Roomboter was voor een hele lange tijd een tafelfavoriet totdat de gevaren van cholesterol meer in beeld kwam. Hierdoor ontstond de opvatting dat teveel vet slecht was voor je omdat het hart- en vaatziekten zou veroorzaken. Zo werd roomboter door veel mensen vervangen door bijvoorbeeld margarine, halvarine en lightboter.
De laatste jaren zijn wetenschappers teruggekomen op het idee dat vet slecht is voor hart- en bloedvaten. Wel is er nog veel discussie over welke soort vetten nu gezond zijn, met name met betrekking tot verzadigde vetten.
In dit artikel geven wij onze visie op de vraag: is roomboter gezond of ongezond?
Vetten en cholesterol
Er bestaan verschillende soorten vetten; onverzadigde vetten en verzadigde vetten. Het verschil zit 'm in de structuur van de atomen. Dit is een ingewikkeld verhaal maar het komt erop neer dat er zowel lange en korte bindingen van atomen bestaan en deze bepalen de vetzuren-soort.
De 'oorlog' tegen verzadigd vet en is eigenlijk begonnen op basis van inschattingsfouten van wetenschappers.
Recente onderzoeken laten zien dat er geen verband is tussen het consumeren van verzadigd vet en hart- en vaatziekten.
Verzadigde vetten verhogen het goede cholesterol (HDL) en veranderen de structuur van het slechte cholesterol (LDL), waardoor deze goedaardig wordt.
Cholesterol is dus niet alleen slecht voor je lichaam. Het wordt onder andere gebruikt ter reparatie van de vaatwanden.
Dat verzadigde vetten in roomboter gezond zijn blijkt uit onderzoek; ze kunnen bijdragen aan sterke botten, een gezonde lever- en longfunctie en een sterk afweersysteem.
Ook de onverzadigde vetten maken roomboter gezond. Deze geven je snel een vol gevoel en verhogen de vetverbranding.
In roomboter zitten ook transvetten. Je moet dan niet denken aan de slechte transvetten in bewerkte voeding uit de supermarkt, zoals chips en koekjes.
Roomboter bevat geconjugeerd linolzuur (CLA); dit heeft net een andere structuur dan de slechte transvetten, en heeft juist de eigenschappen om hart- en vaatziekten te voorkomen.
Butyraten in roomboter gezond
Roomboter bevat butyraten. Dit zijn vetzuren die erg gezond zijn.
In het lichaam maken de darmbacteriën deze vetten al aan op het moment dat ze in aanraking komen met voedingsvezels. Dit gebeurt echter onvoldoende.
Roomboter is een heel goede extra bron van butyraten.
Het voorkomt gewichtstoename en verlaagt de bloedsuikerspiegel.
Je uithoudingsvermogen wordt beter doordat je cellen meer energie kunnen onttrekken uit voedingsstoffen.
Bovendien voorkomen butyraten ontstekingen, en beschermen daarmee het spijsverteringssysteem tegen darmziekten zoals de ziekte van Crohn.
Overige voedingsstoffen die roomboter gezond maken
Roomboter bevat een aantal belangrijke vitaminen. Deze vitaminen zijn oplosbaar in vet en worden daardoor goed opgenomen en getransporteerd door het lichaam.
Naast vitamine E bevat roomboter de dierlijke variant van vitamine A, caroteen (ook wel retinol genoemd).
Deze werkt in het lichaam als een antioxidant en beschermt het lichaam tegen veroudering. Het is goed voor de groei, het gezichtsvermogen, de huid en het tandvlees.
Ook bevat roomboter vitamine K2. Wellicht heb je daar nog nooit van gehoord.
Toch is het een belangrijke voedingsstof die roomboter gezond maakt. Helaas komt het weinig voor in ons moderne westerse eetpatroon.
Het ondersteunt de opname van calcium en beschermt je tegen hart- en vaatziekten, kanker, nierstenen, een hersenbloeding en osteoporose (botontkalking).
Ten slotte bevat roomboter mineralen zoals kalium, natrium, calcium en magnesium.
Is roomboter een dikmaker?
Vroeger werd roomboter bestempeld als dikmakend.
Maar ondanks dat er meer calorieën zitten in roomboter dan in margarine, wordt roomboter niet geassocieerd met overgewicht.
Sterker nog: de vetten in roomboter zouden juist de kans op overgewicht verminderen.
Let op: Roomboter is gezond, maar eet het gewoon met mate.
