Rood vlees: is het schadelijk voor je gezondheid?

Een malse, sappige hamburger met een flinke laag saus en een plakje gesmolten kaas. Geserveerd op een knapperig broodje met sesampitjes erop. Loopt het water jou al in de mond?

Een goede burger gaat er bij de meeste mensen wel in op z’n tijd, maar is deze guilty pleasure eigenlijk een verstandige menukeuze? Een burger bestaat namelijk uit bewerkt, rood vlees en daar is de laatste tijd steeds meer over te doen.

Je hebt misschien weleens gehoord dat rood vlees in verband wordt gebracht met verschillende negatieve gezondheidseffecten en ziektes. Kun je de volgende keer dan beter iets anders kiezen? Dat hebben wij voor je uitgezocht! 

In dit artikel zetten we de gezondheidseffecten, voedingswaarden en alternatieven van rood vlees voor jou op een rij. Ben je benieuwd geworden? Lees dan snel verder.

Diëtist i.o. Sammie Eslamimoghaddam

Geschreven door Sammie Eslamimoghaddam, Diëtist i.o.BSc Voeding en diëtiek

rood vlees soorten

Wat is rood vlees?

Rood vlees is de benaming voor roodkleurig spiervlees, dat donker van kleur is na bereiding. Dit vlees is afkomstig van rund, varken, schaap, geit, paard of hert. 

Je kunt rood vlees onderverdelen in twee soorten: natuurlijk en bewerkt. Bij natuurlijk rood vlees kun je denken aan een biefstukje of een sukadelap. Bewerkt vlees is gerookt, gedroogd of gezouten, zoals bacon of ossenworst. 

Tip

In dit artikel zul je vaker het onderscheid tussen onbewerkt rood vlees (zoals biefstuk) en bewerkt rood vlees tegenkomen (zoals bacon). De gezondheidseffecten en voedingswaardes van onbewerkt en bewerkt vlees zijn niet hetzelfde, daarom is het handig om te begrijpen wat het verschil is. 

Past (bewerkt) rood vlees past in een gezond voedingspatroon?  

Mager onbewerkt rood vlees, zoals biefstuk, past in een gezond voedingspatroon wanneer je het met mate eet. Daarom vind je het wel terug in de Schijf van Vijf. 

De Gezondheidsraad adviseert om je inname van rood vlees, en met name de bewerkte variant, te beperken. Daarom geldt het advies om niet meer dan 300 gram rood vlees per week te eten. Dat klinkt misschien vrij abstract, want hoeveel is dat nou precies? 

Als je dit advies concreet maakt, dan kom het ongeveer op het volgende neer: eens per week kun je ‘s avonds een biefstukje eten, een broodje achterham klaarmaken voor de lunch en ‘s ochtends je boterham beleggen met rosbief. 

hoeveel vlees eten

Het eten van bewerkt vlees, zoals paté of worst, valt buiten de Schijf van Vijf. Deze bewerkte vleesopties worden aangeboden als dagkeuze of als uitzondering.

Dit betekent dat je af en toe deze keuze kan maken binnen een gezond voedingspatroon, maar dat je er beter niet elke dag voor kunt kiezen. 

Voedingsschema's op maatNieuw

Ontvang elke week een nieuw voedingsschema op basis van je persoonlijke macro- en caloriebehoefte. Inclusief wekelijkse boodschappenlijst.

Elke week een nieuw voedingsschema op maat!
Fitchef logo Powered by FitChef
Voedingsschema's
Wist je dat...

…er in 2016 vanuit het Voedingscentrum voor het eerst geadviseerd werd om minder vlees te eten? 

rood vlees eten

De voedingswaarden van bewerkt en onbewerkt rood vlees  

Wanneer je een stukje onbewerkt rood vlees eet, krijg je vooral eiwitten, ijzer, zink en vitamine B12 binnen.

Eiwitten zijn ontzettend belangrijk bij verschillende processen in je lijf, zoals het opbouwen en herstellen van lichaamscellen, het opbouwen van spieren, het vervoeren van stoffen door je lichaam en ze voorzien je van brandstof. 

Zink is een spoorelement dat onder andere goed is voor sterke botten, gezond haar en een stralende huid. Daarnaast draagt zink bij aan een gezonde stofwisseling, de groei en vernieuwing van je weefsel en een sterk immuunsysteem. 

Ook vind je in rood vlees vitamine B12. Deze vitamine heeft je lichaam nodig voor de aanmaak van rode bloedcellen en een goede werking van je zenuwstelsel. 

IJzer is onmisbaar bij de transport van zuurstof naar de cellen in je lijf en draagt bij aan een gezond afweersysteem. 

Onbewerkt vs. bewerkt 

Onderstaande voedingswaarden geven het verschil weer tussen onbewerkt en bewerkt rood vlees. 

