Vasten: alle soorten en voordelen van vasten op een rij

Vasten houdt in dat je een tijdje niets eet, of een zeer beperkt voedingspatroon aanhoudt. Deze vorm van onthouding vindt zijn oorsprong in religie, waar vasten onder andere wordt ingezet als middel tot bezinning.

Tegenwoordig wordt vasten voornamelijk gedaan om gezondheidsredenen. Intermittent fasting, waarbij je dagelijks enkele uren niet eet, is hier een bekend voorbeeld van. En ook sapkuren zijn een vorm van vasten die regelmatig wordt gebruikt als ‘detox’. 

Wat is vasten precies en welke vormen van vasten zijn er allemaal? Je leest het in dit artikel.

Moslims vasten tijdens de ramadan, waarbij zij tussen zonsopkomst en -ondergang niet mogen eten, drinken, roken, kwaadspreken en ook geen geslachtsgemeenschap mogen hebben. 

Soorten vasten diëten

De oorsprong van het vasten ligt in religie, maar tegenwoordig wordt het veel vaker ingezet vanwege de gezondheidsvoordelen die eraan worden toegeschreven. Het zou je lichaam rust geven om te herstellen van ziekte en ervoor zorgen dat je meer vet verbrandt.

Hieronder bespreken we de populairste vormen van vasten voor je gezondheid.

Intermittent fasting

Sla een sporttijdschrift open en je leest erover: intermittent fasting (in het Nederlands ook wel afwisselend-vasten of interval-vasten genoemd). Intermittent fasting houdt in dat je op dagelijkse basis periodes van eten en vasten afwisselt.

Er bestaan verschillende vormen van intermittent fasting, maar bij de meeste is er sprake van dagelijkse onthouding van voedsel gedurende een periode van zo’n 16 tot 18 uur. Je eet dan bijvoorbeeld alleen tussen 12.00 uur en 19.00 uur. Tijdens die uren mag je alles eten wat je wilt.

Fruitvasten zou een vergelijkbaar effect hebben. Bij deze kuur eet je wel, namelijk drie keer per dag 200 tot 300 gram vers fruit. Bij het officiële fruitvasten mag je sinaasappels, appels, grapefruits, mandarijnen, druiven, bessen, vijgen en meloenen eten en je doet dit zo lang als je zelf wilt.

Er is echter een gebrek aan wetenschappelijk bewijs van de effectiviteit van deze sap- en fruitkuren. Wil je op een gezonde manier je lichaam ondersteunen, dan is een voedzaam eetpatroon met volwaardige voeding een betere keuze.

Verschillende stadia van vasten

Hoe lang kun je vasten? Om een antwoord te geven op deze vraag is het handig om te weten welke fases je lijf doorloopt tijdens het vasten:

1. De voedingsstaat treedt op in de eerste uren na je laatste maaltijd. Je lichaam verteert de voeding en neemt de voedingsstoffen op. Je bloedsuikerspiegel stijgt en er wordt meer insuline afgescheiden. Ook de niveaus van andere hormonen veranderen. Hoelang je lichaam in deze staat blijft, hangt onder meer af van wat en hoeveel je hebt gegeten.
2. Zo’n 3 tot 4 uur na de laatste maaltijd, komt je lichaam in een vroege vastenstaat. Dit duurt tot zo’n 18 uur na het eten. Je bloedsuiker- en insulinespiegel beginnen te dalen. Glycogeen wordt omgezet in glucose voor energie. Aan het eind van deze fase is dat op en gaat je lichaam over op brandstof uit vetcellen.
3. Dan breekt de vastenstaat aan, van 18 uur tot ongeveer 2 dagen na de laatste maaltijd. De glycogeenvoorraden in je lever zijn nu uitgeput. In plaats daarvan begint je lichaam met het afbreken van eiwitten en vetten voor energie. Wat later in deze fase gaat je lichaam over in ketose, een metabolische toestand waarin het vet gebruikt als primaire energiebron.
4. Tijdens lange perioden van vasten gaat je lichaam over in de toestand van langdurig vasten. Dit begint ongeveer 48 uur na je laatste voedselinname. Dit wordt ook wel de uithongeringstoestand genoemd. Je insulineniveau daalt, het ketonniveau stijgt en de eiwitafbraak wordt verminderd om je spierweefsel te behouden. 

Gezondheidsvoordelen van vasten

Er zijn allerlei onderzoeken gedaan naar de effecten van vasten op je lichaam. Hieruit is gebleken dat vasten op meerdere manieren een positieve bijdrage kan leveren aan je gezondheid.

Dit zijn de voordelen van vasten:

1. Vasten kan helpen om de celveroudering te vertragen

De cellen in je lichaam worden voortdurend vernieuwd. Dit proces draagt bij aan het voorkomen van ziekten en het vertragen van veroudering. Verbeterd celherstel en vertraagde weefselveroudering zouden zelfs je algemene levensduur ondersteunen, al is voor deze claim wel meer onderzoek nodig. 

Veel onderzoeken wijzen uit dat vasten een positief effect heeft op het herstel van je cellen. Minimaal 48 uur vasten verbetert het celherstel nog meer dan andere methoden voor vasten.

3. Vasten kan je insulinegevoeligheid en bloedsuikerspiegel verbeteren

Tijdens een vastenkuur van 24 uur of langer daalt je insulineniveau. Hierdoor kan je lichaam overgaan op het verbranden van vet voor energie. Opgeslagen lichaamsvet is dan beter beschikbaar voor gebruik.

Veel onderzoeken wijzen uit dat verschillende vormen van vasten, waaronder 48-uurs vasten, ook de insulinespiegel kunnen verlagen. Bovendien verbeteren ze de insulinegevoeligheid, waardoor je lichaam je bloedsuiker efficiënter kan transporteren.

Voorzichtig zijn

Wanneer je een medische aandoening hebt, kun je het beste eerst je arts raadplegen voor je gaat vasten. Bij sommige condities wordt zelfs volledig afgeraden om te vasten.

Ook als je medicijnen gebruikt, is het het beste om eerst even met je dokter te overleggen.