrijke lichaamsfuncties, zoals je weerstand, sterke botten en eetlust. Hiernaast voorkomen ze bijvoorbeeld aandoeningen zoals nachtblindheid.
De hoeveelheid aan vitamine en mineralen bepaalt onder andere hoe gezond een voedingsproduct voor ons is. Als we kijken naar speltmeel en tarwebloem, blijken ze allebei dezelfde vitamine en mineralen te bevatten. Namelijk:
Het enige verschil is, dat de hoeveelheid vitamine en mineralen in speltmeel vele malen hoger ligt dan tarwemeel. Ook dit heeft te maken op de manier waarop de meel wordt gemaakt.
Doe de quiz en kom er in enkele minuten achter! Ook ontvang je een persoonlijk advies waarin staat hoe je je eetpatroon kunt verbeteren.
Gebruik onze gratis Matching tool om de voedingsexpert te vinden die jou het beste kan ondersteunen.
Ga naar de Matching tool
De verwerking van graankorrel tot meel heeft belangrijke invloed op de nutriëntrijke eigenschappen van een product.
De kiem en de schil geven de tarwe of spelt namelijk zijn vitaminen, mineralen en vezels. En laat dit nu juist het onderdeel zijn, dat bij tarwe geheel verwijderd wordt.
Bij het verkrijgen van tarwebloem worden de korrels eerst fijn gemaald. Hierbij worden de buitenste deeltjes, de kiem en de schil, volledig gescheiden van de rest door middel van een zeef. Het zachte, gladde poeder wat overblijft, noemen we bloem.
Bloem wordt voornamelijk gebruikt bij het bakken van witbrood, koekjes, cakes en gebakjes. Ook pasta wordt van bloem gemaakt.
Na het malen van speltgraan echter, worden de kiem en de schil niet gescheiden. Dit zorgt ervoor dat speltmeel zijn nutriënten behoudt. Het is hierdoor wat grover dan bloem, maar prima te gebruiken als bakproduct.
Hierdoor is de verhouding van de vitaminen, mineralen en de vezels hetzelfde in het meel als in de korrels. Dit maakt speltmeel dus super gezond!
Je leest het tegenwoordig overal: glutenallergie. Veel mensen blijken overgevoelig voor dit ingrediënt, dat vaak terug te vinden is in brood, pasta en koekjes. Maar wat zijn gluten eigenlijk en wat is hun functie?
Gluten is een groep eiwitten die van nature voorkomt in tarwe, dus ook bij spelt, rogge en gerst. Hun functie is voornamelijk stevigheid en de elasticiteit bieden bij het bakken van brood.
Speltbrood bevat dus ook gluten. Bij een gluten intolerantie of gluten allergie is het belangrijk om te weten dat het eten van speltbrood daarom voor een (allergische) reactie zal zorgen.
Ondanks dat spelt gluten bevat blijkt het bij veel mensen toch beter op de maag te vallen dan tarwe.
Bij een glutenallergie valt spelt(brood) weg, maar gelukkig kan je nog genoeg andere granen eten. De volgende granen bevatten bijvoorbeeld geen gluten:
Haver is in principe ook glutenvrij maar dit mag niet op de verpakking staan omdat de kans wel bestaat dat er tarweresten inzitten.
Bovenstaande granen zijn zeer gezonde graansoorten. Als je geen granen wilt eten, en je wil toch voldoende complexe koolhydraten binnenkrijgen? Kies dan bijvoorbeeld voor zaden zoals quinoa en amarant. Of probeer eens zoete aardappel.
Aangezien er verschillende manieren zijn om speltmeel en speltbloem te verkrijgen zijn er tegenwoordig verschillende soorten broden op de markt. Daarnaast kun je speltmeel mengen met andere soorten meel en bloemen. Zo bestaat er:
Naast de genoemde broden zijn er meerdere mogelijkheden om een brood te bakken.
Doe de quiz en kom er in enkele minuten achter! Ook ontvang je een persoonlijk advies waarin staat hoe je je eetpatroon kunt verbeteren.
Veel speltbrood bestaat niet uit 100% zuivere spelt. Er zit nog voor een groot gedeelte tarwe in. Dat komt omdat de productie van spelt duurder is dan die van tarwe.
Er bestaan op dit moment maar twee molens in Nederland die 100% spelt malen. De rest van de molens maalt meerdere soorten graan en daardoor krijg je resten van tarwemeel door de spelt.
Supermarkten zijn vaak niet de beste plek om zuiver speltbrood te kopen. Je kunt beter naar een goeie bakker of een natuurwinkel gaan. Kijk altijd op het etiket naar het speltgehalte in het brood. Kies voor volkoren spelt. En realiseer je dat je meestal meer betaalt voor een speltbrood.
Als je koekjes, muesli, ontbijtkoek, crackers of beschuit koopt denk je misschien dat je goed bezig bent met de spelt-versie. Maar let op! Er zit vaak enorm veel suiker in.
Naast dat het speltgraan erg gezond, is het ook nog eens heel lekker. Speltbrood heeft van nature een nootachtige smaak, wat ervoor zorgt dat je geen andere ingrediënten nodig hebt voor een lekker broodje. Maak je eigen speltbrood met een paar simpele stappen.
Ingrediënten voor één groot brood of 3 kleine broden, zijn:
Volg voor het maken van het brood de volgende 9 stappen:
Haal je brood uit de oven en smullen maar. Zo gemakkelijk is het bakken van je eigen brood. Jummie!
Ja, speltbrood is gezond. Het is zelfs een gezondere keuze in vergelijking met tarwebloem. In vele opzichten scoort speltmeel beter dan tarwemeel of -bloem. Hierbij kun je denken aan ingrediënten zoals vezels, maar ook eiwitten, koolhydraten, vetten, vitaminen en mineralen.
Het vervangen van tarwebrood door speltbrood is dus een gezonde keuze. zorg hiernaast altijd voor een gebalanceerd dieet, dat ook uit andere producten bestaat dan brood. Denk hierbij aan groenten, fruit en eventueel vlees of vis.
Je kunt ook kiezen voor andere soorten granen zoals volkoren, gerst en rogge. Deze bevatten wel gluten maar er zitten meer voedingsstoffen in dan tarwe.
Stel dan je vraag gratis en eenvoudig aan één van onze voedingsexperts hier!
Gebruik onze gratis Matching tool om de voedingsexpert te vinden die jou het beste kan ondersteunen.
Ga naar de Matching tool
Koolhydraten hebben vaak een slechte naam en worden al snel gelinkt aan gewichtstoename. Maar niet alle koolhydraten zij...
Je leert van jongs af aan dat voedingsvezels goed zijn voor je stoelgang. Als je moeilijk naar de wc kan, luidt het advi...
Koolhydraatarm brood is precies wat je ervan zou verwachten: brood dat een beperkte hoeveelheid koolhydraten bevat. Maa...
Is brood gezond of ongezond? Velen van ons zullen ermee zijn opgevoed: brood. Een bolletje met hagelslag bij het ontbijt...
Probeer je af te vallen of ben je op zoek naar een gezonde snack? Dan ligt het eten van crackers misschien voor de hand....
Het imago van gluten is niet onbesmet. Gluten sensitiviteit en coeliakie zijn aandoeningen die veel in de publiciteit st...
Noodles worden gemaakt met verschillende ingrediënten, zoals tarwe, boekweit, rijst, mungbonen of (zoete) aardappel. Afh...
Blijf op de hoogte door je in te schrijven voor onze nieuwsbrief. Ontvang tijdelijk ons e-book 'Eet jij gezond?' helemaal gratis.