Voedingswaarden van 100 gram biefstuk (onbereid):

  • 108 kcal 
  • 22,9 gram eiwitten 
  • 0 gram koolhydraten
  • 1,8 gram vetten, waarvan 0,7 gram verzadigd
  • 0 gram vezels 
  • 0,01 gram zout 

Daarnaast voorziet een biefstukje je ook van ook vitamines, mineralen en spoorelementen zoals kalium, fosfor, natrium, ijzer en magnesium.

Per 100 gram boterhamworst (bewerkt rood vlees) krijg je de volgende voedingswaarden binnen: 

  • 306 kcal
  • 11,6 gram eiwitten 
  • 3,2 gram koolhydraten, waarvan 0,7 gram suiker
  • 26,9 gram vetten, waarvan 9,6 verzadigd. 
  • 0,2 gram vezels
  • 2,1 gram zout 

Daarbij krijg je ook vitamines, mineralen en spoorelementen binnen zoals kalium, fosfor, natrium, ijzer en magnesium, maar wel in mindere mate dan bij onbewerkt rood vlees. 

Bovenstaande voedingswaardes laten zien dat bewerkt vlees meer (ongezonde) vetten, minder eiwitten en meer energie en zout bevat. 

Tip

Ben je vegetariër of veganist? Dan heb je een verhoogde kans op een vitamine B12 tekort, omdat dit vooral in dierlijke producten voorkomt. Twijfel je of je een tekort hebt? Dan kun je dit laten testen bij de huisarts. 

heemijzer non heemijzer bronnen

Wat is het verschil tussen heemijzer en non-heemijzer? 

Wanneer je rood vlees eet, krijg je onder andere ijzer binnen. Je kunt ijzer in twee soorten onderverdelen: heemijzer en non-heemijzer.

Heemijzer komt alleen voor in dierlijke producten. Non-heemijzer komt voor in zowel dierlijke als plantaardige producten. Van deze soort krijg je het meeste binnen. 

Hieronder hebben we de meest voorkomende bronnen van ijzer voor je op een rijtje gezet. 

Voornaamste bronnen van heemijzer

  • Vlees 
  • Gevogelte
  • Vis  

Non-heemijzer kom je vooral tegen in

  • Brood 
  • Peulvruchten 
  • Noten 
  • Groene groentes zoal spinazie, paksoi, snijbiet en postelein
  • Eieren
Wist je dat...

…vitamine C ervoor zorgt dat je non-heemijzer beter opneemt? Als je bij elke maaltijd groente of fruit eet, neem je ijzer gemakkelijker op uit voeding.

Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!

Hoe gezond eet jij?

Doe de quiz en kom er in enkele minuten achter! Ook ontvang je een persoonlijk advies waarin staat hoe je je eetpatroon kunt verbeteren.

Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!

Wil jij graag je gezondheid verbeteren?

Gebruik onze gratis Matching tool om de voedingsexpert te vinden die jou het beste kan ondersteunen.

Ga naar de Matching tool
Vind jouw ideale voedingsexpert

Is het eten van rood vlees gevaarlijk? 

In de media zie je vaak voorbijkomen dat rood vlees schadelijk is voor je gezondheid, maar is dat waar? Er zijn talloze onderzoeken over de effecten van rood en/of bewerkt vlees op je gezondheid.

te veel vlees ongezond

Het eten van rood vlees is niet per definitie ongezond. Wanneer je af en toe onbewerkt rood vlees eet, kan dit geen kwaad.

Wanneer je gedurende een lange periode te veel rood vlees eet, kan dit negatieve gezondheidseffecten met zich meebrengen.

Het eten van (te veel) rood vlees kan het risico op hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en kanker verhogen, blijkt uit meerdere onderzoeken. Wanneer je vaak bewerkt rood vlees eet, zijn deze risico’s hoger dan wanneer je regelmatig onbewerkt rood vlees eet.

Wat maakt bewerkt vlees ongezond?

In de supermarkt heb je een ruime keuze in bewerkt vlees. Zo heb je spekjes voor in je pasta, burgers voor op de BBQ of vleeswaren voor op je boterham. Maar wat maakt bewerkt vlees zo ongezond? 

rood vlees gevaarlijk

Belangrijke factoren zijn de toevoeging van zout en een hoger gehalte aan verzadigd vet. Producten als bacon en vleeswaren kunnen bijdragen aan een te hoge zoutinname.

Een teveel aan zout kan vervelende gevolgen met zich meebrengen, zoals hart- en vaatziekten, het vasthouden van vocht, nierproblemen of botontkalking. 

De Gezondheidsraad adviseert om dagelijks niet meer dan 6 gram zout binnen te krijgen. Met het eten van 100 gram bewerkt vlees kom je als snel aan een kwart van deze aanbevolen hoeveelheid. 

