Rood vlees: is het schadelijk voor je gezondheid?

Een malse, sappige hamburger met een flinke laag saus en een plakje gesmolten kaas. Geserveerd op een knapperig broodje met sesampitjes erop. Loopt het water jou al in de mond?

Een goede burger gaat er bij de meeste mensen wel in op z’n tijd, maar is deze guilty pleasure eigenlijk een verstandige menukeuze? Een burger bestaat namelijk uit bewerkt, rood vlees en daar is de laatste tijd steeds meer over te doen.

Je hebt misschien weleens gehoord dat rood vlees in verband wordt gebracht met verschillende negatieve gezondheidseffecten en ziektes. Kun je de volgende keer dan beter iets anders kiezen? Dat hebben wij voor je uitgezocht! 

In dit artikel zetten we de gezondheidseffecten, voedingswaarden en alternatieven van rood vlees voor jou op een rij. Ben je benieuwd geworden? Lees dan snel verder.

Past (bewerkt) rood vlees past in een gezond voedingspatroon?  

Mager onbewerkt rood vlees, zoals biefstuk, past in een gezond voedingspatroon wanneer je het met mate eet. Daarom vind je het wel terug in de Schijf van Vijf. 

De Gezondheidsraad adviseert om je inname van rood vlees, en met name de bewerkte variant, te beperken. Daarom geldt het advies om niet meer dan 300 gram rood vlees per week te eten. Dat klinkt misschien vrij abstract, want hoeveel is dat nou precies? 

Als je dit advies concreet maakt, dan kom het ongeveer op het volgende neer: eens per week kun je ‘s avonds een biefstukje eten, een broodje achterham klaarmaken voor de lunch en ‘s ochtends je boterham beleggen met rosbief. 

Zink is een spoorelement dat onder andere goed is voor sterke botten, gezond haar en een stralende huid. Daarnaast draagt zink bij aan een gezonde stofwisseling, de groei en vernieuwing van je weefsel en een sterk immuunsysteem. 

Ook vind je in rood vlees vitamine B12. Deze vitamine heeft je lichaam nodig voor de aanmaak van rode bloedcellen en een goede werking van je zenuwstelsel. 

IJzer is onmisbaar bij de transport van zuurstof naar de cellen in je lijf en draagt bij aan een gezond afweersysteem. 

Onbewerkt vs. bewerkt 

Onderstaande voedingswaarden geven het verschil weer tussen onbewerkt en bewerkt rood vlees. 

Voedingswaarden van 100 gram biefstuk (onbereid):

• 108 kcal 
• 22,9 gram eiwitten 
• 0 gram koolhydraten
• 1,8 gram vetten, waarvan 0,7 gram verzadigd
• 0 gram vezels 
• 0,01 gram zout 

Daarnaast voorziet een biefstukje je ook van ook vitamines, mineralen en spoorelementen zoals kalium, fosfor, natrium, ijzer en magnesium.

Per 100 gram boterhamworst (bewerkt rood vlees) krijg je de volgende voedingswaarden binnen: 

• 306 kcal
• 11,6 gram eiwitten 
• 3,2 gram koolhydraten, waarvan 0,7 gram suiker
• 26,9 gram vetten, waarvan 9,6 verzadigd. 
• 0,2 gram vezels
• 2,1 gram zout 

Daarbij krijg je ook vitamines, mineralen en spoorelementen binnen zoals kalium, fosfor, natrium, ijzer en magnesium, maar wel in mindere mate dan bij onbewerkt rood vlees. 

Bovenstaande voedingswaardes laten zien dat bewerkt vlees meer (ongezonde) vetten, minder eiwitten en meer energie en zout bevat. 

Hieronder hebben we de meest voorkomende bronnen van ijzer voor je op een rijtje gezet. 

Voornaamste bronnen van heemijzer: 

• Vlees 
• Gevogelte
• Vis  

Non-heemijzer kom je vooral tegen in: 

• Brood 
• Peulvruchten 
• Noten 
• Groene groentes zoal spinazie, paksoi, snijbiet en postelein
• Eieren

Is het eten van rood vlees gevaarlijk? 

