Vasten: alle soorten en voordelen van vasten op een rij

Vasten houdt in dat je een tijdje niets eet, of een zeer beperkt voedingspatroon aanhoudt. Deze vorm van onthouding vindt zijn oorsprong in religie, waar vasten onder andere wordt ingezet als middel tot bezinning.

Tegenwoordig wordt vasten voornamelijk gedaan om gezondheidsredenen. Intermittent fasting, waarbij je dagelijks enkele uren niet eet, is hier een bekend voorbeeld van. En ook sapkuren zijn een vorm van vasten die regelmatig wordt gebruikt als ‘detox’. 

Wat is vasten precies en welke vormen van vasten zijn er allemaal? Je leest het in dit artikel.

Martijn Pothof, Initiatiefnemer Gezondeten.nl

Geschreven door Martijn Pothof, Initiatiefnemer van gezondeten.nlMSc Exercise Science and Health Promotion

vasten

Wat is vasten?

Wanneer je vast, onthoud je je voor een langere periode geheel of gedeeltelijk van voedsel en/of dranken.

Bij de meeste vormen van vasten mag je tijdens de periodes van niet eten wel water en bijvoorbeeld kruidenthee drinken. Dergelijke dranken vormen geen belasting voor je spijsvertering.

Wist je dat...

...het Engelse woord ‘breakfast’ komt van ‘breaking the fast’? Je onderbreekt ‘s ochtends met je ontbijt tenslotte het vasten van de nacht.

oorsprong vasten

Oorsprong van vasten

De oudste vorm van vasten is het onthouden van voedsel om religieuze redenen. In onder meer het jodendom, christendom en de islam wordt vasten ingezet als middel voor bezinning.

Van oudsher vasten Christenen bijvoorbeeld tussen Aswoensdag en Pasen, al wordt dit door steeds minder gelovigen gedaan. 

Moslims vasten tijdens de ramadan, waarbij zij tussen zonsopkomst en -ondergang niet mogen eten, drinken, roken, kwaadspreken en ook geen geslachtsgemeenschap mogen hebben. 

Voedingsschema's op maatNieuw

Ontvang elke week een nieuw voedingsschema op basis van je persoonlijke macro- en caloriebehoefte. Inclusief wekelijkse boodschappenlijst.

Elke week een nieuw voedingsschema op maat!
Fitchef logo Powered by FitChef
Voedingsschema's

Soorten vasten diëten

De oorsprong van het vasten ligt in religie, maar tegenwoordig wordt het veel vaker ingezet vanwege de gezondheidsvoordelen die eraan worden toegeschreven. Het zou je lichaam rust geven om te herstellen van ziekte en ervoor zorgen dat je meer vet verbrandt.

Hieronder bespreken we de populairste vormen van vasten voor je gezondheid.

Intermittent fasting

Sla een sporttijdschrift open en je leest erover: intermittent fasting (in het Nederlands ook wel afwisselend-vasten of interval-vasten genoemd). Intermittent fasting houdt in dat je op dagelijkse basis periodes van eten en vasten afwisselt.

Er bestaan verschillende vormen van intermittent fasting, maar bij de meeste is er sprake van dagelijkse onthouding van voedsel gedurende een periode van zo’n 16 tot 18 uur. Je eet dan bijvoorbeeld alleen tussen 12.00 uur en 19.00 uur. Tijdens die uren mag je alles eten wat je wilt.

sapvasten

Sapvasten en fruitvasten

Een andere populaire vorm van vasten is sapvasten, ook wel bekend als een juice cleanse. Wanneer je sapvast, drink je gedurende meerdere dagen alleen verse groente- en fruitsappen, zonder daarbij te eten.

Dit zou je kunnen helpen om wat kilo’s kwijt te raken en je lichaam te ‘ontgiften’.

Tip

Heb je overgewicht en is je BMI waarschijnlijk te hoog? Bereken je BMI eenvoudig met onze tool.

Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!

Hoe gezond eet jij?

Doe de quiz en kom er in enkele minuten achter! Ook ontvang je een persoonlijk advies waarin staat hoe je je eetpatroon kunt verbeteren.

Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!

Wil jij graag je gezondheid verbeteren?

Gebruik onze gratis Matching tool om de voedingsexpert te vinden die jou het beste kan ondersteunen.

Ga naar de Matching tool
Vind jouw ideale voedingsexpert

Fruitvasten zou een vergelijkbaar effect hebben. Bij deze kuur eet je wel, namelijk drie keer per dag 200 tot 300 gram vers fruit. Bij het officiële fruitvasten mag je sinaasappels, appels, grapefruits, mandarijnen, druiven, bessen, vijgen en meloenen eten en je doet dit zo lang als je zelf wilt.