Daarnaast vind je in bewerkt vlees vaak meer (verzadigde) vetten dan in onbewerkt rood vlees. Een teveel aan verzadigd vet is niet goed voor je lijf en kan bijdragen aan een verhoogd cholesterolgehalte of risico op hart- en vaatziekten.  

nitraat vlees

Aan bewerkt vlees wordt ook vaak nitriet toegevoegd, zodat je vleeswaren een stabiele kleur, geur en smaak hebben. 

Nitraat zit van nature in veel voedingsmiddelen. Het wordt omgezet tot nitriet wanneer je het eet. Een teveel aan dit stofje kan schadelijke gevolgen hebben voor je gezondheid. Er worden daarom tegenwoordig strenge eisen gesteld aan de maximale toegestane hoeveelheid. 

Gevaren van het eten van rood vlees

Rood vlees kun je op veel verschillende soorten manieren bereiden. Naast gegrild, gebakken of gestoofd kun je rood vlees ook rauw voor je neus krijgen. Denk maar aan een broodje filet americain of steak tartaar.

Het eten van rauw (bewerkt) rood vlees gaat vaak goed, maar kan ook gevaarlijke gevolgen met zich meebrengen. Rauwe vleeswaren en gerechten met rauw vlees zijn gevoeliger voor besmetting met bijvoorbeeld de listeria bacterie of een toxoplasma parasiet.

listeria besmetting

Wat is listeria?

Listeria is een bacterie en kan zorgen voor een voedselinfectie wanneer je producten te lang bewaard of eet bij een verkeerde temperatuur.

De kans op besmetting is in Nederland gelukkig klein, maar kan wel vervelende gevolgen met zich meebrengen. Bij gezonde mensen kan een infectie zonder (grote) verschijnselen voorbijgaan.

Kwetsbare groepen, zoals ouderen of zwangere vrouwen hebben meer kans op vervelende verschijnselen zoals hoge koorts, hoofdpijn, misselijkheid, spierpijn of diarree.

Tip

Kijk altijd goed naar de houdbaarheidsdatum van je vlees en eet geopende vleeswaren binnen twee dagen op.

Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!

Hoe gezond eet jij?

Doe de quiz en kom er in enkele minuten achter! Ook ontvang je een persoonlijk advies waarin staat hoe je je eetpatroon kunt verbeteren.

Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!
rauw vlees besmetting

Wat is een toxoplasmose infectie?

Een infectie met een toxoplasma gondii parasiet veroorzaakt de infectieziekte toxoplasmose. Deze infectie kan je oplopen wanneer je rauw of niet goed gegaard vlees eet.

Toxoplasmose kan zonder klachten voorbijgaan, maar kan ook vervelende gevolgen hebben voor je gezondheid. Zo kun je last krijgen van lusteloosheid, moeheid en/of koorts.

Vooral tijdens een zwangerschap kan toxoplasmose gevaarlijk zijn voor het ongeboren kind. Daarom geldt het advies voor zwangere vrouwen om geen rauw vlees te eten.

Wist je dat...

…na een besmetting met de toxoplasmose parasiet je hierna immuun bent voor een toekomstige besmetting?

bereiding bbq schadelijk

Wat is de invloed van de bereiding? 

Veel mensen vinden een goudbruin gebakken stukje vlees of een knapperig randje erg lekker.

Maar wanneer je vlees te lang bakt, grilt of roostert bij een te hoge temperatuur kan het vlees ook gedeeltelijk zwart worden. 

Als dit gebeurt, kunnen er schadelijke stoffen vrijkomen die een negatief effect kunnen hebben op je lijf. 

Deze stoffen worden ook wel PAK’s (Polycyclische aromatische koolwaterstoffen) genoemd. PAK’s ontstaan als organisch voedsel verbrandt bij hoge temperaturen. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren tijdens het bereiden van je stuk vlees op de barbecue. 

vlees koken

Je kunt de vorming van PAK’s voorkomen door ervoor te zorgen dat er geen zwarte randjes of zwarte korstjes ontstaan tijdens de bereiding. Uit onderzoek blijkt dat gegrild vlees of barbecuevlees een verhoogd risico op schadelijke gezondheidseffecten kan hebben.

Stomen, koken en bakken op lage temperatuur is daarom een gezondere keuze.

Alternatieven voor rood vlees

Ondanks dat rood vlees ook goede stoffen bevat, is het geen slecht idee om het af en toe te vervangen. Vlees heeft veel impact op het milieu omdat er veel water, grondstof en voer nodig is voor het houden van vee. 

Uit enkele onderzoeken blijk dat het vervangen van rood vlees door noten, peulvruchten, soja, zuivelproducten of volle granen het risico op chronische aandoeningen en hart-en vaatziekten kan verkleinen. 