In de media zie je vaak voorbijkomen dat rood vlees schadelijk is voor je gezondheid, maar is dat waar? Er zijn talloze onderzoeken over de effecten van rood en/of bewerkt vlees op je gezondheid.

Het eten van (te veel) rood vlees kan het risico op hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en kanker verhogen, blijkt uit meerdere onderzoeken. Wanneer je vaak bewerkt rood vlees eet, zijn deze risico’s hoger dan wanneer je regelmatig onbewerkt rood vlees eet.

Wat maakt bewerkt vlees ongezond?

In de supermarkt heb je een ruime keuze in bewerkt vlees. Zo heb je spekjes voor in je pasta, burgers voor op de BBQ of vleeswaren voor op je boterham. Maar wat maakt bewerkt vlees zo ongezond? 

De Gezondheidsraad adviseert om dagelijks niet meer dan 6 gram zout binnen te krijgen. Met het eten van 100 gram bewerkt vlees kom je als snel aan een kwart van deze aanbevolen hoeveelheid. 

Daarnaast vind je in bewerkt vlees vaak meer (verzadigde) vetten dan in onbewerkt rood vlees. Een teveel aan verzadigd vet is niet goed voor je lijf en kan bijdragen aan een verhoogd cholesterolgehalte of risico op hart- en vaatziekten.  

Gevaren van het eten van rood vlees

Rood vlees kun je op veel verschillende soorten manieren bereiden. Naast gegrild, gebakken of gestoofd kun je rood vlees ook rauw voor je neus krijgen. Denk maar aan een broodje filet americain of steak tartaar.

Het eten van rauw (bewerkt) rood vlees gaat vaak goed, maar kan ook gevaarlijke gevolgen met zich meebrengen. Rauwe vleeswaren en gerechten met rauw vlees zijn gevoeliger voor besmetting met bijvoorbeeld de listeria bacterie of een toxoplasma parasiet.

Kwetsbare groepen, zoals ouderen of zwangere vrouwen hebben meer kans op vervelende verschijnselen zoals hoge koorts, hoofdpijn, misselijkheid, spierpijn of diarree.

Vooral tijdens een zwangerschap kan toxoplasmose gevaarlijk zijn voor het ongeboren kind. Daarom geldt het advies voor zwangere vrouwen om geen rauw vlees te eten.

Als dit gebeurt, kunnen er schadelijke stoffen vrijkomen die een negatief effect kunnen hebben op je lijf. 

Deze stoffen worden ook wel PAK’s (Polycyclische aromatische koolwaterstoffen) genoemd. PAK’s ontstaan als organisch voedsel verbrandt bij hoge temperaturen. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren tijdens het bereiden van je stuk vlees op de barbecue. 

Alternatieven voor rood vlees

Ondanks dat rood vlees ook goede stoffen bevat, is het geen slecht idee om het af en toe te vervangen. Vlees heeft veel impact op het milieu omdat er veel water, grondstof en voer nodig is voor het houden van vee. 

Uit enkele onderzoeken blijk dat het vervangen van rood vlees door noten, peulvruchten, soja, zuivelproducten of volle granen het risico op chronische aandoeningen en hart-en vaatziekten kan verkleinen. 

Het is een misverstand dat je ijzer voornamelijk uit (rood) vlees moet halen. Wel is het zo dat het gezonde heemijzer uitsluitend in dierlijke producten voorkomt. Non-heemijzer komt voor in plantaardige producten. Je moet er alleen meer van binnenkrijgen voor hetzelfde effect.

Andere goede bronnen van ijzer zijn: 

• (Vette) vis zoals zalm, makreel, haring, sardine of ansjovis
• Weekdieren zoals mosselen en oesters 
• Groene bladgroentes of andere groenten 
• Fruit 
• Zeewier 
• Havermout 
• Quinoa 
• Bonen