Vergelijk het met eieren. Hiervan kun je gerust elke dag een paar eten, maar je gaat er geen dozijn van eten (tenzij je aan topsport doet).
Roomboter is lekker om af en toe op een volkoren broodje te smeren of een klontje te doen over zoete aardappels, in je stamppot of op je (boekweit)pannenkoek.
Zorg daarnaast voor een afwisselend, veelzijdig voedselpatroon met als basis veel groene (blad)groenten.
Waarom margarine ongezond is
Lange tijd werd ons door voedingsdeskundigen aanbevolen om roomboter te vervangen door margarine, halvarine en soortgelijke producten.
Vaak werden onderzoeken over de gevaren van roomboter gesponsord door grote bedrijven als Unilever, die belang hadden bij de verkoop van deze producten.
Kortom: er is enorm gelobbyd voor vetvrije vervangers voor boter.
Helaas. Want zo konden consumenten niet meer profiteren van al het goeds dat roomboter te bieden heeft.
Bovendien zijn margarine en afgeleiden hiervan ook nog eens erg ongezond.
Ze bevatten de echt slechte bewerkte transvetten (kunstmatig geharde vetten), die enorm schadelijk zijn voor de gezondheid en zelfs de kans op diabetes kunnen vergroten.
Juist de schijnbaar gezonde margarine kan bijdragen aan een verhoogd risico op hart- en vaatziekten.
Kortom: margarine is ongezond en roomboter gezond!
Alleen goede kwaliteit maakt roomboter gezond
Kies voor puur en natuurlijk.
Wij adviseren biologische roomboter. Zo weet je zeker dat de koeien een goed leven hebben.
En dan het liefst biologische grasboter. Dit is boter van koeien die met gras zijn gevoerd.
Veel koeien krijgen slecht veevoer te eten (bijvoorbeeld met alleen maïs). In gras zitten de voedingsstoffen die hierboven beschreven zijn.
Zo profiteer je van al het goede dat roomboter te bieden heeft.
Je kunt het beste kiezen voor ongezouten roomboter. Als je wilt kun je later zelf zout naar smaak toevoegen.
Ga dan voor gezonde soorten zout, zoals Himalaya zout of Middellandse Zee zout.
Bakken met roomboter gezond?
De meeste mensen gebruiken voor het bakken oliën als zonnebloemolie of olijfolie.
Maar is bakken met roomboter gezond?
Helaas zijn zowel bovenstaande soorten olie als roomboter niet geschikt om tot hoge temperatuur te verhitten.
Dit in verband met schadelijke stoffen die vrijkomen bij verhitting (oxidatie).
Voor bakken, braden en frituren kun je het beste ghee, kokosolie of rijstolie gebruiken. Dit in verband met het hoge verbrandingspunt van deze producten.
Je kunt heel gemakkelijk thuis zelf ghee maken van roomboter. Bij ghee (en geklaarde boter) worden de eiwitten en zouten gescheiden van het vet.
Je moet misschien even wennen aan de smaak maar het is erg gezond en veel mensen vinden het juist heerlijk.
Ook kokosolie heeft enorm veel gezondheidsvoordelen. Houd je niet van de bijsmaak van kokosolie dan kun je ook gaan voor ontgeurde kokosolie.
Extra vierge olijfolie is erg gezond maar gebruik deze olie liever koud voor in salades en dergelijke.
Roomboter smeren en bewaren
Roomboter is niet altijd handig om te smeren.
Als je houdt van koude roomboter gebruik dan eens een kaasschaaf om plakjes te snijden van de roomboter.
Bewaar roomboter buiten de koelkast in een goed afgesloten boterkuip als je deze liever op kamertemperatuur eet en met een mes wilt smeren.
Er wordt wel aangeraden om roomboter koel te bewaren. De houdbaarheid is dan 2 tot 6 weken. Houdt de boter niet te lang uit de koelkast maar stop deze na gebruik snel weer terug.
Op kamertemperatuur blijft de roomboter minder lang goed, afhankelijk van hoe warm het bij jou thuis is.
Roomboter krijgt een wrange smaak als je het te lang bewaard. Je zult dus vanzelf merken wanneer deze niet meer goed is.
Alternatieven voor als je minder of geen zuivel eet
Heb je een allergie voor lactose en / of caseïne?
Roomboter bevat niet veel van deze stoffen maar is er niet volledig vrij van.
Geklaarde boter en ghee bevatten geen lactose (melksuiker) of caseïne (een dierlijk melkeiwit).
Deze kun je dus veilig eten.
Je kunt ook kokosolie op je brood smeren.