Het is een misverstand dat je ijzer voornamelijk uit (rood) vlees moet halen. Wel is het zo dat het gezonde heemijzer uitsluitend in dierlijke producten voorkomt. Non-heemijzer komt voor in plantaardige producten. Je moet er alleen meer van binnenkrijgen voor hetzelfde effect.

Andere goede bronnen van ijzer zijn: 

  • (Vette) vis zoals zalm, makreel, haring, sardine of ansjovis
  • Weekdieren zoals mosselen en oesters 
  • Groene bladgroentes of andere groenten 
  • Fruit 
  • Zeewier 
  • Havermout 
  • Quinoa 
  • Bonen 
Tip

Aan veel vleesvervangers is vitamine B12 toegevoegd. Zo krijg je deze vitamine toch binnen, zonder dat je vlees eet.

Conclusie 

In gematigde hoeveelheden past rood onbewerkt vlees, zoals biefstuk, in een gezond voedingspatroon. Het voorziet je van verschillende gezonde voedingstoffen zoals ijzer, vitamine B12 en eiwitten.

Bewerkt rood vlees, zoals boterhamworst, heeft minder gezonde eigenschappen. Het bevat namelijk een hoog gehalte aan vet en zout. Daarom vind je bewerkt rood vlees niet terug in de Schijf van Vijf. 

Een teveel aan (bewerkt) rood vlees kan bijdragen aan een verhoogd risico op ziektes en aandoeningen.

De bereidingswijze is van invloed op hoe gezond je stukje vlees is. Zo heb je een verhoogde kans op besmettingen en infecties, zoals de toxoplasma gondii parasiet of de listeria bacterie, als je rauw vlees eet. Ook het eten van te hard gebakken vlees kan ervoor zorgen dat je schadelijke stoffen binnenkrijgt. 

Kortom: wanneer je onbewerkt rood vlees met mate eet kan dit geen kwaad, maar de bewerkte varianten kun je beter laten staan. 

Beoordeel dit artikel

Diëtist i.o. Sammie Eslamimoghaddam

Nieuwsgierig naar meer informatie over dit onderwerp?

Stel dan je vraag gratis en eenvoudig aan één van onze voedingsexperts hier!

Wil jij graag je gezondheid verbeteren?

Gebruik onze gratis Matching tool om de voedingsexpert te vinden die jou het beste kan ondersteunen.

Ga naar de Matching tool
Vind jouw ideale voedingsexpert
Nieuw Voedingsschema's op maat

Gezond eten was nog nooit zo eenvoudig!

Voedingsschema's
Meer informatie
Fitchef logo Powered by FitChef

Beoordeel dit artikel

Gerelateerde artikelen

Gezondeten.nl Vetten, een onmisbaar onderdeel van het dieet?

Vetten, onderschat maar onmisbaar in een gezond eetpatroon

Vetten, zijn ze vet belangrijk? Of kun je er beter voor zorgen dat je niet te veel van deze stofjes binnenkrijgt? Over ...

Ijzertekort symptomen

3 Tips om een ijzertekort te herkennen of voorkomen

Ben je snel vermoeid, na een korte wandeling door het park al buiten adem en oog je bleekjes? Dan kan het zo maar zijn d...

vitamine B12 tekort

Herken een vitamine B12 tekort op tijd (aan deze 9 klachten)

Hoe merk je dat je een vitaminetekort hebt? Dit kan zich op diverse manieren uiten. Denk aan vermoeidheid, tintelingen o...

Fytinezuur: alles wat je moet (wilt) weten

Fytinezuur: alles wat je moet (wilt) weten

Van fytinezuur is bekend dat het de opname van ijzer, zink en calcium tegenwerkt, wat tot een tekort aan mineralen kan l...

Verschillende soorten zout

Alles over de gezondheid van de verschillende soorten zout

Zout: wie gebruikt het niet in meer of mindere mate? Zonder zout zijn veel maaltijden toch wat smakeloos. Alhoewel tevee...

vitamine c

Vitamine C, belangrijk voor meer dan alleen je weerstand

Zorg jij er tijdens het griepseizoen voor dat je extra vitamine C binnenkrijgt? Logisch! De stof staat namelijk bekend a...

Biologisch vlees zuivel beter

Biologisch vlees en zuivel beter voor jou en het milieu?

Biologische vlees- en zuivelproducten zijn hot! Zo kan het zomaar gebeuren dat je bij je buurvrouw op de koffie bent en ...

Lees wat je gemist hebt

14113 Mensen gingen je al voor

Blijf op de hoogte door je in te schrijven voor onze nieuwsbrief. Ontvang tijdelijk ons e-book 'Eet jij gezond?' helemaal gratis.

Je ontvangt maximaal één persoonlijke e-mail per week van een van onze teamleden.
Een postbode met het (PDF) boek 'Gezond eten voor iedereen'