Er is echter een gebrek aan wetenschappelijk bewijs van de effectiviteit van deze sap- en fruitkuren. Wil je op een gezonde manier je lichaam ondersteunen, dan is een voedzaam eetpatroon met volwaardige voeding een betere keuze.

nuchter operatie

Medische redenen

Als je een chirurgische ingreep moet ondergaan, kan het nodig zijn om enkele uren voorafgaand aan de operatie niets te eten.

Je maag en/of darmen zijn dan leeg, wat noodzakelijk is om complicaties tijdens de anesthesie te voorkomen.

Verschillende stadia van vasten

Hoe lang kun je vasten? Om een antwoord te geven op deze vraag is het handig om te weten welke fases je lijf doorloopt tijdens het vasten:

  1. De voedingsstaat treedt op in de eerste uren na je laatste maaltijd. Je lichaam verteert de voeding en neemt de voedingsstoffen op. Je bloedsuikerspiegel stijgt en er wordt meer insuline afgescheiden. Ook de niveaus van andere hormonen veranderen. Hoelang je lichaam in deze staat blijft, hangt onder meer af van wat en hoeveel je hebt gegeten.
  2. Zo’n 3 tot 4 uur na de laatste maaltijd, komt je lichaam in een vroege vastenstaat. Dit duurt tot zo’n 18 uur na het eten. Je bloedsuiker- en insulinespiegel beginnen te dalen. Glycogeen wordt omgezet in glucose voor energie. Aan het eind van deze fase is dat op en gaat je lichaam over op brandstof uit vetcellen.
  3. Dan breekt de vastenstaat aan, van 18 uur tot ongeveer 2 dagen na de laatste maaltijd. De glycogeenvoorraden in je lever zijn nu uitgeput. In plaats daarvan begint je lichaam met het afbreken van eiwitten en vetten voor energie. Wat later in deze fase gaat je lichaam over in ketose, een metabolische toestand waarin het vet gebruikt als primaire energiebron.
  4. Tijdens lange perioden van vasten gaat je lichaam over in de toestand van langdurig vasten. Dit begint ongeveer 48 uur na je laatste voedselinname. Dit wordt ook wel de uithongeringstoestand genoemd. Je insulineniveau daalt, het ketonniveau stijgt en de eiwitafbraak wordt verminderd om je spierweefsel te behouden. 
Wist je dat...

...bij veel gangbare vormen van vasten, zoals intermittent fasting, er wordt afgewisseld tussen de voedingsstaat en de vroege vastenstaat? De periodes van vasten zijn te kort om de fases daarna te bereiken.

Tip

Langdurig vasten is erg intens voor je lichaam en voor de meeste mensen niet aan te raden! Doe dit alleen als je onder medisch toezicht staat.

Gezondheidsvoordelen van vasten

Er zijn allerlei onderzoeken gedaan naar de effecten van vasten op je lichaam. Hieruit is gebleken dat vasten op meerdere manieren een positieve bijdrage kan leveren aan je gezondheid.

Dit zijn de voordelen van vasten:

1. Vasten kan helpen om de celveroudering te vertragen

De cellen in je lichaam worden voortdurend vernieuwd. Dit proces draagt bij aan het voorkomen van ziekten en het vertragen van veroudering. Verbeterd celherstel en vertraagde weefselveroudering zouden zelfs je algemene levensduur ondersteunen, al is voor deze claim wel meer onderzoek nodig. 

Veel onderzoeken wijzen uit dat vasten een positief effect heeft op het herstel van je cellen. Minimaal 48 uur vasten verbetert het celherstel nog meer dan andere methoden voor vasten.

vasten ontstekingsremmend

2. Vasten kan bijdragen aan het verminderen van ontsteking

Tijdelijke ontsteking is een normale reactie van je immuunsysteem. Maar chronische ontsteking kan flinke nadelige gevolgen hebben voor je gezondheid zoals kanker, hartaandoeningen en reumatoïde artritis.

Vasten gedurende meer dan 24 uur vermindert de oxidatieve stress in je cellen. Dit kan ontstekingen verminderen.

Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!

Hoe gezond eet jij?

Doe de quiz en kom er in enkele minuten achter! Ook ontvang je een persoonlijk advies waarin staat hoe je je eetpatroon kunt verbeteren.

Benieuwd hoe gezond jij echt eet? Doe de quiz!

3. Vasten kan je insulinegevoeligheid en bloedsuikerspiegel verbeteren

Tijdens een vastenkuur van 24 uur of langer daalt je insulineniveau. Hierdoor kan je lichaam overgaan op het verbranden van vet voor energie. Opgeslagen lichaamsvet is dan beter beschikbaar voor gebruik.

Veel onderzoeken wijzen uit dat verschillende vormen van vasten, waaronder 48-uurs vasten, ook de insulinespiegel kunnen verlagen. Bovendien verbeteren ze de insulinegevoeligheid, waardoor je lichaam je bloedsuiker efficiënter kan transporteren.

vasten gewichtverlies

4. Vasten kan bijdragen aan gewichtsverlies

Vasten helpt om gewicht te verliezen, doordat het ervoor zorgt dat je minder calorieën binnen krijgt. Bij alle verschillende vormen van vasten worden namelijk maaltijden en/of snackmomenten overgeslagen.

Uiteraard moet je dit dan niet compenseren door tijdens de eetmomenten extra veel te eten als je wilt afvallen.

Tip

Werkt intermittent fasting als je gewicht wilt verliezen? Dat zou goed mogelijk zijn, mits je totale calorie-inname lager is dan dat je verbrandt op een dag.

vasten effecten

Nadelen van vasten

Er kunnen ook negatieve symptomen optreden bij het vasten. Zo kun je, met name bij langere perioden zonder eten, last krijgen van honger en duizeligheid ervaren. 

Tijdens het vasten neemt de hoeveelheid opgeslagen koolhydraten na 24 uur af, waardoor je lichaam vet gaat verbranden voor energie. Hierdoor kun je je na de eerste 24 uur wat lusteloos voelen. Vooral als het de eerste keer is dat je langer vast.

Voorzichtig zijn

Wanneer je een medische aandoening hebt, kun je het beste eerst je arts raadplegen voor je gaat vasten. Bij sommige condities wordt zelfs volledig afgeraden om te vasten.

Ook als je medicijnen gebruikt, is het het beste om eerst even met je dokter te overleggen.

Beoordeel dit artikel

Martijn Pothof, Initiatiefnemer Gezondeten.nl

Nieuwsgierig naar meer informatie over dit onderwerp?

Stel dan je vraag gratis en eenvoudig aan één van onze voedingsexperts hier!

Wil jij graag je gezondheid verbeteren?

Gebruik onze gratis Matching tool om de voedingsexpert te vinden die jou het beste kan ondersteunen.

Ga naar de Matching tool
Vind jouw ideale voedingsexpert
Nieuw Voedingsschema's op maat

Gezond eten was nog nooit zo eenvoudig!

Voedingsschema's
Meer informatie
Fitchef logo Powered by FitChef

Beoordeel dit artikel

Gerelateerde artikelen

Intermittent fasting, is het gezond?

Intermittent fasting: de voordelen, nadelen en de verschillende soorten op een rij

Intermittent fasting is hot. Het is een manier om af te vallen die de aandacht trekt. Maar is het gezond? Wat zijn de v...

Alizonne dieet therapeut

Alizonne dieet: de voor- en nadelen van Alizonne therapie

Het Alizonne dieet is uitgegroeid tot een grote trend in Nederland. Met dit dieet hebben verschillende bekende Nederland...

5 Natuurlijke ontstekingsremmers (die echt werken)

5 Natuurlijke ontstekingsremmers (die echt werken)

Je grijpt vast wel eens naar een aspirine, ibuprofen, naproxen of diclofenac. Dit zijn ontstekingsremmers. Deze medicijn...

Bulletproof koffie maken: ingrediënten, recept en gezondheidsvoordelen

Bulletproof koffie maken: ingrediënten, recept en gezondheidsvoordelen

Heb je al gehoord van bulletproof koffie? Het is een enorme hype in de Verenigde Staten. Het brouwsel is geliefd bij gr...

Frozen shoulder: klachten, behandeling en oefeningen

Frozen shoulder: klachten, behandeling en oefeningen

Een frozen shoulder, letterlijk 'bevroren schouder', is een pijnlijke aandoening aan de schouder. De klachten kunnen lan...

onvoldoende water drinken

Gevaren van te weinig water drinken ( +tips om meer te drinken)

Heb je regelmatig last hebt van hoofdpijn of spierpijn? Of voel je je soms slapjes of heb je moeite met afvallen? Grote ...

langdurig zitten levensverwachting

Langdurig zitten, wat doet dit met je levensverwachting?

In de huidige maatschappij is zitten normaler dan ooit tevoren. Je zit op school, op je werk en in de trein. En als je n...

Lees wat je gemist hebt

13441 Mensen gingen je al voor

Blijf op de hoogte door je in te schrijven voor onze nieuwsbrief. Ontvang tijdelijk ons e-book 'Eet jij gezond?' helemaal gratis.

Je ontvangt maximaal één persoonlijke e-mail per week van een van onze teamleden.
Een postbode met het (PDF) boek 'Gezond eten voor iedereen'